سهره (سیره،سره) نامه خانواده ای از پرندگان است با همین نام. پرندگانی با نوک مخروطی شکل و بدنی کشیده، شبیه به گنجشک که دارای نقش و رنگی زیبا و همچنین آوازی دلنشین هستند. در ایران 17 گونه از آنها وجود دارد. سهره طلایی ایران یکی از اعضای این خانواده زیباست. در مطالب پیشین شما را با برخی از گونه ها از جمله دلیجه کوچک ، دارکوب ، قرقی ، زاغ بور ، هوبره ، سیاه خروس ارسباران ، شاه بوف ، سنگ چشم ، جغد ، شاهین ، گاوچرانک آشنا نمودیم. در این مقاله به معرفی سهره طلایی ایران می پردازیم.

 سهره ها از دیرباز به خاطر آواز و زیباییشان مورد توجه انسان ها بوده اند. به همین دلیل متاسفانه قربانی صیادان بوده  و به فروش می رسیدند.

مشخصات ظاهری:

سهره طلایی (معمولی) با نام انگلیسی European Goldfinch  از خانواده سهره ها و راسته گنجشک سانان است.پرندگانی کوچک جثه و تقریبا هم اندازه گنجشک خانگی با دم چنگالی شکل و منقار مخروطی، دمگاه سفید رنگ ، صورت قرمز رنگ ، پس سر سیاه رنگ ، گونه های سفید  ،گرده قهوه ای یا خاکستری ، بال های سیاه رنگ با نوار زرد کاملاً مشخص در بال ها ، سینه ای به رنگ  نخودی و پا های تیره رنگ هستند .

زیر گونه ای از سهره طلایی با نام سهره طلایی سر خاکستری ( Grey-headed goldfinch ) و با نام محلی سهره حلب در شرق ایران یافت می شود که فاقد رنگ سیاه و سفید در سر بوده و گرده و سینه خاکستری رنگ و صورت قرمز رنگ و منقاری مخروطی و اندکی بلند تر از سهره معمولی دارد .نژادی كه در مشرق و جنوب شرقی ایران زندگی می كند ( C. c. paropanisi ) ، طرح سیاه و سفید صورت را ندارد و تمام سرش به جز قسمت قرمز آن به طور یكدست قهوه‌ای مایل به خاكستری كمرنگ است .

پراکندگی:

محدوده گسترده‌ای از اروپای غربی، بریتانیا، تا جزایر قناری و شمال آفریقا تا خاورمیانه و از ناحیه شرق تا ژاپن پراکنده‌است.

گونه ترکی آن ni ediecki در ترکیه، قبرس، خاور دور، شمال عراق تا کوه‌های زاگرس و جنوب ایران وهمچنین در مصر پراکنده‌است و زمستان‌ها به سوی مناطق جنوبی تا صحرای سینا و مصر و شمال جزیره عرب مهاجرت می‌کند.

گونه ایرانی آن loudoni در استان آذربایجان وشمال ایران وجنوب دریای خزر زندگی می‌کند و در زمستان‌ها به مناطق میانه عراق وجنوب آن مهاجرت می کند. این پرنده در طبیعت به خصوص خارج از فصل تولید مثل به صورت گروهی زندگی می‌کند گاهی تعداد آنها به صد پرنده بالغ در یک دسته می رسد.در ایران سهره طلایی را به جز در نواحی محدودی از جنوب شرق در سایر نواحی در فصل زمستان به تعداد نسبتاً فراوان دیده میشود.

تغذیه:

سهره طلایی مانند سایر سهره ها دانه خوار است، البته برخی حشرات نیز جزء رژیم غذاییش می باشند.. غذاهای مورد علاقه آن اکثر دانه های گیاهان مانند دانه شیر تیغک معمولی ،گیاهان سبز مانند تخم قاصدک، شبدر، خیار و همچنین مخلوط دانه قناری مانند نیجر، خشخاش، تخم شلغم روغنی، بذر کتان و … می باشد.سهره طلایی با تغذیه از تخم گیاهان همچنین به گسترش گیاهان نیز کمک می کند.

تنوع:

سهره طلایی زیرگونه های بسیاری دارد. همچنین همانطور که در بالا ذکر شد به دلیل صید و نگهداری آن در اسارت با گونه هایی از قناری ها مانند domestic canaries, Serinus canaria domestica, جفت زده می شود که باعث به وجود آمدن هیبرید هایی با صدایی دلنشین تر می شود.

تولید مثل:

در هنگام تولید مثل پرنده ماده بین 3 تا 7 تخم می گذارد که تخم ها به رنگ سفید متمایل به آبی بوده و نقاط ریز قرمز یا قهوه ای در یک طرف تخم ها دیده می شود . پرنده ماده به مدت 14 روز روی تخم ها می خوابد . در این مدت پرنده نر برای ماده غذا می آورد. در این هنگام پرنده نر در اوج مستی بوده و بال های خود را به صورت آویزان نگه می دارد . دو هفته نیز طول می کشد تا جوجه ها آماده ترک لانه شوند..اولین تولک رفتن در سن چهار ماهگی می باشد.

لانه سازی:

لانه توسط ماده در مدت تقریبا یک هفته ساخته می شود.لانه را به صورت خیلی جمع و جور معمولاً در ارتفاع 2 تا 10 متری از سطح زمین و در میان شاخه های درخت به صورت مخفی و نزدیک به نوک شاخه می سازد. گاهی دیده شده است لانه را با تار عنکبوت به شاخه های درخت متصل می کند. همچنین ساختار فنجانی شکلش مانع از اسیب دیدن تخم ها در وزش باد می شود. عمده ترین مصالحش برای ساخت لانه گلسنگ ها ، خزه ها و همچنین قسمت های نرم برخی گیاهان برای پوشاندن داخل لانه می باشد. تقریبا دو روز پس از اتمام لانه شروع به تخم گذاری می کند.

زیستگاه:

زیستگاه سِهرِه طلایی باغ‌ها ، میوه‌زارها و كشتزارها است . در پاییز و زمستان در حال جستجو و تغذیه از دانه‌های بوته‌های خـار

در زمین‌های بایر و كنـار جاده‌ها دیده می شود.

حفاظت:

در طول قرن 19 میلادی در اروپا سهره طلایی از محبوبیت خاصی برخوردار بود. البته این محبوبیت باعث افزایش صید این پرنده زیبا و اسارتش در قفس ها شد. البته امروز صید آن کاملا غیر قانونیست ولی در برخی از کشورها از جمله ایران همچنان به روش های مختلف زنده گیری و به فروش می رسد. روش های صید مختلفی دارد که برخی از این روش ها از جمله صید با تور گاها باعث آسیب رسیدن به آنها می شود. لازم به ذکر است پس از صید این پرنده، در طول مسافت هایی که قاچاق میشود، تعداد بسیار زیادی از آن ها تلف میشوند.

با وجود ممنوعیت ها و قوانین حمایتی، همچنان سهره طلایی ایران در تعداد انبود صید و قاچاق میشود. به نظر میرسد با توجه به تقاضای بسیار بالای بازار برای خرید این پرنده و مشتریان زیاد آن، بهترین راه حفاظت از آن آگاهی رسانی به مردم و فرهنگ سازی در این زمینه است.