حواصیل زرد
حواصیل زرد عضوی از خانواده حواصیل‌هاست. حواصیل‌ها، پرندگانی زیبا با قامتی افراشته و پاهایی بلند هستند. آن‌ها در حین پرواز گردن خود را بالا گرفته و شکل گردن حرف “S” در انگلیسی را تداعی می‌کند. تا کنون 14 گونه از خانواده حواصیل‌ها در ایران مشاهده شده‌اند. البته باید توجه داشت که این خانواده شامل اگرت‌ها و بوتیمارها نیز می‌شود.
نگارنده مقاله: یاسمین یوسفی
«تمام مطالب منتشر شده در وبلاگ آوای بوم نشان دهنده نظرات نویسنده مطلب بوده و لزوما دیدگاه‌های انجمن را منعکس نمی‌کند.»
حواصیل زرد
مشخصات ظاهری حواصیل زرد
حواصیل زرد یا Squacco heron (Ardeola ralloides) از جمله حواصیل‌های کوچک است. پرهایش به رنگ نخودی کمرنگ است. طول قامت این پرنده در حدود ۴۷ تا ۴۴ سانتیمتر و فاصله دو بال ۹۰ تا ۸۰ سانتیمتر است. کاکلی به رنگ طلایی مایل به سفید داشته و پرهای روی گردنش با خطوطی سیاه و سفید جلوه زیبایی ایجاد کرده است. بال‌های این پرنده در حالت پرواز به رنگ کاملا سفید دیده می‌شوند.
حواصیل زرد در حال پرواز
تغییرات ظاهری در فصل زادآوری
پوشش پر حواصیل‌ها نیز مانند سایر پرندگان در فصل زادآوری پر‌رنگ‌تر و با جلای بیشتری به نظر می‌رسد. رنگ پرندگان در فصل تولید مثل می‌تواند گاهی کاملا متفاوت از سایر فصول باشد. پاهای حواصیل زرد، سبز رنگ است اما در فصل زادآوری به رنگ صورتی دیده می‌شود. منقار بلند آن به رنگ سبز و نوک منقار تیره است که البته در فصل تولید مثل، منقار به رنگ آبی و با نوک سیاه تغییر رنگ پیدا می‌کند.
حواصیل زرد در پوشش زادآوری (تصویر راست) و حواصیل زرد در پوشش غیرزادآور (تصویر چپ)
رفتارشناسی
حواصیل زرد پرنده‌ای منزوی است و در خارج از فصل تولید مثل به صورت تک دیده می‌شود. معمولا در میان پوشش گیاهی و نیزارها خود را پنهان کرده و مانند سایر حواصیل‌ها از حشرات، قورباغه و وزغ، نرمتنان و ماهی‌ها تغذیه می‌کند.
این پرنده تک همسر است و در اواسط بهار با تشکیل کلونی‌های کوچک در میان سایر حواصیل‌ها، آشیانه‌سازی می‌کند. آشیانه‌ای کوچک و متراکم از بقایای گیاهان و نی‌ها در میان پوشش گیاهی سطح زمین یا روی درختان کم‌ارتفاع.
پرنده ماده معمولا ۴ تا ۶ تخم بیضی شکل به رنگ‌های سفید و یا آبی مایل به سبز می‌گذارد. جوجه‌ها معمولا پس از ۲۲ تا ۲۴روز سر از تخم بیرون می‌آورند. بدن آن‌ها پوشیده از کرک است و برای تغذیه به والدین خود وابسته‌اند. جوجه‌ها در روزهای آغازین زندگی از غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده والدین تغذیه می‌کنند. آن‌ها پس از ۳۲ روز آشیانه را ترک می‌کنند. اما همچنان تا مدتی همراه والدین مشاهده شده و سپس مستقل می‌شوند.
تخم حواصیل زرد
زیستگاه
حواصیل زرد زندگی در تالاب‌های کم‌عمق، سواحل و حاشیه رودخانه‌های دارای پوشش گیاهی متراکم را ترجیح می‌دهد. زیستگاه اصلی آن در سراسر محدوده پراکنش، در حال حاضر شالیزارها است. وسعت کنونی شالیزارها به احتمال زیاد باعث افزایش دامنه پراکنش این گونه شده است.
این گونه از زیستگاههای خشک و زیستگاه‌هایی با بارندگی بسیار زیاد اجتناب می‌کند و برای لانه‌سازی، درختان و درختچه‌های اطراف محل تغذیه خود را ترجیح می‌دهد.
پراکنش و فراوانی
حواصیل زرد مهاجر تابستانه و عبوری نیمه غربی ایران است. این پرنده در تالاب‌های نواحی جنوبی دریای کاسپین همچنین برخی تالاب‌های استان‌های آذربایجان، خوزستان و فارس جوجه‌آوری می‌کند. تعداد کمی هم زمستان را در تالاب‌های استان‌های خوزستان، فارس و بوشهر سپری می‌کنند.
پراکنش جهانی حواصیل زرد
حواصیل زرد در اروپا، آفریقا، ماداگاسکار، خاورمیانه، ایران و بخش‌هایی از آسیای مرکزی مشاهده می‌شود.
نقشه پراکنش حواصیل زرد
اقدامات حفاظتی
اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، وضعیت جمعیتی این گونه را با عنوان “کمترین نگرانی” مشخص کرده است.
مهمترین موضوع در مورد حمایت از حواصیل زرد، حفاظت و احیای زیستگاههای این گونه است. به احتمال زیاد تخریب زیستگا‌ه‌ها عامل کاهش جمعیت‌های مختلف بوده است. سازگاری این گونه با مزارع برنج باعث افزایش جمعیت و پراکندگی در این مناطق شده است. با این حال هر دو زیستگاه طبیعی و مصنوعی در معرض تهدید قرار دارند.
مرغوبیت شالیزارهای برنج به شیوه‌های کشت بستگی دارد که بر در دسترس بودن طعمه و شکار تاثیرگذار است. اقدامات حفاظتی مربوطه باید بر حمایت از مناطق تغذیه و زاد و ولد مناسب این گونه متمرکز شود.
حواصیل زرد به تراکم پوشش گیاهی در محل آشیانه‌سازی و تغذیه خود وابستگی دارد که این مناطق نیز در معرض تخریب هستند. تاکنون مطالعات خوبی در مورد حواصیل زرد انجام شده است. اما شاید مهمترین اقدامی که باید در آینده انجام شود، پیوند دادن جمعیت‌ها و آشیانه‌سازی موفق با ویژگی‌های زیستگاهی این پرنده باشد.
سخن پایانی
حواصیل زرد از جمله پرندگانی است که در نقاطی خاص و معمولاً در تعداد کم قابل مشاهده است. اگر از زیستگاههای دائمی این پرنده اطلاع دارید بسیار مشتاقیم که در قسمت نظرات همین صفحه در مورد مشکلات یا امتیازات این مناطق با ما صحبت کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.