معرفی گونه ها Archives – صفحه 3 از 3 – AvayeBoom Bird Conservation Society

جغد ها و پاسخ ۱۱ سوال همیشگی در مورد آن ها!

2020-02-29/در پرنده شناسی, مطالب و مقالات, معرفی پرنده, معرفی گونه ها

جغد به انگلیسی : Owls از شگفت انگیز ترین موجودات کره ی زمین هستند. طبیعی است که دوست داریم بیشتر در مورد آن ها بدانیم و بهتر جغد های ایران را بشناسیم. این مطلب پاسخی است به رایج ترین سوالات مردم، کودکان و نوجوانان در مورد جغد های ایران. با کمی صرف وقت و مشاهده ی مطالب دیگر سایت آوای بوم، بیشتر و بهتر پرندگان ایران را بشناسید و حتما با پرنده نگری آشنا شوید. می توانید مقالاتی با موضوعات مختلف چون لانه چرخ ریسک پشت بلوطی ، معرفی قرقی ، در باغ وحش ها چه می گذرد ، عکاسی از پرندگان ، تهدید جاده ها برای پرندگان ، سرنوشت پرندگان آسیب دیده و بسیاری دیگر از مطالب مفید و متنوع را مطالعه نمایید.

۱. در ایران چند گونه جغد زندگی میکند ؟

در ایران ۱۲ گونه جغد زندگی میکند. کوچکترین جغد ایران مرغ حق است که کمتر از ۲۰ سانتی متر طول دارد (گنجشک ۱۴ سانتی متر

است) و بزرگ ترین جغد ایران شاهبوف است که بیش از ۸۰ سانتی متر طول دارد. وزن جغد و اندازه ی هر جغد بسته به گونه ی آن بسیار متفاوت است.

۲. آیا جغد شوم است ؟

خیر! شوم بودن جغد ها باوری غلط است که به واسطه ی خرابه نشینی این پرنده به وجود آمده است. بسیاری از گونه های جغد، در خرابه های خالی از سکنه زندگی میکنند. دلیل این کار آن ها این است که این محل ها امن است، آن ها را از سرما و گرما حفظ میکند و منبع مناسبی برای تغذیه از جونده ها و حشرات را ایجاد میکند. در واقع مردم به اشتباه گمان میکرده اند که وقتی جغد در جایی لانه میکند، آن جا خرابه میشود ولی در واقع زمانی که جایی خرابه میشود، جغد در آن لانه میکند.

۳. غذای جغد چیست؟

جغد ها گوشتخوار هستند. گونه های کوچکتر جغد معمولا بیشتر از حشرات تغذیه میکنند و جغد های بزرگ جثه تر از جوندگان، خزندگان و حتی برخی از پرندگان. جغد ها لاشه خواری نمیکنند و خود شکار میکنند. عمدتا غذای خود را پس از شکار تکه تکه نمیکنند و طعمه ی خود را به طور کامل میبلعند.

۴. چرا جغد ها در شب فعال و بیدارند؟

جغد ها دارای چشمانی بسیار قوی و شنوایی فوق العاده هستند. حواس قوی به آن ها این قدرت را میدهد که در شب به راحتی ببینند و بشنوند. بنابراین آن ها اغلب در شب شکار میکنند، زمانی که دیگر حیوانات شکاری در حال استراحت هستند. البته برخی از جغد ها روز ها هم فعالیت دارند.

۵. جغد نماد چیست؟

در اغلب فرهنگ ها به جغد توجه بسیار شده است و آن را نماد چیزی دانسته اند. به نظر میرسد در ایران باستان این پرنده نماد دانایی بوده است. در فرهنگ آفریقای مرکزی از جمله در میان مردم کنیا، این پرنده به عنوان پیام آور مرگ شناخته میشود. در فرهنگ برخی از قبایل بومی آمریکا این پرنده پناهگاهی است در مقابل شیاطین. آنچه مهم است این است که نماد سازی از جغد به دلیل زیبایی بسیار زیادش و خصوصیات بسیار جالبش بوده و هست.

۶. عمر جغد چقدر است؟

عمر جغد های کوچک جثه کم و معمولا بین ۷ الی ۱۵ سال است. اما جغد های بزرگ تر گاهی در شرایط مناسب تا ۸۰ سال نیز عمر میکنند.

۷. میتوان جغد را در خانه نگه داشت و آن را تربیت کرد؟

این کار غیر اخلاقی، غیر قانونی و حتی غیر شرعی است. از نظر اخلاقی، حذف یک گونه از طبیعت و اسیر کردن آن قطعا اشتباه است. جغد ها در طبیعت در مساحت هایی بسیار وسیع زندگی میکنند و گاهی چندین هزار کیلومتر را آزادانه مهاجرت میکنند و بنابر این اسارت آن ها حتی اگر در محیط خانه آزاد بوده و در قفس نباشند، اسارتی ظالمانه و نابخشودنی است.

از نظر قانونی نگهداری از جغد ها خلاف قانون بوده و جریمه ای از ۶ تا ۸۰ میلیون تومان را در پی خواهد داشت و در صورت تکرار، احکام جرایم کیفری از جمله زندان را به دنبال دارد. جغد ها را نمیتوان و نباید تربیت کرد چرا که آن ها اسباب بازی دست ما نبوده و پرندگانی آزاد و در طبیعت قدرتمند هستند. خرید و فروش جغد، گذاشتن آگهی فروش جغد در اینترنت و قیمت گذاری بر روی جغد نیز مجازات قانونی را در پی دارد.

۸. تفاوت و فرق جغد و خفاش چیست؟

خفاش ها پستاندار هستند نه پرنده! خفاش ها پستاندارانی هستند که در طول تکامل قادر به پرواز شده اند اما بدن آن ها بر خلاف پرندگان مثل جغد از پر پوشیده نشده است و اغلب بر خلاف جغد ها که مثل بقیه ی پرندگان تخم گذار هستند، خفاش ها زنده زا هستند.
به طور کلی جغد و خفاش بسیار متفاوت است. با دیدن تصاویر آن ها بیشتر متوجه خواهید شد.

۹. بزرگترین جغد دنیا چه جغدی است؟

جغد خاکستری بزرگ (Great Grey Owl) بزرگترین جغد دنیا است که در جنگل های شمال کره ی زمین زندگی میکند. بزرگترین جغد ایران نیز شاهبوف است که تقریبا در طبیعت تمام کشور قابل مشاهده است. بزرگترین جغد ایران، دومین جغد بزرگ دنیا نیز هست.

۱۰. عمو جغد شاخدار چه جغدی است؟

عمو جغد شاخدار یک جغد شاخدار یا گوش دراز است که نام انگلیسی این گونه Long-eared Owl است. جغد شاخدار در ایران نیز زندگی میکند. این جغد محیط های پردرخت را برای زندگی انتخاب میکند و اغلب از جوندگان تغذیه میکند. جغد شاخدار از معدود جغد هایی است که در گروه نیز دیده میشود.

۱۱. چگونه میتوان جغد را در طبیعت پیدا و مشاهده کرد؟

برای اینکار باید به پرنده نگری بروید! با خصوصیات پرندگان‌ آشنا شوید و ببینید که چگونه میتوان یک پرنده را یافت. شناسایی پرندگان را بیاموزید، با مهاجرت پرندگان آشنا شوید، یک دوربین دو چشمی به دست بگیرید و تبدیل به یک پرنده نگر شوید! میتوانید اصول یافتن پرندگان را شب را بیاموزید و از این طریق بهتر جغد ها را در شب پیدا کنید.
پرنده نگری را یاد بگیرید. در مورد آن بخوانید و با دنیای زیبای پرنده ها آشنا شوید.

بخشی از این مطلب با هدف آموزش در مورد جغد ها به کودکان و نوجوانان نگاشته شده است و به زبان کودکانه است و میتوان از آن به عنوان منبع معتبر برای تحقیق در مورد جغد در دوره ی دبستان و دبیرستان نیز استفاده نمود.

سیاه خروس: پرنده اسرارآمیز ارسباران

2018-11-26/در مطالب و مقالات, معرفی پرنده, معرفی گونه ها

از زندگی سیاه خروس ارسباران چیزی شنیده اید؟ در مقاله های قبلی گفتیم دارکوب، شاخصی برای سلامت زیستگاه محسوب می شود. همچنین به معرفی گونه هایی چون کاکایی سر سیاه ، گلو آبی ، زاغ بور ، هوبره پرداختیم و از عجایب کلاغ ها سخن گفتیم. در این مطلب قصد داریم شما را با سیاه خروس ارسباران یا همان سیاه خروس قفقازی بیشتر آشنا کنیم. پرنده ای اسرار آمیز تا چندی پیش کسی نمی دانست که این پرنده همان گونه سیاه خروس قفقازی است که در ایران وجود دارد.

زیستگاه

جنگل های بکر و زیبای ارسباران در شمال شرقی آذربایجان میزبان اسرارآمیزترین گونه از ماکیان است. جنگل های ارسباران از ورقان تا کلیبر ادامه دارد و در شمال این منطقه رود ارس جاری است. امروزه به دلیل عدم مراقبت و فعالیت معادن از وسعت این منطقه کاسته شده اما وجود گونه های گیاهی منحصر به فرد، تنوع زیاد و طبیعت بکر و دست نخورده این منطقه را به یکی از شاهکارهای خلقت تبدیل کرده است.

سیاه خروس در ایران از کمیاب ترین پرندگان است و فقط در منطقه حفاظت شده ارسباران زندگی می کند. پرنده بزرگی از راسته ماکیان که با ظاهر سیاه رنگ خود اسرارآمیز تر از سایر پرندگان این دسته به نظر می-رسد. تا دهه 1950 چنین تصور می‌شد که سیاه خروس قفقازی تنها در کوهستان های قفقاز و شمال شرقی ترکیه زندگی می کند ولی در دهه 1960 شایعات وجود یک پرنده قابل شکار سیاه رنگ در جنگل های کوهستانی کلیبر در شمال آذربایجان شرقی قوت گرفت. حضور این پرنده برای اولین بار در سال 1350 توسط مدیر کل وقت سازمان محیط زیست آذربایجان شرقی گزارش شد و به دنبال آن چند مشاور خارجی وقت سازمان از منطقه دیدن کردند و مشخص کردند که این گونه سیاه خروس قفقازی است و تا آن زمان کسی نمی دانست که این گونه در ایران هم وجو دارد.

خصوصیات سیاه خروس ارسباران

این پرنده 40 تا 48 سانتی متر طول دارد و جثه اش بزرگ است. پرنده نر پرهای سیاه با جلای سبز آبی دارد. زیر بال ها سفید است و دو لکه سفید روی شانه ها و یک لکه قرمز تاج مانند بالای هر چشم دیده می شود. دم در انتها دوشاخه می شود و شاه پرهای کناری دم به شکل منحصر به فرد و زیبایی به سمت پایین پیچ خورده اند. در فصل بهار نمایش زیبای این پرنده بعد از طلوع آفتاب بسیار دیدنی است که با سروصدا تا ارتفاع 5/1 متر می پرد و پرهای دم را مانند تاجی بلند برای پرنده ماده روی زمین به نمایش می گذارد.

زیبایی این پرنده و پرندگان مشابه و آوازه خوانی و سروصدای دل نشین آن ها می تواند گردشگران زیادی را از داخل و خارج کشور به محل زیست گاه های این پرندگان بکشاند. سیاه‌ خروس ها پرندگانی‌ اجتماعی‌ هستند و به صورت گروهی در پاییز و زمستان دیده می شوند. پرواز سیاه‌ خروس ها سریع ، مستقیم‌ توام با بال زدن های قوی است.

تغذیه

سیاه‌ خروس‌ ارسباران از برگ‌، جوانه‌ و میوه‌های‌ آبدار و حشرات تغذیه‌ می کند و در حاشیه جنگل ها، بوته زارها، علف زارها و نواحی کوهستانی به سر می برد و در زمستان به جنگل ها و مناطق کم ارتفاع کوچ می کند. پرنده ماده در زیر بوته های کوتاه و یا پای صخره ها آشیانه می سازد و نگهداری از جوجه ها را به عهده دارد. سیاه خروس در زمـرة پرنـدگان حمايـت شـده اسـت و به همین دلیل شکار آن ممنوع است و از جمله پرندگاني است که به دليل شرايط سـخت زيـستگاهي و زندگي مخفي، مطالعات مناسـبي دربـاره زنـدگي ايـن پرنـده صـورت نگرفتـه اسـت.

عوامل تهدید کننده سیاه خروس

جنگل زدایى و نابودى علفزارهاى زیستگاه این پرنده توسط اهالى محلى از جمله مهم ترین عامل تهدید این گونه ی نادر جهانی اعلام شده است. بعـد از جنگل تراشي در زيستگاه سياه خروس، اين پرنـده يـك سـال و گاهي تا دو سال در منطقه باقي مي ماند و به دنبـال آن يـا نـابود مي شود و يا منطقـه را تـرك می کند. در محدوده معدن مس سونگون، تخریب جنگل به همراه آلودگی صوتی ناشی از انفجار و تردد ماشین الات سنگین باعث شد که جمعیت های این پرنده به منطقه دیگری کوچ کنند.

از عوامل مهم کاهش مساحت جنگل در زيستگاه سياه خـروس ارسباران ، جنگل تراشي براي تأمين هيزم و ايجـاد فـضاي چـراي دام در حاشيه جنگل است. تغييـر اقليم نیز، باعث افزايش گون زار و بوته زار و کاهش علفزار در منطقه می شود. کاهش مساحت جنگل متراکم و کـاهش علفـزار کـه بـه نـوعي کاهش پناهگاه سياه خروس قفقازی محسوب مي شود بدون ترديـد اثـر منفي بر روي جمعيت این پرنده ی زیبا و نادر خواهد داشت.

معرفی گونه‌ی دلیجه کوچک

2018-11-26/در مطالب و مقالات, معرفی پرنده, معرفی گونه ها

دلیجه چیست ؟ دلیجه کوچک از خانواده شاهین هاست. این گونه اغلب به صورت گروهی دیده می شوند. دلیجه کوچک مشابه دلیجه است با اندازه بال ها و دم کوچک تر. همچنین دلیجه کوچک رنگ روشن تری نسبت به دلیجه دارد. پیشتر درباره نحوه برقراری ارتباط در پرندگان و اینکه آیا پرندگان با یکدیگر حرف می زنند نوشته ایم که می توانید آن را مطالعه کنید تا از شگفتی آن مطلع شوید. با ارائه این مقاله میخواهیم اطلاعات بیشتری در مورد دلیجه کوچک ، این پرنده زیبا، در اختیار شما قرار دهیم.

خصوصیات فیزیکی دلیجه کوچک:

دلیجه کوچک (فالکو naumanni) یک شاهین کوچک است با بالهای بلند نوک تیز و نوارهای سیاه و سفید مشخص در انتهای دمش. جنس های نر و ماده به واسطه ی رنگ از هم متمایزند. نرها روتنه ای بلوطی رنگ و سر، پشت، دم و گردنی با پرهای آبی- خاکستری دارند. شکمشان به رنگ صورتی کرمی با رگه های کوچک قهوه ای است.

ماده ها، پشت و سر قهوه ای دارند و شکمشان کم رنگ است. هم شکم و هم پشتشان رگه های قهوه ای دارد. هردو جنس زیر بالهایشان به رنگ سفید است و نوک بالهایشان سیاه. با راهنمایی سیاه. حلقه چشم به رنگ زرد روشن است و پاهای زرد تا نارنجی دارند. مچ پا و پا بدون پر است. اندازه اش 30 تا 36 سانتی متر می باشد و طول بال‌های باز آن ۶۳ تا ۷۲ سانتی‌متر است. این شاهین از نظر جنسیت در پر و بالهای زینتی تفاوت دارند. دلیجه های کوچک نابالغ به ماده ها شبیه هستند.

زیستگاه دلیجه کوچک:

دلیجه کوچک در مناطق پوشیده از بوته و درخت، چمن زار و کشت زار زندگی می کند. آنها در دامنه ی کوهها، دره های تنگ، دره های عمیق و دیگر زمین های صخره ای لانه می سازند که تمامی این مناطق باید دارای زمین های باز برای شکار این پرنده باشد. در طول زمستان آنها اغلب در مناطق کشاورزی کوهستانی و در دشت های سرسبز به تعداد زیاد یافت می شوند.

جمعیت و مهاجرت دلیجه کوچک:

نژاد این گونه از مدیترانه در سراسر افغانستان و آسیای مرکزی، به چین و مغولستان عبور کرده است. این پرنده مهاجر تابستانی است، زمستان را در آفریقا و پاکستان و گاهی اوقات حتی در هند و عراق می گذراند. تعداد این گونه در شمال نادر و در محدوده اروپا کاهش می یابد. دلیجه کوچک به عنوان گونه ی آسیب پذیر (VU) طبقه بندی شده است. به این معنی که در سه دهه اخیر جمعیت جهانی آن حدود ۳۰٪ کاهش داشته است. به‌نظر می‌رسد استفاده از حشره‌کشها در کنار تخریب زیستگاه‌ها دلایل اصلی این کاهش جمعیت باشند.

تولید مثل دلیجه کوچک:

تولید مثل طی ماه های مارس تا ژوين رخ می دهد. دلیجه ها لانه نمی سازند. به جای تخم گذاشتن در تورفتگی ها، تخم ها را در تو در توی درختان گیر می اندازند. تا 100 جفت هم در داخل این لانه ها تولید مثل می کنند. در آشیانه درست کردن، ماده ها زمان بیشتری را نسبت به نرها صرف می کنند.

دلیجه ها اندازه کلاچ طبیعی از 4 تا 6 دارند، که در فاصله ی زمانی 2 روز تخم می گذارند، اما دامنه تعداد تخم ها 1 تا 7 عدد است. روی تخم نشستن بعد از گذاشتن سومین تخم شروع می شود و از 28 تا 31 روز ادامه می یابد. از آنجا که روی تخم خوابیدن تا بعد از تخم سوم به تعویق می افتد، سه تخم اول معمولا در یک روز ترک می خورند و دیگر تخم ها در روزهای بعد از آنها. این به این معنی است که آخرین پرنده ای که از تخم بیرون می آید از بقیه کوچکتر است.

تفاوت در جثه به رقابت خواهر و برادری بین جوجه ها فرصت می دهد تا در صورت کم بودن منابع غذایی تعداد جوجه ها کاهش یابد. دیده شده است که جوجه دلیجه همخون خود را کشته و سپس خورده است، اما بیشتر مرگ ها به دلیل شکست در رقابت غذایی رخ می دهد. پدر و مادر همچنان به غذا دادن به جوجه های جوان خود به مدت 2 تا 4 هفته پس از خروج از تخم ادامه می دهند. میانگین طول عمر این پرنده در حیات وحش 6.2 سال است.

رفتار دلیجه کوچک:

دلیجه های کوچک اجتماعی هستند. آنها به صورت اشتراکی شب را روی درختان سپری می کنند. گاهی هزاران پرنده باهم روی یک درخت پیدا شده است. آنها با ضربه های بالهای کم عمق سبک و سرخوردن های بسیار پرواز می کنند. بال زنی دلیجه کوچک کم عمق و سریع است و بیشتر برای شکار است تا هوا سر رفتن او، که به طور معمول استفاده می شود.

دلیجه ها زمان زیادی را صرف نمایش دادن به منظور حفظ پیوند جفت یابی خود و مبارزه برای دفاع از قلمرو خود می کنند. آنها به تنهایی یا در دسته های کوچک 40 تا 50 تایی، در ارتفاع 2000 متری از سطح دریا مهاجرت می کنند.

صدای کال آنها به صورت کی کی کی کی کی با تن بالا است.

عادات غذایی دلیجه کوچک:

دلیجه ها گوشتخوار هستند و از پستانداران کوچک، به ویژه وول ها تغذیه می کنند؛ اگرچه با انتخاب طعمه های دیگر بسیار سازگار هستند. آنها تقریبا هرچیزی را که بتوانند بکشند، می خورند. طعمه انتخابیشان یا از فراوان ترین هاست و یا به راحتی از آن منطقه به دست می آید. نمونه های دیگر شکار، خرگوش های نابالغ، پرنده ها، خفاش های کوچک، مارمولک ها، مارها، قورباغه ها، حشرات، کرم های خاکی، ماهی و خرچنگ ها هستند. دلیجه ها می توانند سبک شکار خود را بسته به نوع شکار، شرایط آب و هوایی و انرژی مورد نیاز خود تغییر دهند.

این شکارچیان از بینایی قوی، پنجه های تیز و منقار محکمشان استفاده کامل می کنند. شکار کردن مهره داران به این صورت است که با یک شیرجه ی سریع با چنگال هایش آن را می رباید، سپس با پنجه هایش آن را می گیرد و با نیشی به پایین جمجه آن را می کشد. حمله به شکاری با فعالیت کمتر منجر به شیرجه کم عمق آهسته می گردد که در آن دلیجه از زمین بلند می شود و شکار را به طور مستقیم به منقار خود می گیرد.

اهمیت اقتصادی دلیجه کوچک:

پیامد اقتصادی این پرنده برای انسان مثبت است، زیرا موش و حشراتی را می خورد که به محصولات کشاورزی آسیب می زنند.

وضعیت بقا دلیجه کوچک:

هنوز هم آمار کاملی از پراکنش دلیجه کوچک وجود ندارد. این اطلاعات به منظور حفظ گونه ها باید به اندازه کافی باشد. موضوعات مهم برای بررسی، شامل مشکلات زیستگاه جهت جستجوی غذا، آلودگی آفت کش های موثر در ناموفق بودن تولید مثل و دسترسی به منابع غذایی، مشکلات آشیانه های تولید مثل، بوم شناسی زمستان و چگونگی توسعه و هماهنگی یک برنامه ی بین المللی برای حفاظت است. به نظر می رسد پراکنش زمستانی ناشناخته ترین موضوع است.

روندهای جمعیت تولید مثل دلیجه کوچک به وضوح نشان می دهد که این گونه به طور جدی در سراسر جهان تهدید می شده است. این پرنده توسط قانون محافظت می شود، اما همه ی موقعیت های مکانی تولید مثل و تکثیر در مناطق حافظت شده نیست. حمایت قانونی از تمام موقعیت های مکانی برای حفاظت لازم است چرا که بسیاری از علل مرگ، شکار کردن یا برداشتن جوجه از لانه می باشد. افزون بر شکار، آفت کش ها و چپاول سایر علل مرگ و میر در جمعیت دلیجه کوچک است.

برآوردهای فراوانی از دلیجه کوچک نشان می دهد که تعداد تولید مثل 95 درصد از دهه ی 1950 کاهش یافته است. کاهش چشمگیر به ویژه در محدوده اروپایی آن آشکار است. کاهشی قابل توجه در محدوده تولید مثل در سراسر اروپا، به ویژه در لهستان، چکسلواکی و اتریش ظاهر شد جایی که در آن دیگر تکثیر وجود ندارد.

با این حال، شواهد اخیر روند جمعیتی پایدار یا کمی مثبت را در طول سه نسل گذشته نشان می دهد. در نتیجه از فهرست گونه ی آسیب پذیر(VU) حذف شده و اکنون واجد شرایط کمترین نگرانی(LC) است، زیرا دیگر به هیچ یک از آستانه های آسیب پذیر(VU) تحت معیارهای IUCN نزدیک نیست.

بال لاکی و مهاجرت به عرصه های جنوبی تر

2018-11-26/در مطالب و مقالات, معرفی پرنده, معرفی گونه ها

بال لاکی پرنده ایست از راسته گنجشک سانان که 18 سانتی متر طول دارد و به واسطه ی پرو بال قهوه ای خاکستری، تاج برافراشته، گلوی سیاه و خط چشمی سیاه، که در پس سر به هم می رسند، به آسانی شناخته می شود. در مطالب پیشین با پرندگانی چون دارکوب ، دلیجه کوچک ، هما ، درنای خاکستری ، قمری و ماهی خورک آشنا شدید و در مورد نحوه لانه سازی ، گفتگوی پرندگان با یکدیگر ، تاثیر گرمایش زمین بر پرندگان و کلیدهای شناسایی پرندگان خواندید. در اینجا به معرفی بال لاکی پرنده ای که مهاجر ایران است خواهیم پرداخت.

مهاجرت

امسال با شروع زمستان و آغاز فصل مهاجرت پرندگان، عرصه های جنوبی تر فلات ایران شاهد حضور پرنده ی زیبا و خوش نقش و نگاری بنام بال لاکی بود. گرچه از گذشته نیز گزارش های نادری از حضور این پرنده در ایران وجود دارد اما امسال تنوع مشاهدات و حضور تعداد قابل توجه از این پرنده درنقاط جدید، پرنده نگرهای ایرانی را با سوالات مختلفی در مورد علت مهاجرت این پرنده به عرصه های جنوبی تر روبرو ساخت.

بال لاکی پرنده

بال لاکی پرنده ایست از راسته گنجشک سانان که در سایت کویرها و بیابانهای ایران اینگونه معرفی گردیده است: ” این پرنده ، 18 سانتیمتر طول دارد و به واسطه ی پرو بال قهوه ای خاکستری، تاج برافراشته، گلوی سیاه و خط چشمی سیاه، که در پس سر به هم می رسند، به آسانی شناخته می شود. این پرنده در میان درختان میوه دار، بوته های تمشک، اطراف پرچین ها و توتستان ها به سر می برد. در ایران، به صورت مهاجر و به تعداد اندک، در شمال شرق و جنوب ایران دیده می شود.”

همچنین در دانشنامه پرندگان ایران در مورد پراکنش این پرنده اینگونه نقل گردیده است: ” بال لاکی پرنده ایست که در زمستان به تعداد کم و به‌طور نامنظم بیشتر در شمال ایران به سر می برد ولی در جنوب شرقی ( بلوچستان ) و جنوب غربی هم دیده شده است که با گذشت دو دهه، اطلاع دقیقی از تعداد و وضعیت پراکندگی کنونی آن؛ در این مناطق در دست نیست.”

زیستگاه

نقشه های پراکندگی که در مراجع گوناگون نقل گردیده همگی در مورد حضور این پرنده در نوار میانی نیمکره شمالی متفق القول هستند که از شمال دریای خزر می گذرد، همچنین در مورد حضور بسیار کمرنگ این پرنده در جنلگهای شمال ایران نیز گزارشاتی در دست بوده است. اما امسال مشاهده این پرنده ابتدا در شمال شرقی ایران و به تعداد زیاد سپس ثبت حضور آن در نواحی مرکزی ایران، در شهرستان نایین پناهگاه حیات وحش عباس آباد و همچنین در اردکان یزد و سپس در رشته کوه کرکس در چهل کیلومتری اصفهان امری بی سابقه بود.

متاسفانه فقدان اطلاعات کافی در ایران و عدم انجام تحقیقات علمی در مورد اینگونه پدیده ها امکان اظهار نظرهای قطعی را از کلیه فعالین این حوزه گرفته و باعث شده که بررسی علل اینگونه حوادث در حد حدس و گمان انجام پذیرد.

کلام آخر

بر اساس عرف رایج در بین فعالین محیط زیست، می توان این مهاجرت عجیب و نادر را که همزمان با یکی از سردترین زمستانهای دهه های اخیر هم اتفاق افتاده با تغییرات اقلیمی زمین در ارتباط دانست و همانند بسیاری از حوادث طبیعی خارج از قاعده با دیده شک و تردید به آن نگاه کرد و یا شاید در حالتی واقع بینانه حتی، کج کردن راه مهاجرت از سوی بال لاکی پرنده همانند بسیاری از پدیده های غیر عادی طبیعت در عصر حاضر زنگ خطر دیگری در مورد تغییرات اقلیمی باشد و یا اینکه این مهاجرت انبوه نشانه موفقیت این پرنده ی شگفت انگیز در افزایش جمعیت و تصاحب عرصه های بیشتری از طبیعت و موفقیت او در وفق پذیری با ژئوسیستم های جدید باشد. هیچکس پاسخ دقیق این سوالات را نمیداند.

آشنایی با سهره طلایی

2018-11-26/در مطالب و مقالات, معرفی پرنده, معرفی گونه ها

سهره (سیره،سره) نامه خانواده ای از پرندگان است با همین نام. پرندگانی با نوک مخروطی شکل و بدنی کشیده، شبیه به گنجشک که دارای نقش و رنگی زیبا و همچنین آوازی دلنشین هستند. در ایران 17 گونه از آنها وجود دارد. سهره طلایی ایران یکی از اعضای این خانواده زیباست. در مطالب پیشین شما را با برخی از گونه ها از جمله دلیجه کوچک ، دارکوب ، قرقی ، زاغ بور ، هوبره ، سیاه خروس ارسباران ، شاه بوف ، سنگ چشم ، جغد ، شاهین ، گاوچرانک آشنا نمودیم. در این مقاله به معرفی سهره طلایی ایران می پردازیم.

سهره ها از دیرباز به خاطر آواز و زیباییشان مورد توجه انسان ها بوده اند. به همین دلیل متاسفانه قربانی صیادان بوده و به فروش می رسیدند.

مشخصات ظاهری:

سهره طلایی (معمولی) با نام انگلیسی European Goldfinch از خانواده سهره ها و راسته گنجشک سانان است.پرندگانی کوچک جثه و تقریبا هم اندازه گنجشک خانگی با دم چنگالی شکل و منقار مخروطی، دمگاه سفید رنگ ، صورت قرمز رنگ ، پس سر سیاه رنگ ، گونه های سفید ،گرده قهوه ای یا خاکستری ، بال های سیاه رنگ با نوار زرد کاملاً مشخص در بال ها ، سینه ای به رنگ نخودی و پا های تیره رنگ هستند .

زیر گونه ای از سهره طلایی با نام سهره طلایی سر خاکستری ( Grey-headed goldfinch ) و با نام محلی سهره حلب در شرق ایران یافت می شود که فاقد رنگ سیاه و سفید در سر بوده و گرده و سینه خاکستری رنگ و صورت قرمز رنگ و منقاری مخروطی و اندکی بلند تر از سهره معمولی دارد .نژادی كه در مشرق و جنوب شرقی ایران زندگی می كند ( C. c. paropanisi ) ، طرح سیاه و سفید صورت را ندارد و تمام سرش به جز قسمت قرمز آن به طور یكدست قهوه‌ای مایل به خاكستری كمرنگ است .

پراکندگی:

محدوده گسترده‌ای از اروپای غربی، بریتانیا، تا جزایر قناری و شمال آفریقا تا خاورمیانه و از ناحیه شرق تا ژاپن پراکنده‌است.

گونه ترکی آن ni ediecki در ترکیه، قبرس، خاور دور، شمال عراق تا کوه‌های زاگرس و جنوب ایران وهمچنین در مصر پراکنده‌است و زمستان‌ها به سوی مناطق جنوبی تا صحرای سینا و مصر و شمال جزیره عرب مهاجرت می‌کند.

گونه ایرانی آن loudoni در استان آذربایجان وشمال ایران وجنوب دریای خزر زندگی می‌کند و در زمستان‌ها به مناطق میانه عراق وجنوب آن مهاجرت می کند. این پرنده در طبیعت به خصوص خارج از فصل تولید مثل به صورت گروهی زندگی می‌کند گاهی تعداد آنها به صد پرنده بالغ در یک دسته می رسد.در ایران سهره طلایی را به جز در نواحی محدودی از جنوب شرق در سایر نواحی در فصل زمستان به تعداد نسبتاً فراوان دیده میشود.

تغذیه:

سهره طلایی مانند سایر سهره ها دانه خوار است، البته برخی حشرات نیز جزء رژیم غذاییش می باشند.. غذاهای مورد علاقه آن اکثر دانه های گیاهان مانند دانه شیر تیغک معمولی ،گیاهان سبز مانند تخم قاصدک، شبدر، خیار و همچنین مخلوط دانه قناری مانند نیجر، خشخاش، تخم شلغم روغنی، بذر کتان و … می باشد.سهره طلایی با تغذیه از تخم گیاهان همچنین به گسترش گیاهان نیز کمک می کند.

تنوع:

سهره طلایی زیرگونه های بسیاری دارد. همچنین همانطور که در بالا ذکر شد به دلیل صید و نگهداری آن در اسارت با گونه هایی از قناری ها مانند domestic canaries, Serinus canaria domestica, جفت زده می شود که باعث به وجود آمدن هیبرید هایی با صدایی دلنشین تر می شود.

تولید مثل:

در هنگام تولید مثل پرنده ماده بین 3 تا 7 تخم می گذارد که تخم ها به رنگ سفید متمایل به آبی بوده و نقاط ریز قرمز یا قهوه ای در یک طرف تخم ها دیده می شود . پرنده ماده به مدت 14 روز روی تخم ها می خوابد . در این مدت پرنده نر برای ماده غذا می آورد. در این هنگام پرنده نر در اوج مستی بوده و بال های خود را به صورت آویزان نگه می دارد . دو هفته نیز طول می کشد تا جوجه ها آماده ترک لانه شوند..اولین تولک رفتن در سن چهار ماهگی می باشد.

لانه سازی:

لانه توسط ماده در مدت تقریبا یک هفته ساخته می شود.لانه را به صورت خیلی جمع و جور معمولاً در ارتفاع 2 تا 10 متری از سطح زمین و در میان شاخه های درخت به صورت مخفی و نزدیک به نوک شاخه می سازد. گاهی دیده شده است لانه را با تار عنکبوت به شاخه های درخت متصل می کند. همچنین ساختار فنجانی شکلش مانع از اسیب دیدن تخم ها در وزش باد می شود. عمده ترین مصالحش برای ساخت لانه گلسنگ ها ، خزه ها و همچنین قسمت های نرم برخی گیاهان برای پوشاندن داخل لانه می باشد. تقریبا دو روز پس از اتمام لانه شروع به تخم گذاری می کند.

زیستگاه:

زیستگاه سِهرِه طلایی باغ‌ها ، میوه‌زارها و كشتزارها است . در پاییز و زمستان در حال جستجو و تغذیه از دانه‌های بوته‌های خـار

در زمین‌های بایر و كنـار جاده‌ها دیده می شود.

حفاظت:

در طول قرن 19 میلادی در اروپا سهره طلایی از محبوبیت خاصی برخوردار بود. البته این محبوبیت باعث افزایش صید این پرنده زیبا و اسارتش در قفس ها شد. البته امروز صید آن کاملا غیر قانونیست ولی در برخی از کشورها از جمله ایران همچنان به روش های مختلف زنده گیری و به فروش می رسد. روش های صید مختلفی دارد که برخی از این روش ها از جمله صید با تور گاها باعث آسیب رسیدن به آنها می شود. لازم به ذکر است پس از صید این پرنده، در طول مسافت هایی که قاچاق میشود، تعداد بسیار زیادی از آن ها تلف میشوند.

با وجود ممنوعیت ها و قوانین حمایتی، همچنان سهره طلایی ایران در تعداد انبود صید و قاچاق میشود. به نظر میرسد با توجه به تقاضای بسیار بالای بازار برای خرید این پرنده و مشتریان زیاد آن، بهترین راه حفاظت از آن آگاهی رسانی به مردم و فرهنگ سازی در این زمینه است.

معرفی گونه‌ی قرقی

2018-11-26/در مطالب و مقالات, معرفی پرنده, معرفی گونه ها

قرقی پرنده شکاری است کوچک جثه که آناتومی بدن این پرنده برای زندگی در مناطق جنگلی و علفزار طراحی شده است. دم بلند و بالهای گرد و کوتاه و جثه‌ی کوچک امکان مانور و عبور از بین شاخ و برگهای انبوه جنگل را فراهم کرده است. چنانچه علاقه مند به شناخت گونه های دیگر پرندگان باشید می توانید سایر مطالب، وبسایت آوای بوم ، همچون بال لاکی ، هما ، ماهی خورک ، درنای طناز ، کمرکولی ، قمری و درنای خاکستری را مطالعه نمایید و به آگاهی خود بیفزایید. اما اکنون با قرقی پرنده شکاری بیشتر آشنا شوید.

قلمرو

جنگل و باغ و علفزار از محیط های ایده آل برای این پرنده به حساب می آیند. قرقی معمولا در حین پرواز و با شیرجه زدن، شکار خود را غافلگیر کرده و با سرعت به سمت آن حمله میکند و امکان فرار را از طعمه می‌گیرد پاهای بلند و باریک و پنجه‌های تیز کمک فراوانی در این زمینه به وی کرده است. پرنده‌ی ماده همچون اکثر پرندگان شکاری جثه ی بزرگتری نسبت به جنس نر دارد. تفاوت جنس نر و ماده در جثه‌ی بزرگ تر ماده، و سینه ی رنگی تر نر و تیره تر ماده است. این پرنده معمولا در مناطق معتدل دیده می‌شود و در نواحی سردسیر زمستان ها به سمت مناطق گرمسیر مهاجرت می‌کند.

مهاجرت

با رسیدن فصل پاییز این پرنده به ایران می آید و تا پایان فصل سرما امکان مشاهده اش در بیشتر نقاط کشور وجود دارد. جمعیت اندکی از این پرند احتمالا در شمال ایران زادآوری نیز دارد. .مسیر مهاجرتی آنها از قسمت های شمالی روسیه، سیبری، شرق اروپا و قفقاز به سمت اروپای جنوبی، آسیای جنوبی و گاها آفریقا می باشد. قرقی ها معمولا تنها اقدام به مهاجرت میکنند و به ندرت بصورت دسته ای دیده میشوند.

رژیم غذایی

رژیم غذایی این پرنده معمولا شامل پرندگان کوچک جثه می باشد و تاکنون120 گونه پرنده در رژیم غذایی آنها ثبت شده است که این تنوع، پرندگانی چون چرخ ریسک سرآبی تا کبوتر جنگلی را شامل میشود. پرنده ماده حتی ممکن است پرندگانی چون کبک و قرقاول را بتواند شکار کند. 17 گونه پستاندار هم در رژیم غذایی آنها دیده شده است، ازجمله خرگوش خفاش و موشها.

لانه سازی و جفت گیری

قرقی ها معمولا بصورت غیراجتماعی زندگی می‌کنند و فقط زمان جفت گیری گرد هم می آیند. معمولا پرنده ی ماده عملیات لانه سازی را انجام می دهد و لانه ی خود را در بالای درختان و گاها در لبه ی پرتگاه ها می سازد.پ رنده ی ماده بطور میانگین بین 3تا6 تخم میگذارد و حدودا 35 تا 45 روز روی تخم ها میخوابد. جوجه ی قرقی ها همچون جوجه ی سایر پرندگان شکاری بدون دفاع و فاقد توانایی تغذیه است و والدین به مدت 4یا5 هفته آنها را تغذیه می کنند و پس از این مدت آنها قادر به ترک لانه هستند.

با توجه به علاقه ی قرقی پرنده شکاری ماده به شکار کبوتر، بسیاری از افرادی که اقدام به نگه داری کبوتر و پرورش آن ها میکنند، متاسفانه با دیدن قرقی اقدام به شکار و از بین بردن این پرنده ی کم نظیر و مهم میکنند. آوای بوم از همه‌ی هم میهنان عزیز تقاضا دارد در صورت مشاهده ی چنین موضوعی، مراتب را به ما در آوای بوم گزارش دهند. آوای بوم آمادگی دارد در این زمینه به کبوتر داران عزیز جهت جایگزین کردن روش های انسانی و مناسب تر مشاوره دهد.

با ماهی خورک ها بیشتر آشنا شویم

2018-11-26/در مطالب و مقالات, معرفی پرنده, معرفی گونه ها

در دنیا 87 گونه ماهی خورک وجود دارد که در ایران نیز 3گونه از آنها مشاهده شده است. ماهی خورک ابلق ، ماهی خورک کوچک و ماهی خورک گلو سفید نام این 3گونه است. در گذشته مطالبی در مورد لانه سازی پرندگان ، قدرت بینایی و چشمان پرندگان و راز مهاجرت پرندگان را با شما به اشتراک گذاشتیم. همچنین به موضوعاتی چون گرمایش جهانی و تاثیر آن برروی پرندگان و مقابله پرندگان با تغییرات دما پرداخته ایم. اکنون قصد داریم شما را با پرنده ای به نام ماهی خورک بیشتر آشنا کنیم.

ماهی خورک ها در دنیا

بزرگترین ماهی خورک دنیا در استرالیاست و کوکابورای خندان (laughing kakooburra) نام دارد که وزنی در حدود 15 برابر ماهی خورک کوچک دارد. برخی از ماهی خورک های جهان بر خلاف اسمشان به ندرت ماهی می خورند و در نزدیکی آب مشاهده می شوند! ماهی خورک ها گاهی از حشرات نیز تغذیه می کنند از جمله سنجاقک ها و حشرات موجود در حاشیه ی آب.

نحوه شکار

اگر به اندازه کافی خوش شانس هستید که این پرنده را در محل نشستنش ببینید، از نزدیک به آن نگاه کنید. به محض این که شکارش را درنظر بگیرد، سرش را به بالا و پایین تکان میدهد تا موقعیت دقیق ماهی را درک کند. بعد از آن، پرنده با بال های باز درون آب شیرجه می زند، و در این حالت چشمانش با پلک سومش محافظت می شود. زمانی که ماهی گرفتار می شود، ماهی خورک آن را به محل نشستن خود برمی گرداند. ماهی خورک تنها با یک قدم به پرواز درمی آید، مستقیم و سریع پرواز می کند و توانایی درجا بال زنی هنگام شکار را دارد. بسیاری از ماهی خورک های نابالغ در اولین تجربه شیرجه زدن خود شکست می خورند و در آب غرق می شوند و می میرند.

لانه ماهی خورک

ماهی خورک ها در حاشیه رودخانه ها بصورت جفتی درون زمین نقب می زنند. این حفره ها میتوانند تا 140 سانتی متر طول داشته باشند، و به اتاق های تو در تو ختم شود، و ساخت آن روزها طول می کشد. علیرغم این آنها تا 3 جوجه آوری در سال دارند و هر دفعه از لانه ای جدید استفاده می کنند به این دلیل که به محض رشد پر های جوجه، تونل پر از ماهی های متلاشی شده می شود!

در دوران گذشته، سنت ناخوشایندی وجود داشت که مردم را درگیر کشتن ماهی خورک و آویختن آن به گیره ای خارج از منازل می کرد. دلیلش این تفکر بود که منقار ماهی خورک می تواند به سمت حرکت هوا اشاره کند و مانند بادنما عمل کند! بسیاری نیز این پرنده ها را شکار کرده و در شیشه نگهداری می کردند تا از پرهای آنها برای تزئین کلاه استفاده کنند.

با وجود این که ماهی خورک عموما پرنده باغی نیست اما اگر دریاچه داشته باشید و نزدیک آبراهه بزرگتری زندگی کنید، احتمالا به اندازه کافی خوش شانس هستید که ماهی خورک ها جذب باغتان شوند. در زمستان سرد که آبها یخ می زنند جذب فیدرها (جایگاه های درست شده توسط انسان برای تغذیه ی پرندگان) می شوند و یا حتی از مواد دور ریز و چربی و نان تغذیه می کنند.

مهاجرت

ماهی خورک ها در زمستان به مناطقی که آب یخ زده نباشد مهاجرت می کنند. به دلیل کمبود غذا در زمستان های سخت، دچار مرگ و میر بسیار می شوند و جمعیت آنها به خطر می افتد. برخی از گونه های ماهی خورک در زمستان نیازمند تغذیه تا حتی 15 ماهی در روز می باشند.

ماهی خورک کوچک، بیشترین ماهی خورکی که در ایران دیده میشود، در نور و درحال پرواز مانند نوری آبی دیده می شود. اگر آنقدر خوش شانس باشید که آنها را در حالت نشسته ببینید، متوجه پرهای زینتی قرمز-نارنجی زیر بدنش و منقار خنجرمانندش می شوید. منقار ماهی خورک ها به سختی خنجر می باشد تا بتواند ماهی را مانند نیزه زدن شکار کند. نرها و ماده ها با دقت بسیار بالا از هم متمایز می شوند، بطوریکه برخلاف اکثر پرندگان، ماده ها رنگی تر از نرها هستند و پایه قرمزمانندی روی فک پایینی خود دارند. درخشش خیره کننده آبی رنگ پرهای پشتی این پرنده بدلیل رنگ دانه های پرها نیست بلکه نتیجه انعکاس نور است.

از ماهی خورک ها سه گونه در ایران یافت می شود. تصاویری که در بالا مشاهده می کنید به ترتیب ماهی خورک کوچک ، ماهی خورک ابلق و ماهی خورک گلو سفید (سینه سفید) می باشند. همانطور که در بالا گفته شد ماهی خورک ها از جمله پرندگان باغی نیست اما اگر در آن منطقه برکه، استخر یا آبگیری باشد امکان اینکه این پرنده زیبا را مشاهده کنید وجود دارد و چنانچه توانستید این رکورد را داشته باشید خوش شانس بوده اید.