آیا جغد شوم است ؟ امروزه در بسیاری از مناطق ایران نیز جغدها بدشگون خوانده می شوند و خرافات بسیاری در فرهنگ و باور مردم رایج است. در بسیاری از نقاط ایران از جمله مناطقی از گیلان شنیدن صدای جغد نشانی از خبرهای بد است. به همین علت برای دور کردن اتفاقات بد، مردم با شنیدن صدای جغد با ایجاد سر و صدا یا پرتاب چوب نیم سوخته ای به سمتش، سعی در دور کردن این صدا از خانه هایشان را دارند. برای شناسیایی صدای پرندگان ابزاری وجود دارد. همچنین برخی پرندگان تقلید صدا می کنند و گاهی ممکن است با این کار با یکدیگر صحبت کنند و ارتباط برقرار کنند.
باوری هم وجود دارد که بعد از پرتاب چوب نیم سوخته به سمت جغد باید گفته شود “آتش از من، گوشت از قصاب” و اگر جغد به سمت قبله پرواز کرد خبر بد دور خواهد شد و در غیر این صورت برای برطرف شدن خطر، صدقه می دهند.
جایگاه جغد در ایران باستان
در گذشته جغدها در ایران نمادی از دانایی بوده اند. در ادبیات کهن جغدها به عنوان پرندگانی که به بقیه حیوانات پند و اندرز می دهند شناخته می شدند.
بررسی متن های باستانی نشان می دهد که این پرنده در ایران باستان دارای منزلت و جایگاه والایی بوده است. در اوستا از جغد با نام “اشوزشت” یاد می شود، نماد فراری دهنده ی دیوها و پلیدی ها. اشوزشت به معنی “دوست داشتن و دوست دار راستی بودن” و از نام های “بهمن مرغ (بوف)” می باشد. در نسخه هایی دیگر از اوستا جغد را با عناوینی مانند “مرغ زوبره”، “هومن مرغ” و “شب آویز(مرغ شب)” نامیده شده اند.
آغاز و رواج خرافهی شوم بودن جغدها
یکی از باورهای تایید نشده این است که رواج خرافه ی شوم بودن جغدها بعد از ورود اعراب به ایران و تحت تاثیر فرهنگ عرب آغاز شده است. جغدها از مار، مارمولک و موش ها تغذیه می کنند و در آن زمان این موجودات غذای اعراب بودند. اینکه این پرنده از این غذاها تغدیه می کرده باعث شده بود تا اعراب در آن زمان آن را پرنده ای شوم بدانند. این باور سینه به سینه برای نسل های بعدی نقل شده و هنوز در مناطقی از کشور جغدها به عنوان پرندگانی شوم شناخته می شوند. مستنداتی برای تایید یا رد این باور وجود ندارد و در ادبیات آن زمان نیز نشانی از جغد به عنوانی پرنده ای بدیمن وجود ندارد.
در حکایات ایرانی، اولین باری که به نامیمون بودن و شومی جغد اشاره شده است در تاریخ بلعمی است. پس از آن به مرور در آثار زیادی از جمله شاهنامه فردوسی تا داستان ها و شعرهای بسیاری از جغد به عنوان پرنده ای شوم یاد شده است.
آیا جغد شوم است ؟
در واقع بسیاری از جغدها توسط مردم دیده نمی شوند، مردم اغلب جغدهایی را مشاهده می کنند که علاقه مند به زندگی در سازه های انسانی هستند. جغد کوچک، جغد انبار و مرغ حق، گونه هایی هستند که در مکان هایی که توسط انسان ها ساخته شده است، زندگی می کنند.
چشم های جغدها به نور حساس است، به خصوص در طول روز که نور زیادی به چشم ها وارد می شود باعث گیجی آن ها می شود. از آنجایی که سازه های انسانی به نحوی ساخته شده که ورود نور را کنترل می کند در مقایسه با بوته ها مکان مناسب تری برای جغدها می باشد. از طرفی به خاطر ترس اکثر جانوران از این سازه ها، این مکان ها امنیت بیشتری برای جغدها در پی دارد.
معمولاً مردم جغدها را در مخروبه ها می بینند و به همین علت تصور می کنند حضور جغدها باعث ویرانی و خرابی شده است، در صورتی که جغدها به علت مزایای فوق که این مخروبه ها برایشان دارد، در این محل ها دیده می شوند.
در بسیاری از فرهنگ ها همان گونه که گربه سیاه، آیینه شکسته یا نمک ریخته شده را بدیمن می شناسند، جغد نیز نمادی از بد شانسی و خبرهای بد است. افسانه های بسیاری وجود دارد مبنی بر اینکه این شکارچیان شبانه تهدیدی برای انسان ها هستند.
باور شوم بودن جغد در کشورهای دیگر
در کشورهای دیگر نیز این باور وجود دارد؛ مصر باستان، هند، چین، ژاپن، کنیا و امریکای جنوبی جغدها را به عنوان قاصدان مرگ می شناختند؛ نمادی از سحر و جادو یا قاصد مرگ و بیماری و ویرانی.
در برخی از فرهنگ ها و مناطق گوناگون جغدها به عنوان نمادی از بدشانسی، بیماری یا مرگ شناخته می شوند. مردم سواحل شرق افریقا اعتقاد دارند که جغدها برای بچه ها بیماری می آورند. در جنوب افریقا مردم جغدها رو به عنوان پرندگان ساحر و جادوگر می شناسند. در اکثر این مناطق دیدن جغدها مردم را به وحشت می اندازد و اغلب افراد ناآگاه و کودکان از چشم های بزرگ و خیره و پرهای جغدها می ترسند و آن را به صورتی شیطانی می بینند.
این خرافات به حدی است که موسسه NZG (National Zoological Gardens of south Africa) تصمیم گرفته است که در سال هفته ای را به این موضوع و در راستای آموزش جوامع محلی اختصاص دهند. 7 تا 11 ماه می هر سال آموزشگرانی تلاش می کنند تا با آموزش مردم و بیان این موضوع که جغدها پرندگان ترسناکی نیستند و آسیبی به آن ها نمی رسانند، این خرافات را کمرنگ کنند.
تا اینجا جایگاه جغد و باور غلط جغد شوم است را در ایران و برخی از کشورهای دیگر مطالعه نمودید. حال به برخی از طایفه های امریکا می پردازیم. مردم این طوایف معتقدند جغدها وابسته به ارواح و اجنه هستند، اگر جغدی بر بام خانه ای بنشیند و صدایش شنیده شود، آن را نشانده ی مرگ یکی از اعضای آن خانه می دانند. در این طایفه ها از پرها و پوشش جغدها به عنوان طلسم استفاده می شده است.
