عقاب مارخور

گردآورنده: فاطمه کاظمی

عقاب مارخور

عقاب مارخور با نام علمی Circaetus gallicus از پرندگان شکاری با اندازه ی متوسط به شمار می رود که دارای بال هایی کشیده است. این پرنده از عقاب ماهیگیر بزرگتر، اما از سایر عقاب های کوچکتر است. اکثراً در نواحی اطراف مدیترانه، روسیه و خاورمیانه دیده می شود. برخی انواع آن در پاکستان، هند و اندونزی هم دیده می شوند.

شکل ظاهری

بخش زیرین بدن عقاب مارخور اغلب سفید و بخش بالایی قهوه ای متمایل به خاکستری و زیر منقار آن ها به رنگ زرد نخودی است. منقار عقاب مارخور نسبتاً کوچک و بلند است و دارای پاهایی بدون پر و عریان است.

گلو و بخش فوقانی سینه ی آنها قهوه ای روشن است. سر آنها همانند جغدها، گرد و نسبتاً پهن و رنگ چشم آن ها زرد و نیز ناحیه ی زیر بال هایشان زرد نخودی روشن است. البته در زیر بال هایش رگه های تیره ای مشاهده می شود. همچنین شاه پرهای نخستین عقاب مارخور تقریباً سیاه رنگ است.

یکی از مشخصه های عقاب مارخور وجود خطوط یا لکه های تیره رنگ در قسمت شکم و سینه ی عقاب است.

در پرنده نابالغ سطح شکمی قهوه‌ای‌ تر با نوارهای عرضی تیره رنگ است؛ به طور کلی پرنده ی نابالغ از نظر ظاهر بسیار شبیه به پرنده ی بالغ است.

نر و ماده ی عقاب مارخور در ظاهر یکسان هستند، اگر چه ماده ها سنگین تر بوده و دم نازک و طولانی تری دارند.

نوع بالغ آن طولی حدوداً معادل ۶2 تا 7۸ سانتیمتر دارد. فاصله ی بین دو سر بال در حدود ۱70 تا 185 سانتیمتر است. وزن پرنده نر آن مابین 2/1 تا 2 کیلوگرم و وزن پرنده ماده مابین 3/1 تا 3/2 کیلوگرم متغیر است.

تغذیه

غذای اصلی آن را خزندگان و به صورت عمده مار تشکیل می دهد که قادر است مارهایی با طول 150 سانتیمتر یا بیشتر را به طول کامل ببلعد. ولی بعضاً از مارمولک ها و یا پستانداران کوچک مثل خرگوش نیز تغذیه می کند. هم چنین به ندرت پرندگان و حشرات بزرگ را شکار می کند.

عقاب مارخور، در پرواز بسیار ماهر  و پرتوان بوده و بیشتر وقت خود را در حال پرواز سپری می کند. عموماً بر فراز تپه ها بدون بال زدن پرواز می کند. همچنین قادر است مانند یک شاهین به صورت در جا پرواز کند و اغلب با پاهای آویزان درجا بال می زند.

این عقاب بسیار ساکت است و هر سال فقط یک تخم می گذارد که جوجه ی آن 45 تا 47 روز بعد از تخم بیرون می آید. عمر متوسط آن، حدود ۱۷ سال است. این پرنده در حال حاضر، به دلیل از بین رفتن زیستگاه هایش، در برخی از نقاط جهان در حال انقراض است.

صدای این پرنده سوت مانند و شبیه سارگپه هاست؛ محدوده ای از صداهای خشن و بلند تا صداهای محزون و نسبتاً ضعیف. صداهایی که به صورت “کی یو” (kee-yo) یا “هوآپ” (Hu-Opp) و یا “پی ی او”، (piee– Ou) شنیده می شود.

محل زندگی

این پرنده اغلب در شیب های کوهستان، دره های تنگ، مراتع، جنگل هایی نسبتا متراکم تا جنگل هایی با درختان پراکنده و دشت‌های باتلاقی و تپه‌های شنی ساحلی به سر برده و روی درختان آشیانه ای نسبتاً کوچک می سازد. عقاب مارخور عمدتاً سکونتگاه هایی که شامل نواحی باز و گسترده است و امکان صید راحت تر را فراهم می ساز را ترجیح می دهد.

عقاب مار خور از جمله پرندگانی‌ست که در گذشته و به ‌طور کلی تابستان‌ها نسبتا فراوان بوده است. در حال حاضر این پرنده زیبا و با شکوه، معمولاً تابستان برای تخم گذاری در ایران مشاهده می شود.

 عقاب مارخور در لیست اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده ی LC (حداقل نگرانی) رده بندی شده است.

منابع:

https://animalha.com

http://www.iranbirds.com

http://datazone.birdlife.org

http://www.arkive.org