آشنایی با میش‌مرغ پرنده ای کمتر شناخته شده
طبقه‌بندي علمي میش‌مرغ :
فرمانرو: جانوران
شاخه: طناب داران
رده: پرندگان
راسته: درسانان
خانواده: هوبرگان
سرده: ميش‌مرغ ها
نام علمی: Otis tarda
نام انگلیسی: Great Bustard
نگارنده مقاله: رسول باقرآبادی
«تمام مطالب منتشر شده در وبلاگ آوای بوم نشان دهنده نظرات نویسنده مطلب بوده و لزوما دیدگاه‌های انجمن را منعکس نمی‌کند.»
میش‌مرغ تنها گونه جنس Otis از خانواده هوبرگان و از راسته درناسانان، سنگین وزنترین پرندە دارای قدرت پرواز است و از این نظر نیز منحصر به فرد است. در مناطق آذري نشين با نام محلي تاي تخلي، دوي داق و يا دوي راخ و در مناطق كرد نشين داراي نام‌هاي چیرک، غازكيوسي و می شه سی شناخته مي‌شود.
وضعیت بقای میش‌مرغ
میش‌مرغ گونه‌ای در حال تهدید جهانی است که در حال حاضر در طبقه آسیب پذیر لیست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) قرار دارد. این گونه در سال 1346 از طرف سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان گونه حفاظت شده اعلام شد و شکار آن ممنوع گردید.
وضعیت آسیب پذیری میش‌مرغ
از مهمترین عوامل کاهش جمعیت میش‌مرغ در جهان تخریب زیستگاه در اثر عواملی مانند افزایش تردد انسان، افزایش فعالیت کشاورزان، تغییر کشاورزی سنتی به مدرن و شکار است. در حال حاضر جمعیت میش‌مرغ بین 43500 الی 51200 تخمین زده می‌شود که حدود 60 درصد از جمعیت آن در اسپانیا قرار دارد. جمعیت آن در ایران بین 100 الی 150 است.
مشخصات ظاهری میش‌مرغ
رنگ پرهای این پرنده در نواحی کمر ( پشت ) نزدیک به حنایی روشن است که با خط‌های قهوه‌ای تیره رنگ و پرهای سفیدی که در قسمت سینه و شکم وجود دارد، مزین گشته است. نر و ماده این پرنده شبیه به هم هستند ولی نرها جثه بزرگتری دارند. پرنده نر بالغ نوار بلوطی رنگی در ناحیه سینه دارد و پرهای سبیل‌مانندی مرکب از موپرهای سفید در دو طرف صورت آن دیده می‌شود. گردن افراشته با پاهای بلند و قوی که بر روی سه انگشت ایستاده‌اند، این پاهای قوی، برای میش‌مرغ که کمتر پرواز می‌کند اهمیت زیادی دارد، ظاهر پرنده را بسیار متفاوت نشان میدهد چراکه در هنگام راه رفتن، گردن خود را بالا میگیرد و ضمن پاییدن اطراف، وقار و آرامش خود را حفظ می‌کند. در این گونه پرنده نر 100 سانتیمتر طول و وزن 12 کیلوگرم و پرنده ماده 76 الی 80 سانتیمتر طول و وزن 8 کیلوگرم دارند.
تغذیه میش‌مرغ
میش‌مرغ همه چیزخوار بوده و از انواع منابع غذایی در فصول مختلف استفاده مینماید. پژوهش‌های صورت گرفته در شمال غرب اسپانیا حاكی از آن است كه 48/4 درصد رژیم غذایی پرنده بالغ از مواد گیاهی 40/9 درصد از بی مهرهگان و 10/6 درصد از دانه و بذر تشکیل شده است. همان جمعیت در طی فصل زمستان عمدتاً از مواد گیاهی، دانه و بذر استفاده نموده است. تغذیه میش‌مرغ را میتوان به سه دسته رژیم غذایی که در آن مواد گیاهی، حشرات و مهره‌داران قرار دارند تقسیم کرد.
از مواد گیاهی مورد علاقه این پرنده میتوان به لگوم‌ها، یونجه، انگور، دانه‌های گندم، جو، نخود و خانواده قاصدک‌ها اشاره نمود. از حشرات میتوان به انواع سوسك‌ها، زنبورها، ملخ‌ها، جیرجیرک‌ها و از مهره‌داران قرار گرفته در رژیم غذایی میتوان به جوندگان، قورباغه‌ها، مارمولكها و جوجه‌های پرندگان نیز اشاره نمود .
آشیانه سازی و تخم گذاری میش‌مرغ
محلی كه برای آشیانه گذاری توسط ماده انتخاب می‌شود معمولاً در دشت‌های باز و اراضی زیرکشت و متراکم کشاورزی است. این پرنده به شدت نسبت به اختلالات و آشفتگی‌های محیطی حساس است. آشیانه روی زمین ساخته می‌شود به طوریكه پرنده ماده قبل از تخم گذاری یك گودال كوچك و مخروطی با نوک خود ایجاد كرده و در بعضی موارد از مقداری علوفه فشرده شده به عنوان آستر لانه استفاده مینماید. پس از لانه گزینی در بهار با افزایش طول روز و زمانی كه پوشش گیاهی محل انتخاب لانه به اندازهای كه تأمین امنیت و استتار پرنده را فراهم آورد، در فصل تولید مثل نمایش‌های جفتیابی از طرف پرنده نر در اوایل صبح آغاز می‌شود، پرنده نر با انجام نمایش‌های پرگشایی دم خود را به صورت چتر باز می‌كند به طوری كه پرهای ثانویه موجود در دو طرف بدن به شکل گل سفید و بزرگی در می‌آید، گردن پرنده متورم شده و زیر گلو حالت بادكنك به خود میگیرد. معمولاً قلمرو حدود شش كیلومتر مربع است كه از آن در برابر دیگران دفاع می‌شود.
این پرنده بین 1 الی 3 تخم و به طور معمول 2 تخم می‌گذارد. پوسته تخم‌ها صاف و به شکل نسبتاً گرد و به رنگ نخودی متمایل به زیتونی با لکه‌های قهوه‌ای رنگ است. اندازه تخم‌ها بین 57 الی 83 میلیمتر است. مدت زمان خوابیدن بر روی تخم‌ها 28 تا 30 روز که این مدت بسته به دمای محیط متغیر است.
جوجه‌ها پس از بیرون آمدن از تخم آشیانه را ترک کرده و مادر را همراهی می‌کنند. در هنگام بروز خطر با استفاده از همرنگي خود با محيط در ميان بوته ها مخفي مي‌شوند. در هنگام خطر، پرنده ماده با ايجاد سروصدا سعي مي‌كند نظر دشمن را بخود جلب نمايد و چنانچه خطر جدي باشد، پرواز نموده و در محلي كه مشرف به لانه باشد، منطقه را تحت نظر مي‌گيرد. آنها در ۷ هفتگی قادر به پرواز خواهند بود و سريع رشد مي‌كنند و زماني كه قدرت پرواز پيدا كردند دوباره به‌صورت دسته جمعي زندگي مي‌كنند.
زیستگاه میش‌مرغ
زیستگاه میش‌مرغ در جهان:
شبه جزیره ایبری که در اسپانیا است، زیستگاه اصلی این پرندگان زیباست و تا شرق چین پراکنده شده‌اند. کشورهای اسپانیا، روسیه، اکراین، ترکیه و مجارستان جاهایی هستند که میشمرغها در آن یافت می‌شوند. البته در میان این کشورها، اسپانیا بیشترین سهم را دارد یعنی بیش از نیمی از جمعیت این پرندگان در این کشور سکونت دارند.
زیستگاه میش‌مرغ در ایران:
مناطق غرب و شمال‌غرب کشور، مخصوصاً نواحی مکریان که در جنوب استان آذربایجان غربی واقع شده است، دشت‌های اطراف بوکان مثل دشت سوتاو حمامیان، دشت سه‌کانیان، دشت اینگیجه، دشت قازلیان و آلبلاغ جاهایی هستند که در آنجا میتوان میش‌مرغ پیدا کرد.
در حقیقت وجود میشمرغها به عنوان یکی از جاذبه‌های توریستی منطقه و مهمترین آثار طبیعی ملی شناخته می‌شود. دوستداران محیط زیست همواره نگران این موضوع هستند و انتظار دارند، مسئولین کشور، برای از بین نرفتن میشمرغها، نسبت به آسیب‌شناسی و تکثیر این گونه با ارزش اقدامات جدی را در دستور کار خود قرار دهند و تدابیر امنیتی بیشتری و حتی شرایط بهتری را برای تولید مثل آنها ارائه کنند تا خطر انقراض این پرندگان زیبا، بیش از این ادامه نداشته است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.