نویسنده: ایمان ابراهیمی

اثر تغییر اقلیم بر پرندگان؛ آیا گرمایش جهانی بر روی پرندگان تاثیر میگذارد؟

اثر تغییر اقلیم بر پرندگان! این سوال یکی از بزرگترین سوالات حال حاضر دنیای پرندگان است. اینکه آیا واقعا گرمایش جهانی در زندگی پرندگان تاثیر میگذارد؟ چقدر احتمال دارد این تاثیر منجر به نابودی آنها شود؟ آیا امکان دارد که این تاثیر علیرغم آنچه فکر میکنیم موجب بهبود زندگی آنها شود؟ آیا پرندگان قدرت مطابقت با تغییرات فعلی را دارند؟ آینده ی پرندگان چگونه خواهد بود؟ و ….

مهاجرت

اولین فرضیه و مهم ترین فرضیه ای که در ارتباط با تاثیر گرمایش جهانی بر پرندگان مطرح شد، مهاجرت زود هنگام آنها بود. همانگونه که میدانیم بسیاری از پرندگان کره ی زمین به صورت سالانه اقدام به مهاجرت میکنند. به این معنا که فصل های گرم سال را در جایی از کره ی زمین، و فصول سرد را در قسمت دیگری از کره ی زمین سپری میکنند. آمد و رفت این پرندگان مهاجر همواره مورد توجه بشر بوده است. به طور مثال در کشور ما نیز زمان رسیدن پرندگانی مانند لک لک ها و پرستو ها به سبب افسانه و داستان هایی که در ارتباط با این پرندگان در فرهنگ ما وجود دارد همیشه مورد رصد مردم بومی و محلی بوده است.

گزارشات مردمی از رفتار پرندگان

در 5 دهه گذشته، مردم بسیاری از مناطق دنیا (به خصوص اروپا و آمریکای شمال) خبر از این میدهند که تاریخ رسیدن و رفتن پرندگان مانند گذشته نیست و تغییراتی داشته است. این گزارشات منجر به تحقیقات فراوان پژوهشگران در این ارتباط شده است. پژوهش ها امروزه به طور مشخص و حتمی گزارش میدهند که اگر نه همه ی پرندگان، اما تعداد بسیاری از پرندگان چندین روز زودتر از گذشته اقدام به مهاجرت میکنند و این روند همچنان ادامه دارد. به طور مثال اثبات شده است پرنده ای به نام Tree Swallow به طور میانگین 9 روز زودتر از 30 سال پیش مهاجرت میکند. ارگان ها و سازمان های علمی بزرگ دنیا نیز اکثرا این موضوع را کاملا تایید کرده اند. به طور مثال EPA در آمریکا تایید کرده که حداقل از دهه 1960 تا کنون، هر ساله بسیاری از پرندگان زودتر از گذشته اقدام به مهاجرت میکنند. تحقیقاتی نیز انجام شده است که تمرکز آن ها بر گذشته های دورتر بوده است. به طور مثال گروهی در دانشگاه ادینبرگ، اطلاعات، گزارشات، داستان ها و مکالمه هایی را از 5 کشور دنیا جمع آوری کرده اند که پیشینه ای تا 300 سال را پوشش میدهد و مجموع اطلاعات نشان میدهد به طور حتم پرندگان زودتر از گذشته مهاجرت میکنند.

مهاجرت زودهنگام پرندگان

اما مهاجرت زودهنگام پرندگان آیا به ضرر آنها است؟ چه اتفاقات ناگواری محتمل است برای این پرندگان رخ دهد؟ برای اینکه بهتر متوجه شویم بد نیست خودمان را لحظاتی جای یک پرنده بگذاریم. پرنده ی خیالی ما، 20 روز زودتر از سال های پیش مهاجرت کرده است:

در گذشته زمانی که به قلمروی زادآوری خود میرسیدید، همزمان بود با رویش چندین گونه گیاه که غذای اصلی شما را تشکیل میدادند. اکنون 20 روز زودتر به قلمرو رسیدید و خبری از گیاهان مورد علاقه ی شما نیست. ناچارا باید رو به تغذیه از دیگر گیاهان بیاورید. متاسفانه گیاهانی که قصد خوردن آنها را دارید، غذای گونه ای از پستانداران منطقه است. هر زمان که قصد نزدیک شدن به این گیاه را دارید، این احتمال وجود دارد که با پستاندار مذکور بر سر منبع غذایی وارد درگیری شوید و این اتفاق به مرگ شما منجر شود. هر طور شده این 20 روز را طاقت می آورید و گیاهان مورد علاقه ی شما رشد میکنند. شما 20 روز زودتر از همیشه اقدام به زادآوری میکنید و در نتیجه جوجه های شما 20 روز زودتر سر از تخم بیرون می آورند. در روز های اول زندگی، جوجه ها نیازمند تغذیه از حشرات برای تامین پروتئین مورد نیاز هستند اما حشرات مورد نظر هنوز از خواب زمستانی بیدار نشده و باید 10 الی 20 روز هم منتظر بیدار شدن آنها باشید. این احتمال که نتوانید جوجه های خود را سیر کنید و آنها از بین بروند اصلا کم نیست. اتفاقات دیگری نیز به دلیل گرمایش جهانی ممکن است روی دهد. به عنوان مثال تصور کنید شما از پرندگانی هستید که بر روی زمین لانه میسازید و گرمایش جهانی در سال های اخیر منجر به افزایش تعداد و میزان سیل های منطقه شده است. هر لحظه ممکن است به سبب تغییر الگوی سیل های فصلی، آب لانه و جوجه های شما را ببرد. یا گمان کنید که شما پرنده ای کنار آبزی هستید که هر سال برای سیر کردن جوجه های خود از حشرات موجود در ساحل نزدیک قلمرو ی خود استفاده میکردید و گرمایش جهانی منجر به بالا آمدن سطح آب دریا شده است و هم اکنون دیگر ساحل شنی شما وجود ندارد و آب به صخره ها و سنگ های پشت ساحل شنی رسیده است و ….

متاسفانه اکوسیستم ها بسیار پیچیده تر از آن چه در ذهن ما هست، هستند. اتفاقات بسیار زیادی به دلیل گرمایش جهانی در حال وقوع یا در شرف وقوع هستند که از آنها بی خبریم. ابزار ما برای سنجش این تغییرات و تاثیرات آنها روز به روز در حال پیشرفت است اما همچنان ضعف های بسیاری وجود دارد.