کلاغ سیاه ها و دیگر گونه ها از خانواده کلاغ ها، از جمله پرندگانی هستند که به وفور در سطح شهر و در معابر عمومی دیده می شوند. پرندگان به پارک ها و فضاهای مختلف شهری می آیند . از این رو گفته هایی در مورد زیست و رفتار این پرنده نیز نسبتا زیاد است. یکی از گفته هایی که در مورد پرندگان شنیده می شود میزان هوش در پرندگان است. برترین های دنیای پرندگان را می توانید در مقاله مربوط به آن بخوانید که در آن به کلاغ ها به عنوان باهوش ترین پرنده نیز اشاره کرده است. اما به راستی حقایق کلاغ ها چیست؟

کلاغ‌

کلاغ‌ها در ردیف باهوش‌ترین پرندگان جهان قرار دارند و قادر به حل مسائل پیچیده‌ای هستند. آنها در طی آزمایشات متعدد، هوش سرشار و حافظـــه‌ قدرتمنـــد خـــود را بـــه اثبات‌رسانده‌اند. کلاغ‌ها در کار تشخیص چهره، تخصص فوق‌العاده‌ای دارند و دارای حافظـــه‌ای هستند که به شکل مادام‌العمر تصویر افراد خوب و بد را برایشان نگهداری می‌کند.
در طی آخرین آزمایشاتی که در این‌ باره انجام گرفته، نتایج حیرت‌آور آن، دانشمندان را با این پرسش سخت رو به‌ رو کرده که کلاغ‌ها به چه منظوری این حجم از اطلاعات را به‌صورت مادام‌العمر نگهداری می کنند و حتی به‌صورت وراثتی به نسل‌های بعد هم انتقال می‌دهند.

رفتگران طبیعت

کلاغ‌ها در زمره رفتگران طبیعت هستند که در پاک نگاه داشتن آن سهم بسزایی دارند. آنها همچنین از نظافت لانه خود نیز به دقت مراقبت می‌کنند. جوجه کلاغ‌ها از بدو تولد یاد می‌گیرند که فضولات خود را در لانه رها نکنند و به‌جای آن در هنگام حضور و آمادگی والدین و به طور معمول پس از تغذیه، فضولاتشان را به درون منقار والدین می‌ریزند و آنها نیز بلافاصله به‌سوی مکانی دیگر برای دفع آن پرواز می‌کنند و این جریان به‌دفعات در طول روز تکرار می‌شود.

کلاغ ابلق

کلاغ‌های ابلق(معمولی) در آسمان و در هنگام پرواز بسیار قوی ظاهر می‌شوند و کمتر پرنده‌ای وجود دارد که یارای مقابله با آنها را در هنگام پرواز داشته باشد، آنها همچنین از معدود پرندگان روزفعالی هستند که شب‌ها نیز قادر به پرواز بوده و حتی دیده شده که آموزش پرواز شبانه را برای جوجه‌های خود به اجرامی‌گذارند.
برخی از گونه‌ها از جمله کلاغ‌های ابلق‌ و کلاغ‌های سیاه بسیار اجتماعی هستند. در بین اجتماعات کلاغ‌های ابلق که در حاشیه شهرها و در نزدیکی آبگیرها زندگی می‌کنند، دیده شده که آنها ساعتی قبل از غروب آفتاب، در کنار آبگیرها گردهمایی‌های بزرگی تشکیل می‌دهند و همزمان به نظافت و همنشینی با یکدیگر می‌پردازند.

مهاجرت

کلاغ‌های سیاه نیز که زندگی مهاجرتی دارند در آغاز سفر، کلونی‌های بسیار بزرگی که به طور معمول تا حدود ده ها هزار پرنده را دربرمی‌گیرد، تشکیل می‌دهند و اقدام به مهاجرت می‌کنند. سلسله مراتب قدرت و تقسیم وظایف در بین این دوگونه کلاغ به شکل‌های گوناگونی وجود دارد

در نواحی مرکزی ایران، اصفهان یکی از مقاصد مهاجــــرت هزاران کلاغ سیاه است که از ابتدای پاییز تا اواخر زمستان مهمــــان ایــــن منطقــه می‌شوند. کلاغ‌های سیاه روزها را در مزارع حاشیه شهر به تغذیه می‌پردازند و در هنگام غروب آفتاب بر روی درختان بلندی در همان مناطق گرد هم می‌آیند، دقایقــی را به استراحت و همنشینی می‌گذرانند و همزمــــان اقدام بــــه سازماندهی مجدد گروه می‌کنند و بلافاصله بعد از غروب آفتاب که تاریکی بر زمین چیره می‌شود پرواز شبانه خود را به سمت مناطق امن خارج از شهر آغاز می‌کنند.

در بین اعضای این گروه‌ها، برخی دارای وظایف بیشتری برای سازماندهی و راهبری گروه هستند که عصرهنگام با پرواز در منطقه و استفاده از آواهای خاص، افراد گروه را به گردهمایی قبل از پرواز هدایت می‌کنند و تا لحظه حرکت، این عمل تکرار می‌شود.

غراب

غراب بزرگ‌ترین عضو خانواده کلاغ‌هاست که در نواحی مختلف ایران در بیابان‌ها و کوهستان‌ها دیده می‌شود. غراب ها کمتر به‌صورت اجتماعی دیده می‌شوند و بیشتر به شکل خانوادگی در قلمرو گسترده خود زندگی می‌کنند. آنها بینایی بسیار قوی دارند به‌طوری‌که از فواصل بسیار دور و از بلندای آسمان وجود غذا بر روی زمین را تشخیص می‌دهند.

در جریان یک تحقیق کوتاه مدت بر روی یک خانواده غراب که توسط موسسه پرنده شناسان آوای بوم در حاشیه شهر اصفهان انجام گرفت، به وضوح مشخص شد که این خانواده غراب از کیلومترها دورتر حضور محقق را که هر روز مقداری غذا برای آنها می‌برد، تشخیص می‌دادند و به سرعت در محل حاضر می‌شدند.

در ابتدای این تحقیق محل ملاقات با این پرنده‌ها در ارتفاعات بالا بود، اما پس از گذشت مدتی، زمانی که صعود به ارتفاعات بالا میسر نشده بود، در آن چند روز غراب‌ها با احتیاط فراوان به ارتفاع پایین می‌آمدند. در جریان این تحقیق مشخص شد که تغذیه دستی پرندگان وحشی، گذشته از مضرات بسیاری که کارشناسان گوشزد می‌کنند باعث تداخل و هرج و مرج در قلمرو پرندگان و درگیری آنان می‌شود، همچنین تغذیه دراز مدت می‌تواند توانایی پرندگان در رقابت بر سر غذا و قلمرو را مختل کند.

از دیگر مشاهدات این تحقیق این بود که غراب‌ها نیز همانند بسیاری از پرندگان دیگر در هنگام پرواز قدرت مانور کافی برای مقابله با کلاغ‌های ابلق را ندارند به همین دلیل غذا را تا ارتفاعات بالا به‌صورت پیاده حمل می‌کردند و پس از اطمینان از دور شدن کافی از ابلق‌ها به پرواز در می‌آمدند. شایان ذکر است که حضور کلاغ‌ها در طبیعت به‌عنوان رفتگرانی پرکار، مفید و ضروری است. همچنین برخلاف تصور عامه، کلاغ‌ها از جمله کلاغ های سیاه نیز همانند بسیاری از جانداران دیگر از روش‌های کنترل جمعیت تبعیت می‌کنند مگر در مناطقی که انسان با تخلیه و رهاکردن زباله‌های خود و دخالت‌های دیگر در اکوسیستم‌ها، نمودارهای جمعیتی این پرندگان را دستخوش تغییرات زیان‌آور می‌کند.

به نقل از محمد علی آقا ابراهیمی در اصفهان زیبا ؛ بله درست خواندید « پرنده بان »، به‌قول دوستی می‌گفت همه‌جور «بانی» دیده بودیم: خلبان، پاسبان، محیط‌بان، نگهبان و این اواخر پاکبان ولی پرنده بان نشنیده بودیم. این عبارت در اوائل سال 1397 توسط موسسه پرنده شناسان آوای بوم ابداع شد تا به همین بهانه کودکان و نوجوانان علاقه‌مندی که به مرکز پرنده‌نگری اصفهان مراجعه می‌کردند را به فعالیت پرنده‌نگری به طور خاص و حفاظت از محیط زیست به‌طور عام، جذب کند. چراکه رابطه بین پرنده نگری و محیط زیست جدایی ناپذیر است.

موسسه پرنده شناسان آوای بوم برای پرنده‌بان‌های جوان کارت‌های شناسایی مخصوص، طراحی و چاپ کرد و تعدادی از کودکان و نوجوانان مستعد شهر را جذب فعالیت پرنده‌نگری کرده و برای آنها کارت شناسایی صادر کرد. این کارت‌ها در سه رنگ طراحی شدند که هررنگ نشان از میزان سوابق پرنده‌بان‌های جوان دارد، همچنین کارت‌ها علاوه بر مشخصات پرسنلی، دارای جدولی است که سوابق شرکت در برنامه‌های گوناگون در آن به ثبت می‌رسد تا در زمان رسیدن به‌حدنصاب، پرنده‌بان جوان ارتقای رتبه گرفته و کارتی جدید بارنگ جدید برایش صادر شود.

پرنده‌بان‌های جوان بسته به سوابقشان از مزایایی از سوی موسسه بهره‌مند می‌شوند و برای برنامه‌های طبیعت‌گردی، پرنده‌نگری و برخی فعالیت‌های خاص این موسسه از آنان دعوت می‌شود.برای موسسه پرنده شناسان آوای بوم ابداع این عبارت و طرح و اجرای فعالیت‌های یاد شده همراه با تجربیات جدید و ارزشمندی بود.

از آنجا که این موسسه مهم‌ترین هدف خود را حفاظت از طبیعت از طریق ارائه آموزش به اقشار مختلف جامعه می‌داند، در جریان ارتباط با کودکان و نوجوانان مشخص شد که طرح و اجرای برنامه‌های آموزشی برای این مقاطع سنی، راه را برای رسیدن به این هدف مهم بسیار هموار و کوتاه می‌کند و این موضوع در مسیر کار با پرنده‌بان‌های جوان به وضوح مشخص شد. اکنون و با گذشت دو فصل از ابداع طرح پرنده‌بان جوان یکی از این کودکان که رتبه‌ بیشتری دریافت کرده، دستاوردهای قابل توجه و جالبی را برای خود و موسسه پرنده شناسان آوای بوم به دست آورده است.

این پرنده‌بان جوان که در مقطع پنجم ابتدایی مشغول به تحصیل است، تاکنون موفق به مشاهده و تصویربرداری از هفتادوپنج گونه از پرندگان ایران شده و می تواند با مقدمات هنر عکاسی به خوبی آشنا شده و شناخت مناسبی نسبت به تجهیزات عکاسی دیجیتال به دست بیاورد. این پرنده‌بان جوان در تابستان گذشته تمامی اوقات فراغت خود را مشغول پرنده‌نگری و مطالعه‌ کتاب راهنمای پرنده‌شناسی بوده و با عضویت در سایت تخصصی پرنده‌نگری در ایران برخی از تصاویر زیبای خود را در این درگاه اینترنتی به اشتراک گذاشته است. همچنین به همت موسسه آوای بوم موفق به بازدید از پارک‌های ملی قمیشلو و موته شده، از تالاب گاوخونی، مناطق حفاظت شده کرکس و دنا بازدید کرده و سفرهای مکرری به پارک جنگلی کوهستانی صفه داشته به طوری که با پرندگان و مسیرهای این منطقه به خوبی آشنا شده است.

پرنده‌نگری برای کودکان و نوجوانان ورزش و تفریحی مفرح و جذاب است که در عین حال آنها را برای مطالعه و کسب دانش و انس با کتاب و کتاب‌خوانی یاری می‌رساند. این فعالیت همچنین بسیار سرگرم کننده بوده و جایگزین بسیار سالم، سودمند و هدفمندی برای اوقات فراغت کودکان و نوجوانان به شمار می‌آید.این طرح فرصت مناسبی را برای خانواده هایی که دوست دارند فرزندانشان با طبیعت آشنا شوند فراهم آورده است و خانواده های دیگری که علاقه مند باشند می توانند فرزند خود ر ا در این موسسه ثبت‌نام کنند.