گزارش تیمار و رهاسازی پرندگان وحشی آسیب دیده

تیمار و رهاسازی

انجمن حفاظت پرندگان آوای بوم از بدو تاسیس در سال 1394 فعالیت خود را در ارتباط با دریافت، درمان، تغذیه و رهاسازی پرندگان وحشی آسیب دیده آغاز نمود. فقدان هرگونه مرکزی در استان اصفهان برای دریافت این پرندگان، آوای بوم را بزودی به تنها مرجع دریافت کننده‌ی پرندگان وحشی آسیب دیده در استان اصفهان تبدیل نمود.
آوای بوم در این سال‌ها همکاری‌ مستمری با اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان و برخی از ادارات شهرستان‌ها از جمله ادارات محیط‌زیست خمینی‌شهر، فلاورجان، اصفهان، نایین، شاهین‌شهر، نطنز، ورزنه در ارتباط با تعیین تکلیف پرندگان آسیب دیده داشته و از سوی این ادارات بعنوان مرجع قابل اطمینان و در دسترس، شناسایی گردید.

آماری از پرندگان دریافتی

در طول این سال‌ها تعداد 12 عقاب شامل 1 عقاب طلایی، 1 عقاب دوبرادر و 10 عقاب صحرایی، 10 جغد شامل 3 شاه‌بوف، 1 جغد جنگلی، 2 جغد شاخدار، 2 جغد کوچک، 1 مرغ حق و 1 جغد انبار تحویل انجمن آوای بوم گردید.
همچنین در ادواری که زاینده‌رود جاری بود و در فصل مهاجرت پرندگان آب‌زی به استان اصفهان تعداد 11 پرنده‌ی آب‌زی و مهاجر شامل باکلان، اگرت بزرگ و کوچک، گاوچرانک، بوتیمار بزرگ و کوچک، یلوه و کشیم‌گردن‌سیاه به انجمن آوای بوم ارجاع گردید.

از خانواده‌ی پرندگان شکاری کوچک جثه تعداد 11 سارگپه، 2 کورکور، 2 پیغو و 25 دلیجه به انجمن آوای بوم ارجاع گردید و از سایر گونه‌های پرندگان تعداد 3 شبگرد مصری، 3 بادخورک، 2 هدهد و 2 کبک نیز به بخش تیمار و رهاسازی پرندگان در انجمن آوای بوم تحویل گردید تا درمان و رهاسازی شوند.

در تیرماه سال 1400 در پی کشف 2 پرنده‌ی شکاری کمیاب به نام بالابان از متخلفین شکار و قاچاق، توسط محیط‌بانان شهرستان نایین، این دو پرنده به انجمن آوای بوم تحویل گردیدند. بالابان از اعضای شاخص خانواده‌ی شاهین‌سانان به‌شمار می‌رود و در لیست قرمز جهانی و در معرض خطر انقراض قرار داشته و جریمه حمل، نگهداری و خرید و فروش آن در ایران مبلغ 200 میلیون تومان است.

آمار رهاسازی

تعداد 7 عقاب در مناطق مناسب از جمله مناطق حاشیه کلاه‌قاضی و کرکس رهاسازی شدند. همچنین 1 جغد کوچک، 1 مرغ حق و 1 جغد شاخدار به طبیعت بازگردانده شدند. 1 بوتیمار بزرگ در گاوخونی رهاسازی شد و 1 باکلان در دریاچه‌ی سد قره‌قاچ در نزدیکی سمیرم به دریاچه سپرده شد. کشیم‌گردن‌سیاه دریافتی پس از مدتی تغذیه و تقویت در فصل حضور این پرندگان در زاینده‌رود و در نزدیکی سی‌وسه‌پل رهاسازی گردید. این پرنده به مدت سه روز پیاپی پایش گردید و سرانجام در بین 4 کشیم‌گردن‌سیاه حاضر در محل مشاهده شد.
2 شبگرد مصری، 2 پیغو، 4 سارگپه، 1 کورکور سیاه و 1 بادخورک نیز به طبیعت بازگشتند. همچنین از تعداد 25 دلیجه دریافتی 18 دلیجه اغلب از محل نگهداری پرندگان به مرور به طبیعت بازگردانده شدند. کورکور سیاه که از جوجگی به اسارت درآمده و قدرت شکار و بقا را فرانگرفته بود، مدت چهار ماه در اطراف محل نگهداری پرندگان آزادانه زندگی می‌کرد تا اینکه در پایان سال 1399 و همزمان با فصل برانگیختگی و تولید مثل با کورکور دیگری دیده شده و ناپدید گردید.
2 بالابان توقیفی در نایین نیز پس از دو روز تست پرواز و شکار و تغذیه مناسب در منطقه حفاظت شده‌ی کرکس رهاسازی شدند.

آمار پرندگان زمینگیرشده

در بین پرندگان دریافتی، تعداد کمی از پرندگان به دلیل اصابت گلوله به بال‌هایشان برای همیشه قدرت پرواز را از دست دادند اما در سلامتی کامل به زندگی خود ادامه دادند و هم‌اکنون نیز مهمان انجمن آوای بوم هستند. این پرندگان شامل یک عقاب صحرایی و 2 شاه‌بوف و 2 سارگپه هستند.

اقدامات درمانی

در طول سالیان گذشته کلینیک دامپزشکی آراد همراه و پشتیبان صمیمی و بی‌چون‌و‌چرای پرندگان آسیب دیده‌ای بوده که از سوی انجمن آوای بوم برای درمان به این کلینیک اعزام می‌شدند. در این کلینیک تعداد 1 عقاب، 1 کورکورسیاه و 1 جغدجنگلی مورد عمل جراحی و میله گذاری در بال‌های شکسته قرار گرفتند و از بقیه پرندگان نیز گراف تهیه گردید و داروهای مورد نیاز توسط دامپزشک کلینیک تجویر گردید. شایان ذکر است که تمامی اقدامات انجام شده در کلینیک آراد بصورت رایگان انجام گرفت.

منابع مالی

تمامی فعالیت‌های انجمن آوای بوم در ارتباط با تیمار و رهاسازی پرندگان از بدو تاسیس تاکنون بصورت داوطلبانه و متکی به اعضاء انجمن و امکانات آنها بوده است. در ارتباط با تغذیه پرندگان با توجه به استمرار هزینه‌ها در این بخش شرکت محترم ایرانیکارت همراه و یاور انجمن آوای بوم برای تهیه غذای پرندگان مهمان بوده ‌است. این شرکت از سال 1394 تا کنون بطور مستمر تمامی هزینه‌های تغذیه پرندگان را پشتیبانی نموده است.
انجمن آوای بوم در یک مرحله و براساس نیازهای فوری خود اقدام به توسعه جایگاه‌ نگهداری پرندگان نمود و برای این منظور از انجمن نذر طبیعت کمک گرفته شد. انجمن نذر طبیعت با ارسال یک فراخوان برای اعضاء خود مبلغ 55 میلیون ریال برآوردی در پروژه ساخت جایگاه را تامین نمود و در اختیار انجمن آوای بوم قرار داد و کار ساخت و بهره‌برداری از این پروژه نیز در ابتدای سال 1399 انجام پذیرفت.

دستاوردها

در طول شش سال فعالیت بخش تیمار و رهاسازی در کنار کسب تجربیات فراوان توسط اعضاء انجمن، دستاوردهای ارزشمند دیگری نیز حاصل گردید. ارتباط مستمر و مفید با ادارات محیط زیست و برقراری ارتباط با محیط‌بانان مناطق گوناگون استان از اهم این دستاوردها بوده است. همچنین در بعد آموزش حفاظت از محیط زیست تمامی فعالیت‌های انجمن بخصوص در بخش درمان و رهاسازی پرندگان مستندسازی و در رسانه‌های گوناگون منتشر گردید و ضمن برقراری ارتباط این انجمن با جامعه بزرگ مخاطبین که اغلب از دوست‌داران طبیعت هستند به منظور آگاهی بخشی در جامعه در اختیار علاقمندان قرار گرفته است و تجربیات حاصل شده نیز در قالب چندین مقاله در وب‌سایت انجمن آوای بوم در دسترس عموم قرار گرفته است.

چالش‌ها

نداشتن امکانات کافی و مناسب از جمله عدم وجود جایگاهی استاندارد و وسیع به منظور نگهداری پرندگان سالم در شرایط تست پرواز و شکار قبل از رهاسازی، مهمترین چالش پیش روی بخش تیمار انجمن آوای بوم بوده است. هم‌اکنون اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با همکاری بخش خصوصی در حال ساخت یک مرکز بزرگ و مجهز برای نگهداری و تیمار حیات وحش می‌باشد. این مرکز در محیط‌بانی منطقه حفاظت شده کلاه قاضی در دست ساخت بوده و امیدواری‌ها برای سامان بخشیدن به وضعیت پرندگان وحشی آسیب دیده در طبیعت را افزایش داده است.