دلیجه چیست ؟ دلیجه کوچک از خانواده شاهین هاست. این گونه اغلب به صورت گروهی دیده می شوند. دلیجه کوچک مشابه دلیجه است با اندازه بال ها و دم کوچک تر. همچنین دلیجه کوچک رنگ روشن تری نسبت به دلیجه دارد. پیشتر درباره نحوه برقراری ارتباط در پرندگان و اینکه آیا پرندگان با یکدیگر حرف می زنند نوشته ایم که می توانید آن را مطالعه کنید تا از شگفتی آن مطلع شوید. با ارائه این مقاله میخواهیم اطلاعات بیشتری در مورد دلیجه کوچک ، این پرنده زیبا، در اختیار شما قرار دهیم.

خصوصیات فیزیکی دلیجه کوچک:

دلیجه کوچک (فالکو naumanni) یک شاهین کوچک است با بالهای بلند نوک تیز و نوارهای سیاه و سفید مشخص در انتهای دمش. جنس های نر و ماده به واسطه ی رنگ از هم متمایزند. نرها روتنه ای بلوطی رنگ و سر، پشت، دم و گردنی با پرهای آبی- خاکستری دارند. شکمشان به رنگ صورتی کرمی با رگه های کوچک قهوه ای است.

ماده ها، پشت و سر قهوه ای دارند و شکمشان کم رنگ است. هم شکم و هم پشتشان رگه های قهوه ای دارد. هردو جنس زیر بالهایشان به رنگ سفید است و نوک بالهایشان سیاه. با راهنمایی سیاه. حلقه چشم به رنگ زرد روشن است و پاهای زرد تا نارنجی دارند. مچ پا و پا بدون پر است. اندازه اش 30 تا 36 سانتی متر می باشد و طول بال‌های باز آن ۶۳ تا ۷۲ سانتی‌متر است. این شاهین از نظر جنسیت در پر و بالهای زینتی تفاوت دارند. دلیجه های کوچک نابالغ به ماده ها شبیه هستند.

زیستگاه دلیجه کوچک:

دلیجه کوچک در مناطق پوشیده از بوته و درخت، چمن زار و کشت زار زندگی می کند.  آنها در دامنه ی کوهها، دره های تنگ، دره های عمیق و دیگر زمین های صخره ای لانه می سازند که تمامی این مناطق باید دارای زمین های باز برای شکار این پرنده باشد. در طول زمستان آنها اغلب در مناطق کشاورزی کوهستانی و در دشت های سرسبز به تعداد زیاد یافت می شوند.

جمعیت و مهاجرت دلیجه کوچک:

نژاد این گونه از مدیترانه در سراسر افغانستان و آسیای مرکزی، به چین و مغولستان عبور کرده است. این پرنده مهاجر تابستانی است، زمستان را در آفریقا و پاکستان و گاهی اوقات حتی در هند و عراق می گذراند. تعداد این گونه در شمال نادر و در محدوده اروپا کاهش می یابد. دلیجه کوچک به عنوان گونه ی آسیب پذیر (VU) طبقه بندی شده است. به این معنی که در سه دهه اخیر جمعیت جهانی آن حدود ۳۰٪ کاهش داشته است. به‌نظر می‌رسد استفاده از حشره‌کشها در کنار تخریب زیستگاه‌ها دلایل اصلی این کاهش جمعیت باشند.

تولید مثل دلیجه کوچک: 

تولید مثل طی ماه های مارس تا ژوين رخ می دهد. دلیجه ها لانه نمی سازند. به جای تخم گذاشتن در تورفتگی ها، تخم ها را در تو در توی درختان گیر می اندازند. تا 100 جفت هم در داخل این لانه ها تولید مثل می کنند. در آشیانه درست کردن، ماده ها زمان  بیشتری را نسبت به نرها صرف می کنند.

دلیجه ها اندازه کلاچ طبیعی از 4 تا 6 دارند، که در فاصله ی زمانی 2 روز تخم می گذارند، اما دامنه تعداد تخم ها 1 تا 7 عدد است. روی تخم نشستن بعد از گذاشتن سومین تخم شروع می شود و از 28 تا 31 روز ادامه می یابد. از آنجا که روی تخم خوابیدن تا بعد از تخم سوم به تعویق می افتد، سه تخم اول معمولا در یک روز ترک می خورند و دیگر تخم ها در روزهای بعد از آنها. این به این معنی است که آخرین پرنده ای که از تخم بیرون می آید از بقیه کوچکتر است.

تفاوت در جثه به رقابت خواهر و برادری بین جوجه ها فرصت می دهد تا در صورت کم بودن منابع غذایی تعداد جوجه ها کاهش یابد. دیده شده است که جوجه دلیجه همخون خود را کشته و سپس خورده است، اما بیشتر مرگ ها به دلیل شکست در رقابت غذایی رخ می دهد. پدر و مادر همچنان به غذا دادن به جوجه های جوان خود به مدت 2 تا 4 هفته پس از خروج از تخم ادامه می دهند. میانگین طول عمر این پرنده در حیات وحش 6.2 سال است.

رفتار دلیجه کوچک:

دلیجه های کوچک اجتماعی هستند. آنها به صورت اشتراکی شب را روی درختان سپری می کنند. گاهی هزاران پرنده باهم روی یک درخت پیدا شده است. آنها با ضربه های بالهای کم عمق سبک و سرخوردن های بسیار پرواز می کنند. بال زنی دلیجه کوچک کم عمق و سریع است و بیشتر برای شکار است تا هوا سر رفتن او، که به طور معمول استفاده می شود.

دلیجه ها زمان زیادی را صرف نمایش دادن به منظور حفظ پیوند جفت یابی خود و مبارزه برای دفاع از قلمرو خود می کنند. آنها به تنهایی یا در دسته های کوچک  40 تا 50 تایی، در ارتفاع 2000 متری از سطح دریا مهاجرت می کنند.

صدای کال آنها به صورت کی کی کی کی کی با تن بالا است.

عادات غذایی دلیجه کوچک:

دلیجه ها گوشتخوار هستند و از پستانداران کوچک، به ویژه وول ها تغذیه می کنند؛ اگرچه با انتخاب طعمه های دیگر بسیار سازگار هستند. آنها تقریبا هرچیزی را که بتوانند بکشند، می خورند. طعمه انتخابیشان یا از فراوان ترین هاست و یا به راحتی از آن منطقه به دست می آید. نمونه های دیگر شکار، خرگوش های نابالغ، پرنده ها، خفاش های کوچک، مارمولک ها، مارها، قورباغه ها، حشرات، کرم های خاکی، ماهی و خرچنگ ها هستند. دلیجه ها می توانند سبک شکار خود را بسته به نوع شکار، شرایط آب و هوایی و انرژی مورد نیاز خود تغییر دهند.

این شکارچیان از بینایی قوی، پنجه های تیز و منقار محکمشان استفاده کامل می کنند. شکار کردن مهره داران به این صورت است که با یک شیرجه ی سریع با چنگال هایش آن را می رباید، سپس با پنجه هایش آن را می گیرد و با نیشی به پایین جمجه آن را می کشد. حمله به شکاری با فعالیت کمتر منجر به شیرجه کم عمق آهسته می گردد که در آن دلیجه از زمین بلند می شود و شکار را به طور مستقیم به منقار خود می گیرد.

اهمیت اقتصادی دلیجه کوچک:

پیامد اقتصادی این پرنده برای انسان مثبت است، زیرا موش و حشراتی را می خورد که به محصولات کشاورزی آسیب می زنند.

وضعیت بقا دلیجه کوچک: 

هنوز هم آمار کاملی از پراکنش دلیجه کوچک وجود ندارد. این اطلاعات به منظور حفظ گونه ها باید به اندازه کافی باشد. موضوعات مهم برای بررسی، شامل مشکلات زیستگاه جهت جستجوی غذا، آلودگی آفت کش های موثر در ناموفق بودن تولید مثل و دسترسی به منابع غذایی، مشکلات آشیانه های تولید مثل، بوم شناسی زمستان و چگونگی توسعه و هماهنگی یک برنامه ی بین المللی برای حفاظت است. به نظر می رسد پراکنش زمستانی ناشناخته ترین موضوع است.

روندهای جمعیت تولید مثل دلیجه کوچک به وضوح نشان می دهد که این گونه به طور جدی در سراسر جهان تهدید می شده است. این پرنده توسط قانون محافظت می شود، اما همه ی موقعیت های مکانی تولید مثل و تکثیر در مناطق حافظت شده نیست. حمایت قانونی از تمام موقعیت های مکانی برای حفاظت لازم است چرا که بسیاری از علل مرگ، شکار کردن یا برداشتن جوجه از لانه می باشد. افزون بر شکار، آفت کش ها و چپاول سایر علل مرگ و میر در جمعیت دلیجه کوچک است.

برآوردهای فراوانی از دلیجه کوچک نشان می دهد که تعداد تولید مثل 95 درصد از دهه ی 1950 کاهش یافته است. کاهش چشمگیر به ویژه در محدوده اروپایی آن آشکار است. کاهشی قابل توجه در محدوده تولید مثل در سراسر اروپا، به ویژه در لهستان، چکسلواکی و اتریش ظاهر شد جایی که در آن دیگر تکثیر وجود ندارد.

با این حال، شواهد اخیر روند جمعیتی پایدار یا کمی مثبت را در طول سه نسل گذشته نشان می دهد. در نتیجه از فهرست گونه ی آسیب پذیر(VU) حذف شده و اکنون واجد شرایط کمترین نگرانی(LC) است، زیرا دیگر به هیچ یک از آستانه های آسیب پذیر(VU) تحت معیارهای IUCN نزدیک نیست.