بایگانی برچسب برای: تهدید

سهره پرنده ای از خانواده گنجشک سانان

با خانواده سهره چه میزان آشنایی دارید؟ ممکن است اسم سهره طلایی را بیشتر از سایر هم خانواده هایش شنیده باشید. سهره پرنده ای است که در راسته‌ی گنجشک‌سانان طبقه‌بندی می‌شود. همانطور که سنگ چشم نیز یکی دیگر از گنجشک سانان است. سهره پرنده ای است زیبا و خوش آواز، بنابراین یکی از خطراتی که او را تهدید می کند، زندگی در اسارت است. اما به راستی در باغ وحش ها چه می گذرد؟ افزایش جاده ها تهدیدی دیگر برای پرندگان است. این مقاله در جهت افزایش آگاهی شما نسبت به سهره پرنده خوش رنگ در خانواده گنجشک سانان تهیه شده است.

سهره ها

همانطور که گفته شد، سهره پرنده ای از راسته ی گنجشک سانان است. تعداد گونه‌های شناخته شده‌ی این تیره در ایران شامل 17 گونه است که با طرح‌ها و رنگ‌های خیره‌کننده، اعجاب‌انگیز و متنوع از یکدیگر متمایز می‌شوند. طرح و رنگ در تمامی این گونه‌ها در نهایت زیبایی و خلاقیت تکامل یافته است بطوریکه طیف وسیعی از رنگ‌های بسیار تماشایی از نارنجی تا سبز فسفری و آبی آسمانی تا صورتی و قرمز را شامل می‌شود. اندازه‌ی اغلب این گونه‌ها از انتهای دم تا سر منقارشان بین 12 تا 16 سانتمیتر است بجز 2 گونه که 18 و 21 سانتی متر طول دارند. سهره‌ها دانه‌خوار هستند و معمولا به غیر از دوران زادآوری در بقیه سال زندگی اجتماعی دارند.

زیستگاه

تنوع گونه‌ در این تیره از پرندگان باعث گردیده اقلیم‌های گوناگونی میزبان این پرندگان زیبا باشند و در سراسر ایران از سواحل دریاها تا مناطق بیابانی و کوهستانی و جنگل‌ها و بیشه ها و رودخانه‌ها و حتی شهرها هر یک به فراخور حال و شرایط خویش، برخی در بهار و در زمان زادآوری و برخی دیگر برای زمستان‌گذرانی پذیرای این پرندگان خوش رنگ و خوش آواز هستند.

انواع سهره

اسامی سهره‌ها تا حدودی گویای شکل و شمایل آنهاست که شامل :

  1. سهره سیاه
  2. سهره نوک بزرگ
  3. سهره دمگاه سفید
  4. سهره نوک قیچی
  5. سهره گُلی
  6. سهره خاکی
  7. سهره مغولی
  8. سهره صورتی
  9. سهره بال سرخ
  10. سهره سینه سرخ
  11. سهره کوهی
  12. سهره زرد
  13. سهره سبز
  14. سهره سرسیاه
  15. سهره پیشانی سرخ
  16. سهره جنگلی
  17. و سهره طلایی

است. سهره‌ها همچنین آوازه‌خوان‌های قهاری نیز هستند و برخی از گونه‌هایشان در بهار آهنگ طبیعت را بسیار دلنشین می‌کنند.

خوش آوزای؛ تهدید یا فرصت؟!

آواز زیبا، طرح و رنگی تماشایی و اندازه‌ی کوچک این پرندگان در برخی از گونه‌ها باعث گردیده که بیشتر از سایر پرندگان برای نگهداری در اسارت به دام بیفتند به همین دلیل دایره‌ی ترس‌شان در مناطقی که پرنده‌آزاری و به اسارت درآوردن پرندگان سابقه طولانی دارد، بسیار بزرگ است و دیدن آنان بسیار سخت.

متاسفانه در ایران که نگهداری از پرندگان وحشی از قدیم رایج بوده و به امری عادی تبدیل شده، برخی از گونه‌های سهره‌ها از جمله سهره طلایی به تعداد بالا به اسارت در می‌آیند و از قفس‌های کوچک سر در می‌آورند. برای به دام انداختن این پرندگان زیبا دام‌های مخصوصی ابداع گردیده که با قرار دادن آن در طبیعت به راحتی این پرندگان را به دام می‌اندازند. برخی افراد با اشاره به آواز زیبای این پرندگان اقدام به درهم‌آمیزی این گونه‌ها با پرندگان خانگی و قفسی می‌کنند تا گونه‌های جدیدی برای تطابق با زندگی در اسارت و دارا بودن آواز منحصر به فرد ایجاد شود لیکن هرگز این تلاش‌ها با موفقیت همراه نبوده است.

بهتر است بدانیم :

سهره پرنده هایی وحشی هستند که به هیچ روی قادر به ادامه حیات دراز مدت در اسارت نیستند. سهره‌هایی که به اسارت در می‌آیند دچار افسردگی و استرس مزمن گردیده و به بیماری‌هایی که به نوع عادات تغذیه‌ای و برخی رفتارهای دیگر مرتبط هستند دچار می‌شوند و سرانجام در اسارت می‌میرند. علاقمندان به طبیعت برای تماشای این پرندگان زیبا و آزاد، می‌توانند به انجمن‌های پرنده‌نگری بپیوندند و همراه با تورهای پرنده‌نگری به طبیعت رفته و این پرندگان زیبا را در محیط طبیعی خود ببینند و با آوازشان روح خود را جلا بخشند و از آن ها تصویری به یادگار ثبت کنند.

افزایش جاده‌ها تهدیدی برای پرندگان

جاده ها و پرندگان

تنوع زیستی درقالب ارزشمندترین منبع کره زمین با سرعت فزاینده‌ای در اثر فعالیت‌های انسانی در حال نابودی است. یکی از تهدیدهای عــمــده تــنــوع زیــســتــی، تــوســعـه زیرساخت‌ها ازجمله جاده‌هاست که زندگی پرندگان را در محیط‌‌های طبیعی تحت تاثیر قرار می‌دهد. جاده ها و پرندگان ارتباط چندان مناسبی ندارند و در این مطلب به این موضوع میپردازیم. متاسفانه امروزه کاهش تراکم پرندگان در حاشیه جاده‌های پرترافیک به پدیده‌ای معمول تبدیل‌شده است. این آثار جاده‌ای موجب تکه‌تکه شدن زیستگاه و جداسازی پرندگان از منابع و جفت می‌شوند. همچنین، اثرات بوم‌شناختی همچون افزایش مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات و تغییر الگو، پراکنش را به دلیل سروصدای دائمی وسایل نقلیه به همراه دارند. هر جاده می‌تواند بر ده‌ها یا صد‌ها متر از زیستگاه تاثیربگذارد که این ناحیه‌ اثر، با توجه به ویژگی‌های زیستگاه، خصوصیات جاده و دامنه تحمل جانداران در مقابل آشفتگی‌ها می‌تواند متفاوت باشد. در کشور ما کم نیستند مناطقی که دچار اثرات سوء ناشی از توسعه جاده‌ها هستند. ازجمله این مناطق، می‌توان به پارک ملی گلستان اشاره کرد. این پارک قدیمی‌ترین پارک ملی ایران است که از فشار شدید ناشی از عبور جاده ترانزیت از میان پارک رنج می‌برد و تمام اثرات منفی ناشی از جاده‌‌سازی بر تنوع و تراکم پرندگان در فاصله 500 متری این جاده به اثبات رسیده است. حضور درختان بزرگ در جنگل با حضور پرندگان رابطه مستقیم دارد، زیرا این درختان منابع مهمی ازنظر تامین آشیانه، غذا و پناه هستند که در اثر جاده‌سازی، تعداد زیادی از این درختان قطع می‌شوند. قطر و ارتفاع درختان نیز از متغیرهای مهم ساختار زیستگاه هستند که حیات بسیاری از پرندگان به‌ویژه پرندگان درخت زی ازجمله دارکوب‌ها به آنها وابسته است. جنگل‌های ناهمگن و دارای ساختار پیچیده نیز به دلیل وجود زیستگاه‌های خرد و درختان تنومند، شرایط زیستگاهی متنوع‌تری را برای پرندگان فراهم می‌کنند، بنابراین اگر جنگل‌ها در اثر جاده‌سازی تخریب نشوند، می‌توانند به مراحل پایانی توالی برسند و این شرایط متنوع را برای بقا پرندگان فراهم کنند. یکی دیگر از متغیرهای مهم ساختار جنگل برای پرندگان درختان خشکه‌دار است که بسیاری از پرندگان برای لانه‌گزینی، پناه‌گرفتن و یافتن غذا به این درختان وابسته هستند. زیرا این درختان مرده زیستگاه مناسبی را برای لارو بسیاری از بندپایان فراهم می‌کنند که تعداد زیادی از پرندگان از آنها در مرحله لاروی یا پس از تبدیل‌شدن به حشره بالغ تغذیه می‌کنند بنابراین، تخریب جنگل در اثر عملیات جاده‌سازی و عدم شناخت اهمیت خشکه‌دارها موجب حذف سهوی این منابع شده و گونه‌های درخت‌زی همچون دارکوب‌ها و کمرکولی‌ها را به آسیب‌پذیرترین گروه، نسبت به اثرات جاده‌ای تبدیل کرده است. ازاین‌رو با توجه به موارد بیان‌شده می‌توان گفت عبور جاده از درون پارک‌های ملی اثرات قوی و غیرقابل‌ انکاری بر تنوع گونه‌ای و تراکم پرندگان دارد و حفاظت از مناطق عاری از اثرات مخرب جاده‌ای جهت بقای اکوسیستم ضروری است.

کمرکولی; کارشناس ارشد معماری و محاسبات سازه

یکی از اعجاب انگیزترین لانه سازی ها در طبیعت را پرنده ای بنام کمرکولی کوچک (تلفظ: kamarkoli) انجام می دهد.  پیش تر نیز در مورد برخی دیگر از شگفتی های دنیای پرندگان از جمله عجایبی از کلاغ ها ، برترین های دنیای پرندگان ، تکامل عجیب پرنده انگل ، مانتیس ها و خوردن پرندگان ، برقراری ارتباط در پرندگان و اینکه پرندگان با یکدیگر حرف می زنند پرداختیم. کمرکولی جنگلی پرنده ای زیبا، ریزنقش و خوش آواز از راسته گنجشک سانان است که بطور معمول در ارتفاعات صخرهای کوهستانها زندگی و زادآوری می کند.

کمرکولی کوچک و لانه سازی

این پرنده معمولا علاقه ای به مهاجرت ندارد و در منطقه ی تولد خود اقامت می گزیند. در ایران سه گونه کمرکولی کوچک، کمرکولی بزرگ و کمرکولی جنگلی حضور دارند که از این بین تنها کمرکولی جنگلی وابسته به جنگل بوده و دو گونه دیگر در کوهستانها زندگی میکنند.

لانه‌ی کمرکولی کوچک به شکل یک قیف بر روی دیواره های عمودی و غیرقابل دسترس کوه ها احداث می شود.

جنس لانه از ملاتی خاص تشکیل شده که پرنده ی نر و ماده از گل و لای و برخی مصنوعات طبیعی پشم مانند می سازند و به کمک منقار خود طی روزهای متمادی و رفت و آمدهای بسیار به محل مورد نظر حمل می کنند و با محاسباتی دقیق بر روی هم قرار داده تا در نهایت شکل قیف مانند لانه را تشکیل می دهند.

کمرکولی ها برای جلوگیری از آسیب ناشی از باران و باد، لانه ی خود را در محل های مناسبی که از این بلایا در امان باشد می سازند و در طول دوران زادآوری و تغذیه ی جوجه ها، لانه ی خود را بطور مرتب با ابزاری ابر مانند که با مراجعات متعدد به آبگیرها خیس و مرطوب می شود تعمیر و بازسازی می کنند. آنها در طول فرایند ساخت لانه با استفاده از مواد طبیعی پشم مانندی که در طبیعت می یابند و مخلوط کردن آن با گل و لای، ملات مستحکمی می سازند تا در طول دوران اقامت خود و جوجه ها فرو نریخته و به اندازه کافی مطمئن باشد.

کمرکولی ها هنگام مکان یابی برای ساخت لانه تمهیداتی برای دور از دسترس بودن لانه از سایر جانداران اعمال می کنند اما این تمهیدات در برخی موارد در مقابل آدمی که به همه جا سرک می کشد ناکارآمد است.

تغذیه

غذای کمرکولی های را طیف وسیعی از حشرات، گیاهان و دانه ها تشکیل میدهد و آن ها را میتوان به نوعی همه چیز خوار دانست. کمرکولی ها گاهی دانه ها و گیاهان را لای شکاف سنگ ها و صخره ها پنهان میکنند  و در موقع نیاز، با کوبیدن محکم منقار خود به دانه، آن را شکسته و مغزش را میخورند. این رفتار کوبیدن منقار در کمر کولی ها شباهت فراوانی به رفتار دارکوب ها دارد.

رفتارها و عادات کمرکولی

یکی از عادات مشهود کمرکولی ها رفتارها و آوازهایی است که هنگام بروز خطر از خود نشان می دهند و اغلب کوهنوردان با این نغمه ها آشنا هستند. از میان این صداها، گاه بعضی از آنها صدای ترس پرنده و اخطار او است و نه آواز آن. این صدای ترس و اخطار به خصوص به هنگام نزدیک شدن کوهنوردان به لانه سر داده میشود. نزدیکی بیش از حد به لانه میتواند باعث سلب اعتماد کمرکولی از امنیت لانه و ترک لانه توسط آنها شود.

نر و ماده کمرکولی کوچک یا کمرکولی جنگلی هنگام روبرو شدن با خطر، با همکاری یکدیگر و با تشکیل مثلثی از خودشان و منبع خطر، با سردادن آوازهای خاص اقدام به گمراهی و دور کردن منبع خطر از لانه می کنند اما حضور انسان در محیط های کوهستانی و عدم آموزش و اطلاع کافی در نزد افراد باعث شده که آدمی در لیست تهدیدات این پرنده ی زیبا همواره حضور داشته باشد. لذا آوای بوم از کلیه علاقه مندان به طبیعت درخواست دارد هرگز برای بازدیدهای غیرعلمی، تفریح، عکسبرداری و یا به اسارت بردن جوجه های این پرنده ی زیبا به لانه ی این پرنده نزدیک نشوند.