جاده ها و پرندگان
تنوع زیستی درقالب ارزشمندترین منبع کره زمین با سرعت فزاینده‌ای در اثر فعالیت‌های انسانی در حال نابودی است. یکی از تهدیدهای عــمــده تــنــوع زیــســتــی، تــوســعـه زیرساخت‌ها ازجمله جاده‌هاست که زندگی پرندگان را در محیط‌‌های طبیعی تحت تاثیر قرار می‌دهد. جاده ها و پرندگان ارتباط چندان مناسبی ندارند و در این مطلب به این موضوع میپردازیم.
متاسفانه امروزه کاهش تراکم پرندگان در حاشیه جاده‌های پرترافیک به پدیده‌ای معمول تبدیل‌شده است. این آثار جاده‌ای موجب تکه‌تکه شدن زیستگاه و جداسازی پرندگان از منابع و جفت می‌شوند. همچنین، اثرات بوم‌شناختی همچون افزایش مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات و تغییر الگو، پراکنش را به دلیل سروصدای دائمی وسایل نقلیه به همراه دارند.
هر جاده می‌تواند بر ده‌ها یا صد‌ها متر از زیستگاه تاثیربگذارد که این ناحیه اثر، با توجه به ویژگی‌های زیستگاه، خصوصیات جاده و دامنه تحمل جانداران در مقابل آشفتگی‌ها می‌تواند متفاوت باشد. در کشور ما کم نیستند مناطقی که دچار اثرات سوء ناشی از توسعه جاده‌ها هستند. ازجمله این مناطق، می‌توان به پارک ملی گلستان اشاره کرد. این پارک قدیمی‌ترین پارک ملی ایران است که از فشار شدید ناشی از عبور جاده ترانزیت از میان پارک رنج می‌برد و تمام اثرات منفی ناشی از جادهسازی بر تنوع و تراکم پرندگان در فاصله 500 متری این جاده به اثبات رسیده است.
حضور درختان بزرگ در جنگل با حضور پرندگان رابطه مستقیم دارد، زیرا این درختان منابع مهمی ازنظر تامین آشیانه، غذا و پناه هستند که در اثر جادهسازی، تعداد زیادی از این درختان قطع می‌شوند. قطر و ارتفاع درختان نیز از متغیرهای مهم ساختار زیستگاه هستند که حیات بسیاری از پرندگان به‌ویژه پرندگان درخت زی ازجمله دارکوب‌ها به آنها وابسته است. جنگل‌های ناهمگن و دارای ساختار پیچیده نیز به دلیل وجود زیستگاه‌های خرد و درختان تنومند، شرایط زیستگاهی متنوع‌تری را برای پرندگان فراهم می‌کنند، بنابراین اگر جنگل‌ها در اثر جادهسازی تخریب نشوند، می‌توانند به مراحل پایانی توالی برسند و این شرایط متنوع را برای بقا پرندگان فراهم کنند.
یکی دیگر از متغیرهای مهم ساختار جنگل برای پرندگان درختان خشکه‌دار است که بسیاری از پرندگان برای لانه‌گزینی، پناه‌گرفتن و یافتن غذا به این درختان وابسته هستند. زیرا این درختان مرده زیستگاه مناسبی را برای لارو بسیاری از بندپایان فراهم می‌کنند که تعداد زیادی از پرندگان از آنها در مرحله لاروی یا پس از تبدیل‌شدن به حشره بالغ تغذیه می‌کنند بنابراین، تخریب جنگل در اثر عملیات جادهسازی و عدم شناخت اهمیت خشکه‌دارها موجب حذف سهوی این منابع شده و گونه‌های درخت‌زی همچون دارکوب‌ها و کمرکولی‌ها را به آسیب‌پذیرترین گروه، نسبت به اثرات جاده‌ای تبدیل کرده است.
ازاین‌رو با توجه به موارد بیان‌شده می‌توان گفت عبور جاده از درون پارک‌های ملی اثرات قوی و غیرقابل انکاری بر تنوع گونه‌ای و تراکم پرندگان دارد و حفاظت از مناطق عاری از اثرات مخرب جاده‌ای جهت بقای اکوسیستم ضروری است.
