پرنده سهره دوجنسه
محققان در ماه سپتامبر یک سهره‌سیاه سینه‌سرخ (Rose-breasted Grosbeak) را در ذخیره‌گاه طبیعی Powdermill یافته‌اند که نیمی از بدنش ماده و نیمی دیگر نر است؛ شرایطی که به آن ژیناندرومورفی دوجنسه می‌گویند.
نگارنده مقاله: شهرزاد فتاحی
«تمام مطالب منتشر شده در وبلاگ آوای بوم نشان دهنده نظرات نویسنده مطلب بوده و لزوما دیدگاه‌های انجمن را منعکس نمی‌کند.»
پدیده دوجنسه در حیوانات
آنها به همراه تیمی که جمعیت پرندگان را در ذخیره‌گاه طبیعی پادرمیل (پنسیلوانیا) بررسی می‌کردند، متوجه یک سهره‌سیاه سینه‌سرخ غیرمعمول شدند که سورپرایزی را برای آنها رقم زد. یک طرف بدن این پرنده از پرهای قرمز جنس نر سهره‌سیاه سینه‌سرخ پوشیده شده بود و پرهای زرد جنس ماده این گونه در سمت دیگر بدنش وجود داشت.
وقتی آنها این اختلاف رنگ را در بدن پرنده دیدند، بلافاصله مشخص شد که سهره‌سیاه همان موردی است که دانشمندان آن را پدیده دوجنسه در حیوانات می‌نامند. حیوانی که بصورت نیمی نر و نیمی ماده ظاهر می‌شود. همچنین اندازه‌گیری‌ها نشان داد که بال راست پرنده از سمت چپی آن کمی بزرگتر است که یک تفاوت بارز بین سهره‌سیاه نر و ماده محسوب می‌شود.
تفاوت ساختار ژیناندرومورفی با هرمافرودیسم
ساختار ژیناندرومورفی به این معنی است که حیوان دارای نیمی ویژگی زنانه و نیمی مردانه است، دوجنسه‌هایی که بدین شکل هستند اغلب متفاوتتر به‌نظر می‌رسند، زیرا ارگان‌های بدنشان در وسط بدن از هم جدا شده‌اند. این تفکیک می‌تواند هم داخل و هم خارج بدن اتفاق افتاده باشد و ژیناندرومورفی دوجنسه با هرمافرودیسم متفاوت است، در هرمافرودیسم گونه دارای اندام‌های تولیدمثل مردانه و زنانه است اما ممکن است از خارج به صورت مرد یا زن ظاهر شود.
گرچه هرمافرودیسم در بین بسیاری از موجودات، از جمله کرم‌های خاکی و حلزون‌ها طبیعی است، اما ژیناندرومورفی نادر است و در پرندگان به نظر می‌رسد وقتی سلول‌ها در اوایل رشد از تقسیم مناسب برخوردار نباشند این پدیده اتفاق می‌افتد.
درحقیقت از وقتی که ذخیره‌گاه طبیعی پادرمیل شروع به ثبت رکوردها کرد، از حدود 800.000 پرنده به دام افتاده، فقط 5 مورد از آنها به عنوان ژیناندرومورفی ثبت شدند و تنها پرنده که دارای این علایم ژیناندرومورفی دوجنسه باشد در طول 15 سال گذشته مشاهده شده‌است.
دنی بیستراک، زیست‌شناس حیات‌وحش می‌گوید؛ با نگاهی به رکوردهای 15 سال گذشته به نظر می‌رسد که کشف یک ژیناندرومورف پرنده در میان پرندگان بررسی شده یک در هر یک میلیون است. اما شگفتی که برای این شانس کشف شده وجود دارد این است که همه پرندگان نر و ماده پرهای کاملا متفاوتی ندارند و به احتمال زیاد تعداد بیشتری از این گونه ژیناندرومورفی می‌تواند وجود داشته‌باشد.
کلکسیون پرنده در موزه ها نیز این پدیده را تایید می‌کند. استیفن راجرز، مدیر مجموعه بخش پرندگان در موزه تاریخ طبیعی کارنگی پنسیلوانیا، در طول مدت خدمت خود، حدود 16.000 پرنده را برای مجموعه‌های موزه آماده کرده است. این امر مستلزم تاکسیدرمی کردن و نگهداری پرندگان و یادداشت برداری از شکل ظاهری نمونه‌ها از خارج و داخل اندام های تولیدمثل آنهاست. در میان بیش از 27.000 نمونه در موزه، راجرز فقط چهار ژیناندرومورف پیدا کرد، سه تا از آنها گونه‌هایی هستند که هیچ تفاوتی از نظر رنگ بین نر و ماده ندارند.
راجرز می‌گوید: “رقم یک در یک میلیون فقط مربوط به پرندگانی است که تفاوت‌های بارزی از خود نشان میدهند. مانند کاردینال‌ها، سهره‌های سیاه و مانند آن…
رازهای ژیناندرومورفها
وقتی ژیناندرومورفها کشف می‌شوند، موردتوجه قرار می‌گیرند مانند یک پرنده کاردینال دوجنسه ژیناندرومورف که در سال 2019 و زنبور عسلی که با یک چشم جنس نر و بدن یک ماده در اوایل سال پیدا شدند. اما بررسی و مطالعه این پدیده دشوار است. بیسترک می‌گوید او نمی‌تواند هیج رکوردی از به دام افتادن دوباره یک ژیناندرومورف توسط عملیات تیم محققین پیدا کند و بنابراین مشخص نیست آیا اختلاف رنگ بعد از تولک رفتن پرنده ادامه دارد یا خیر.
همچنین این سوال نیز وجود دارد که سهره‌سیاه چه آینده‌ای ممکن است داشته باشد. پرندگان ماده مانند انسان دارای دو تخمدان هستند که فقط تخمدان چپ در تولیدمثل به پرنده کمک می‌کند. از آنجا که به نظر می‌رسد سمت چپ سهره‌سیاه، ماده است، به گفته زیست شناسان این احتمال وجود دارد که پرنده بتواند تولیدمثل خود را داشته باشد، اگرچه برای جذب جفت نیز باید مانند یک ماده رفتار نماید.
اطلاعات زیادی در مورد رفتار ژیناندرومورفها در دست نیست، در سال 2009 و 2010، دانشمندان توانستند یک پرنده کاردینال شمالی را در ایلینویز با ژیناندرومورف دوجنسیتی مشاهده کنند و خاطرنشان کردند که احتمالا او بدون مشکل به زندگی خود ادامه داده‌است. با این حال به نظر نمی‌رسد که پرنده کاردینال هرگز آهنگ یا آوازی را اجرا کرده‌باشد یا با جفت خود دیده شده‌باشد.
در خاتمه ممکن است ما هرگز ندانیم که چه اتفاقی برای این پرنده مهاجر سهره‌سیاه می‌افتد. او در روزی که به دام افتاد، آزاد شد و تاکنون می‌تواند خیلی از آمریکای جنوبی دور شده باشد.
انجمن حفاظت پرندگان آوای بوم
