دنیای پر رنگ تر پرندگان: قدرت بینایی و چشمان پرندگان

سیستم بینایی پرندگان حساس ترین حسِ پرندگان است و پرندگان احساس شدیدی نسبت به رنگ دارند که برای غذا خوردن، تولیدمثل و موارد دیگری حیاتی است. پیش تر در مورد میزان هوش در پرندگان ، بویایی در پرندگان ، منطقه مهم پرندگان ، راز مهاجرت پرندگان ، تاثیر گرمایش جهانی بر پرندگان و چگونگی تاثیر زباله های ما بر زندگی پرندگان مطالبی را عنوان کردیم. حال با توجه به جذابیت موضوع بینایی در پرندگان این مقاله را به این موضوع اختصاص داده ایم.

درک اینکه پرندگان چگونه رنگ ها را می بینند و قدرت بینایی پرندگان ، می تواند به پرنده نگرها کمک کند تا با استفاده از این حس بیشتر لذت ببرند و پرندگان را جذب کنند.

در طول میلیون ها سال، پرهای زینتی پرندگان از خسته کننده بودن به خیره کننده تغییر کرده است؛ اما رنگ های درخشانی که انسان ها می بینند فقط اندکی از رنگ هاییست که پرندگان می بینند.

“لباس های ما تا قبل از اختراع رنگ های آنیلین بسیار یکنواخت و کسل کننده بود، اما پس از آنکه رنگ ارزان شد، انقلابی در لباس هایی که ما امروز می پوشیم ایجاد شد.” به نظر می رسد که همین موضوع برای پرنده ها نیز اتفاق افتاده است.

دانشمندان طی سالیان متمادی درباره این فکر می کردند که پرندگان چگونه رنگهای خود را به دست می آورند، اما با مطالعات ییل / کمبریج اولین پرسش این بود که در واقع تنوع رنگ پرندگان برای خودشان شبیه چیست. به طرز کنایه داری، پاسخ این است که پرندگان رنگ های بیشتری نسبت به انسان ها می بینند. آنها نه تنها می توانند رنگهای بیشتر از آنچه در پرهایشان هست را ببینند، بلکه به دلیل سلولهای مخروطی اضافه که در شبکیه چشم خود دارند، نسبت به طیف فرابنفش حساس هستند، همچنین آنها رنگهایِ نامرئی برای انسان را می بینند.

با گذشت زمان، پرندگان به ترکیب خیره کننده ای از رنگ های حاوی رنگدانه های مختلف ملانین تبدیل شده اند، که همان رنگش را به پوست انسان می بخشد؛ رنگدانه های کاروتنوئیدی و رنگ های ساختاری، مانند چشم های آبی انسانها ناشی از رژیم غذایی شان است.

رنگهای ساختاری، تنوع رنگیِ شیرها را برای پرهای پرندگان تولید می کنند، حتی با اینکه آن رنگها بین پرندگان به طور نسبی کمیاب هستند.

پرندگان رنگهای بیشتر از رنگهای موجود در پرهایشان را می بینند، چراکه با وجود سلول های مخروطی اضافی در شبکیه چشم شان، به طیف فرابنفش حساس هستند. (منبع: دانشگاه ییل)

محققان به دانستن اینکه چرا پرندگان هنوز باید توانایی تولید رنگ را پرورش دهند، علاقه مند هستند؛ رنگهای زرد و قرمز موجود در پرهایشان نمونه ای از رنگهایی است که برای انسان ها نامریی، ولی برای خود پرنده قابل مشاهده است.

یکی از محققان دانشگاه کمبریج می گوید “ما نمی دانیم که چرا رنگ پرهای پرندگان به این زیرمجموعه محدود می شود.”

  • “شاید ساخت رنگهای خارج از این محدوده با دستگاه های امروزی امکان ناپذیر یا بی فایده باشد.”
  • “این بدان معنی نیست که سرانجام تغییر و گسترش پالت رنگهای پرندگان به رنگهای جدید امکان پذیرنباشد.”
  • “پرندگان تنها توانایی درست کردن حدود 26 تا 30 درصد از رنگ هایی را که مشاهده می کنند، دارند؛ اما در طول میلیون ها سال به سختی برای غلبه بر این محدودیت ها تلاش کرده اند.”
  • “حیرت انگیز است متوجه شویم که اگرچه رنگ های پرندگان برای ما به طرز باورنکردنی گوناگون و زیبا است، ولی ما درمقایسه با پرندگان کور رنگ هستیم.”

همانطور که بیان شد، سیستم بینایی در پرندگان بسیار حساس و حیاتی است؛ چراکه آن ها تعداد رنگ های بیشتری در پرهای خود می بینند، که ما به عنوان انسان قادر به مشاهده آن نیستیم. حال این قدرت دید را بسط دهید؛ حیرت آور است! قدرت بینایی پرندگان در مقایسه با انسان به طور باورنکردنی متفاوت و شگفت انگیز است به طوری که در واقع ما در قیاس با پرندگان کور رنگ هستیم.

مقابله پرندگان با گرما

پرندگان ،جانورانی خونگرم هستند که به دلیل متابولیسم بالا، دمای بدنشان کمی از انسان بالاتر یعنی حدود 40 درجه سانتیگراد است. البته این دما بر اثر عواملی همچون فعالیت یا شرایط آب و هوایی نوساناتی پیدا می کند. پرندگان برای مقابله  با گرما نیز همانند مقابله با سرما سازگاری هایی اعم از جسمی و رفتاری دارند؛ یکی از راه های مقابله با گرما آب تنی پرندگان است. در ادامه به طور خلاصه به مهمترین استراتژی های پرندگان در مقابل گرما می پردازیم:

مقابله با گرما:

1. سازگاری های جسمانی :

  • سرعت تنفس :

پرندگان غدد تعریق ندارند. بنابر این مجبور بهانجام کارهای دیگری جهت کاهش حرارت بدن خود هستند. در این میان افزایش سرعت تنفس اهمیت زیادی دارد. همچنین باز نگهداشتن منقار کمک به تهویه بهتر هوای داخل بدن می کند.

  • پوست برهنه :

برخی پرندگان با باد کردن و افزایش سطح قسمت های بدون پر خود نظیر پاها و صورت و حتی نواحی دور چشم به دفع گرما از بدن خود کمک می کنند.

  •  اندازه منقار :

برخی پرندگان استوایی مانند توکان ها ، منقارهای بزرگی با گردش خون دارند که در روزهای گرم افزایش گردش خون در منقار ، موجب کاهش دمای بدن آنها می شود.

2. سازگاری های رفتاری :

  • کاهش فعالیت :

فعالیت های روزانه ی پرندگان با شرایط آب و هوایی تنظیم می شود. از اینرو در ساعات گرم روز فعالیت خود را به حداقل می رسانند.

  • سایه جستن :

بیشتر پرندگان در اوقات گرم سال مکانهای سایه دار را برای خود انتخاب می کنند. همچنین نزدیک بودن به منابع آب ، شاخه های انبوه و پر برگ درختان و  دور بودن از سطح داغ زمین ، اولویت انتخاب مکان آنها برای مقابله با گرمای سوزان می باشد.

  • پرواز در ارتفاعات :

از آنجا که پرندگان شکاری از تابش نور خورشید در روزهای گرم در امان  نیستند ، جهت بال بازرَوی ( Soaring ) ، ارتفاعات  بالاتر را  که  دارای هوای  خنک تری هستند انتخاب می کنند.

  • آب تنی کردن :

بسیاری از پرندگان باغی و آوازخوان ، اقدام به آب تنی در هوای گرم می کنند. این کار می تواند به شکل راه رفتن در آب ، چرخاندن سر و لرزاندن بال ها در آب و یا رفتن به زیر آب باشد.

  • باز کردن پرها :

هنگام وزیدن نسیم در روزهای گرم ، پف دادن پرها جهت رسیدن جریان هوا به پوست و خنک کردن آن مؤثر است.

  • استفاده از مدفوع :

برخی از پرندگان نظیر بعضی کرکس ها با ریختن مدفوع خود روی قسمت های برهنه ی پاها ، به خنک شدن آن کمک می کنند. همچنین رنگ روشن مدفوع موجب بازتابش نور خورشید و جلوگیری از جذب گرما می گردد.

  • رنگ های روشن :

پرندگان با دور کردن قسمت های تیره ی بدن خود از تابش مستقیم نور خورشید ، از جذب گرمای زیاد توسط این نواحی جلوگیری می نمایند.

شاهین; سریع ترین موجود کره زمین

شاهین پرنده شکاری به طول۳۴  تا ۵۸ سانتی متر با اسم علمی Falco peregrinus از گسترده ترین پرندگان در جهان می باشد. شاهین پرنده شکاری است که تنوع قابل توجهی در اندازه نسبت به دیگر پرندگان دارد. ضمن اینکه اندازه پرنده ی ماده تا ۲۰% از نر بزرگتر است. میزان هوش در پرندگان موضوعی است که پیش تر به آن پرداخته شده است. در این مقاله صرفا اطلاعاتی در مورد شاهین پرنده شکاری ، سریع ترین موجود زنده کره زمین خواهیم پرداخت. در مطالعه این مقاله با ما همراه باشید.

ویژگی شاهین ها

شاهین سریع ترین موجود زنده کره زمین است. از این پرنده رکورد سرعت 389 کیلومتر بر ساعت در زمان شیرجه به سمت شکار ثبت گردیده است. شاهین به صورت باورنکردنی فرز و سریع است و با شیرجه های تماشایی به شکارش حمله  یا او را تعقیب می کند.

  • چشم های بزرگ این پرنده وسیله ای برای حفاظت از این پرنده در طبیعت است. پلک سوم در این پرندگان شکاری با مرطوب نگه داشتن چشم آنها هنگام پرواز باعث بهتر شدن دید این پرنده می شود.
  • شاهین ها صداهای متفاوتی دارند که شامل صداهای بلند، خشن، پچ پچ های مداوم و صدایی که هنگام ورود مزاحمان استفاده می کنند؛ می شود.
  • سن این پرنده تا حدود ۱۵ الی ۲۰ سال در حیات وحش تخمین زده شده است.

فصل تولید مثل شاهین

  • شاهین ها معمولا تک زی هستند و فقط در فصل تولید مثل است که برای محافظت از قلمرو به همراه جفت خود دیده می شوند.
  • پرواز معاشقه ای قبل از جفت گیری (courtship flight)در شاهین ها شامل حرکات آکروباتیک هوایی، مارپیچی و شیرجه هایی با شیب تند است. پرنده ی نر شکار را در هوا به سمت پرنده ماده می اندازد و پرنده ماده به صورت وارونه شکار را با پنجه هایش می گیرد.
  • فصل تولید مثل شاهین ها نسبت به محل زندگیشان متفاوت است و بستگی به شرایط آب و هوایی و در دسترس بودن طعمه دارد. آنها معمولا از ۱ تا ۶ عدد تخم می گذارند و ۲۹ الی ۳۳ روز طول می کشد که جوجه ها از تخم بیرون بیایند.

تغذیه شاهین شکاری

  • شاهین ها معمولا از پرندگان و همچنین از بسیاری پستانداران مانند خفاش ها و جوندگان مانند جربیل ها و گاهی از حشرات، خزندگان و ماهی ها تغذیه می کنند؛ آنها حتی به پرندگانی در اندازه خود و گاه بزرگتر نیز حمله و آنها را شکار می کنند.

شاهین پرنده شکاری

 

زیستگاه و لانه سازی شاهین ها

  • این پرنده زیستگاه های متفاوتی دارد.از مناطق سرد و خشک و کم باران(tundra) تا بیابان های گرم و مناطق استوایی، از جزایر اقیانوسی تا جنگل ها، تالاب ها، دشت های بی درخت و کوهستان ها و به صورت فزاینده ای در مناطق شهری دیده می شوند، به استثنا قسمت های از حوزه ی رودخانه آمازون،صحرا های آفریقا، بسیاری از جلگه های مرکزی و قطب جنوب که فاقد این پرنده می باشند.
  • آشیانه این پرنده ها در شکاف صخره ها، درخت های تو خالی و گاهی روی زمین می باشد. بعضی نیز از لانه های متروکه ی دیگر پرندگان برای ساختن آشیانه استفاده می کنند.
  • عمدتا ماده ها وظیفه ی ساخت لانه را دارند و لانه ی آنها از خزه، علف و برگ درختان ساخته می شود.

 

برخی نکات دیگر در مورد شاهین ها آن است که  نوک بالایی این پرنده حالت تیغه ای و بریده شده ای دارد که سازگار برای کشتن شکار از طریق قطع ستون فقرات گردن است. همچنین شاهین پرنده شکاری است که  در طبقه بندی IUCN، در مرحله ی LC یا least consern یا کمترین نگرانی قرار دارند؛ ولی به دلیل آن که مورد علاقه قوشبازان و صیادان هستند تحت طیف وسیعی از قوانین ملی و بین المللی محافظت می شوند. لازم به ذکر است نام این پرنده در برخی منابع شاهین و در برخی منابع بحری ذکر گردیده است. منبع این مطلب برای نامگذاری، کتاب راهنمای صحرایی پرندگان، نوشته جمشید منصوری می باشد. مطالبی که در بالا به آن اشاره شد نکات مهمی برای شناخت بیشتر شاهین پرنده شکاری مشهور در سراسر دنیاست.

برترین های دنیای پرندگان

شما تا چه اندازه با دنیای شگفت انگیز و ترین های دنیای پرندگان آشنایی دارید؟ آیا می دانید کوچک ترین پرنده دنیا چیست؟ یا نام بزرگ ترین پرنده چیست؟ اصلا به اینکه سریع ترین پرنده چه نام دارد فکر کرده اید؟ پیش از این شما را با بخش هایی از شگفتی های دنیای پرندگان از جمله  الگو برداری از رفتار پرندگان در علم ، چرایی تقلید صدای برخی پرندگان ، حقایقی در مورد باد خورک ها ، عواقب کاهش کرکس در سطح جهان ، کیسه های هوایی پرندگان و ساختار اسکلتی پرندگان آشنا نمودیم. اکنون با ترین های پرندگان در سراسر دنیا آشنا شوید.

Anna’s Hummingbird and bees. Photo: Toshiyasu Morita

کوچکترین پرنده ی جهان

“پر زنبوری” (Bee Hummingbird) نام دارد و بومی کوبا میباشد. این پرنده دارای وزنی کمتر از دو گرم و طولی حدود پنج سانتی متر میباشد و ابعاد آشیانه آن نیز کوچک تر از یک سکه است که از گلسنگ٬ خزه و تار عنکبوت ساخته می شود. تخم این پرنده به اندازه یک دانه قهوه است! نام این پرنده برگرفته از صدای بالش به هنگام پرواز است که صدایی مانند صدای بال زنبور دارد.

رکورد بلند ترین پرواز

در پرندگان متعلق به دال روپل (Ruppell’s Valture) است. بلند پروازترین پرنده دنیا در ارتفاع 11277 متری دیده شده است. این پرنده که به شدت در معرض خطر انقراض است، سیستم سوخت و ساز بدنی منحصر به فرد دارد که آن را قادر میکند در 11 کیلومتری سطح زمین و در ارتفاعی که اکسیژن بسیار کم است، قادر به تنفس باشد.چ

سریعترین پرنده دنیا

شاهین (Peregrine falcon) است که در ایران نیز قابل مشاهده میباشد. رکورد سرعت 389 کیلومتر بر ساعت از این پرنده ثبت شده است! البته این سرعت در زمان شیرجه این پرنده به سمت شکار بوده و سرعت عادی پرواز این پرنده نیست.

پهن پیکرترین پرنده

آلباتروز نام دارد که در اقیانوس آرام قابل مشاهده است این پرنده به عنوان یکی از بزرگترین گونه های پرنده روی زمین شناخته می شود و رکورددار پهن ترین بدن در میان تمامی پرندگان جهان است اندازه پهنای این حیوان گاهی بیش از 3.5 متر می شود.

بزرگترین پرنده

شترمرغ است که وزن آن تا 180 کیلوگرم و قد آن تا 3 متر میرسد . این پرنده به دلیل هیکل بزرگ خودقادر به پرواز نیست اما دونده ی بسیار خوبی به شمار می رود. همچنین تخم این پرنده از نظر بزرگی رکورددار بزرگترین تخم پرنده ی جهان است که وزن آن به حدود 1.5 کیلوگرم می رسد.

طولانی ترین مهاجرت

توسط پرستوهای دریایی قطبی انجام میپذیرد. آنها از قطب شمال تا قطب جنوب یعنی مسافتی در حدود 30 هزار کیلومتر را پرواز میکنند.

بسیاری از آنها طول دریای آرام یعنی نزدیک به 6000 کیلومتر مسافت را بی وقفه و در طی زمانی بالغ بر 100 ساعت پرواز میکنند.

باهوش ترین

باهوش ترین پرنده ها در زمینه استفاده از ابزار برای به دست آوردن غذا، کلاغ ها هستند.از باهوش ترین ها میان کلاغ ها میتوان به زاغ نوک سرخ و غراب اشاره کرد.

در این مقاله برترین های دنیای شگفت انگیز پرندگان را با شما به اشتراک گذاشتیم. برترین هایی چون کوچک ترین پرنده دنیا ، بزرگ ترین پرنده ، سریع ترین پرنده چه نام دارد و … . امید که موجب رضایت شما را فراهم کرده باشد و سبب شده باشد که اطلاعات و آگاهی شما در مورد این موجودات زیبا و حیرت آور افزایش یافته باشد.

کمرکولی; کارشناس ارشد معماری و محاسبات سازه

یکی از اعجاب انگیزترین لانه سازی ها در طبیعت را پرنده ای بنام کمرکولی کوچک (تلفظ: kamarkoli) انجام می دهد.  پیش تر نیز در مورد برخی دیگر از شگفتی های دنیای پرندگان از جمله عجایبی از کلاغ ها ، برترین های دنیای پرندگان ، تکامل عجیب پرنده انگل ، مانتیس ها و خوردن پرندگان ، برقراری ارتباط در پرندگان و اینکه پرندگان با یکدیگر حرف می زنند پرداختیم. کمرکولی جنگلی پرنده ای زیبا، ریزنقش و خوش آواز از راسته گنجشک سانان است که بطور معمول در ارتفاعات صخرهای کوهستانها زندگی و زادآوری می کند.

کمرکولی کوچک و لانه سازی

این پرنده معمولا علاقه ای به مهاجرت ندارد و در منطقه ی تولد خود اقامت می گزیند. در ایران سه گونه کمرکولی کوچک، کمرکولی بزرگ و کمرکولی جنگلی حضور دارند که از این بین تنها کمرکولی جنگلی وابسته به جنگل بوده و دو گونه دیگر در کوهستانها زندگی میکنند.

لانه‌ی کمرکولی کوچک به شکل یک قیف بر روی دیواره های عمودی و غیرقابل دسترس کوه ها احداث می شود.

جنس لانه از ملاتی خاص تشکیل شده که پرنده ی نر و ماده از گل و لای و برخی مصنوعات طبیعی پشم مانند می سازند و به کمک منقار خود طی روزهای متمادی و رفت و آمدهای بسیار به محل مورد نظر حمل می کنند و با محاسباتی دقیق بر روی هم قرار داده تا در نهایت شکل قیف مانند لانه را تشکیل می دهند.

کمرکولی ها برای جلوگیری از آسیب ناشی از باران و باد، لانه ی خود را در محل های مناسبی که از این بلایا در امان باشد می سازند و در طول دوران زادآوری و تغذیه ی جوجه ها، لانه ی خود را بطور مرتب با ابزاری ابر مانند که با مراجعات متعدد به آبگیرها خیس و مرطوب می شود تعمیر و بازسازی می کنند. آنها در طول فرایند ساخت لانه با استفاده از مواد طبیعی پشم مانندی که در طبیعت می یابند و مخلوط کردن آن با گل و لای، ملات مستحکمی می سازند تا در طول دوران اقامت خود و جوجه ها فرو نریخته و به اندازه کافی مطمئن باشد.

کمرکولی ها هنگام مکان یابی برای ساخت لانه تمهیداتی برای دور از دسترس بودن لانه از سایر جانداران اعمال می کنند اما این تمهیدات در برخی موارد در مقابل آدمی که به همه جا سرک می کشد ناکارآمد است.

تغذیه

غذای کمرکولی های را طیف وسیعی از حشرات، گیاهان و دانه ها تشکیل میدهد و آن ها را میتوان به نوعی همه چیز خوار دانست. کمرکولی ها گاهی دانه ها و گیاهان را لای شکاف سنگ ها و صخره ها پنهان میکنند  و در موقع نیاز، با کوبیدن محکم منقار خود به دانه، آن را شکسته و مغزش را میخورند. این رفتار کوبیدن منقار در کمر کولی ها شباهت فراوانی به رفتار دارکوب ها دارد.

رفتارها و عادات کمرکولی

یکی از عادات مشهود کمرکولی ها رفتارها و آوازهایی است که هنگام بروز خطر از خود نشان می دهند و اغلب کوهنوردان با این نغمه ها آشنا هستند. از میان این صداها، گاه بعضی از آنها صدای ترس پرنده و اخطار او است و نه آواز آن. این صدای ترس و اخطار به خصوص به هنگام نزدیک شدن کوهنوردان به لانه سر داده میشود. نزدیکی بیش از حد به لانه میتواند باعث سلب اعتماد کمرکولی از امنیت لانه و ترک لانه توسط آنها شود.

نر و ماده کمرکولی کوچک یا کمرکولی جنگلی هنگام روبرو شدن با خطر، با همکاری یکدیگر و با تشکیل مثلثی از خودشان و منبع خطر، با سردادن آوازهای خاص اقدام به گمراهی و دور کردن منبع خطر از لانه می کنند اما حضور انسان در محیط های کوهستانی و عدم آموزش و اطلاع کافی در نزد افراد باعث شده که آدمی در لیست تهدیدات این پرنده ی زیبا همواره حضور داشته باشد. لذا آوای بوم از کلیه علاقه مندان به طبیعت درخواست دارد هرگز برای بازدیدهای غیرعلمی، تفریح، عکسبرداری و یا به اسارت بردن جوجه های این پرنده ی زیبا به لانه ی این پرنده نزدیک نشوند.