هیجوقت فکر می کردید گنجشک ها، این پرندگان کوجک دوست داشتنی که هر روز در اطرافمان می بینیم و ساده از کنارشان عبور می کنیم هم روز جهانی دارند؟ بله درست متوجه شدید، روز جهانی گنجشک ها یکی از مناسبت های جهانی است که سالانه در سراسر دنیا برگزار می شود. روز جهانی گنجشک ها (World Sparrow Day) که از سال 2010 در روز 20 مارچ در بیش از 50 کشور دنیا جشن گرفته می شود، توسط انجمنی در هند پایه گذاری گردید. پیش تر در مورد بویایی پرندگان و لانه سازی پرندگان مطالبی را ارائه نمودیم. در این مطلب شما را با روز جهانی گنجشک ها بیشتر آشنا خواهیم کرد.

گنجشک

انجمن های محیط زیستی و افراد فعال در زمینه محیط زیست در سراسر دنیا، به طور معمول فعالیت هایشان را در راستای حفظ گونه های در خطر انقراض و یا زیستگاه های در حال نابودی پیش میبرند. این موضوع باعث شده است توجه به گونه هایی که مشاهده و حضور آن ها معمول محسوب میشود بسیار کم باشد. یکی از این گونه ها که تقریبا هر فردی روزانه خواسته یا ناخواسته آن را تماشا میکند، گنجشک است. گنجشک ها گونه های متفاوتی در دنیا دارند که اغلب آن ها مهاجرند، اما در میان آن ها یک گونه که همان گنجشک خانگی است، مهاجرت نداشته و به صورت بومی در مناطق شهری و روستایی زندگی می کند.

گنجشک خانگی یکی از توانا ترین موجودات زنده کره خاکی در مطابقت دادن خود با شرایط است. به طور مثال این پرنده در گذشته تنها در منطقه خاور میانه، بخشی از آسیا و اروپا زندگی میکرده است، اما از اواسط قرن 19، به وسیله وسایل حمل و نقل انسانی مانند کشتی های بزرگ، توانسته خود را به آمریکا، جنوب آفریقا، استرالیا و در این اواخر به ژاپن برساند، به حدی که امروزه گنجشک خانگی وسیع ترین و بزرگ ترین پراکنش را در میان پرندگان دنیا دارد. میانگین عمر گنجشک خانگی در طبیعت معمولا 3 سال است ولی رکورد عمر 23 سال نیز از این گونه ثبت شده است. گنجشک های خانگی به این دلیل که 2 تا 3 بار و بعضا بیشتر در طول سال زادآوری میکنند، در برخی فرهنگ ها به عنوان نماد توانایی جنسی شناخته میشوند. تحقیقات DNA نشان میدهد که حدود 15% جوجه های این پرنده، حاصل جفت گیری مادر با گنجشک نری به جز پدر بوده است. غذای این پرنده را اغلب دانه ها و مواد گیاهی تشکیل میدهد، گرچه که در سن پایین نیاز بیشتری به حشرات برای تامین پروتئین دارند.

وضعیت جمعیتی گنجشک خانگی در دنیا

به نظر میرسد جمعیت گنجشک خانگی در دنیا رو به کاهش است، تا جایی که گزارش شده است در برخی مناطق، گنجشک خانگی با کاهش جمعیت 99% رو به رو بوده است. دلایل این کاهش جمعیت گرچه کم شدن غذا در مناطق شهری و کم شدن مکان های مناسب لانه گزینی ذکر شده است، اما این احتمال نیز داده شده که دلایلی مانند امواج رادیویی نیز در این کاهش جمعیت موثر باشد که نیازمند تحقیقات بیشتری است.

روز جهانی گنجشک پایه گذاری شد، تا بهانه ای باشد برای جلب توجه مردم به گونه هایی که هر روز آن ها را مشاهده میکنند، اما لزوما در وضعیت مناسبی به سر نمیبرند و یا به زودی با کاهش جمعیت های شدید رو به رو خواهند شد. روز جهانی گنجشک در حقیقت گونه گنجشک را بهانه ای قرار داده برای توجه مردم به اکوسیستم های شهری که در آن زندگی میکنیم. روزی که قرار است به ما همسایگانمان را یادآوری کند. گنجشک خانگی، کبوتر چاهی، زاغی، کلاغ ابلق و بسیاری از گونه های دیگر که خانه به خانه ما زندگی کرده و اگر بخواهیم از دستشان ندهیم، باید به آن ها توجه کنیم. روز جهانی گنجشک روزی است که یاداوری میکند، حفظ گونه ها، تنها وظیفه دولت ها و انجمن های زیست محیطی نبوده و تمامی شهروندان میتوانند حتی با کمک به گنجشک های پشت پنجره خانه مسکونیشان، به حفظ موجودات این کره خاکی کمک کنند.

ابداع کننده روز جهانی گنجشک

انجمن Nature Forever Society که در هند فعالیت دارد روز جهانی گنجشک ها را به کمک چند انجمن دیگر پایه گذاری کرد. Mohammed Dilawar که پایه گذار این انجمن است، سال های بسیاری است که در زمینه حفظ گونه های شهری فعالیت دارد. وی این روز را از سال 2010 ابداع کرده و در سال 2011 به ابتکار خودش، جایزه ای جهانی در این روز به فرد یا ارگانی در دنیا که فعالیت هایی در راستای اهداف این روز را بدون کمک دولت ها انجام داده باشد، اهدا می شود. محمد دلاور رکورد گینس را نیز در زمینه تعداد فیدر نصب کرده دارد.