کمرکولی; کارشناس ارشد معماری و محاسبات سازه

یکی از اعجاب انگیزترین لانه سازی ها در طبیعت را پرنده ای بنام کمرکولی کوچک (تلفظ: kamarkoli) انجام می دهد.  پیش تر نیز در مورد برخی دیگر از شگفتی های دنیای پرندگان از جمله عجایبی از کلاغ ها ، برترین های دنیای پرندگان ، تکامل عجیب پرنده انگل ، مانتیس ها و خوردن پرندگان ، برقراری ارتباط در پرندگان و اینکه پرندگان با یکدیگر حرف می زنند پرداختیم. کمرکولی جنگلی پرنده ای زیبا، ریزنقش و خوش آواز از راسته گنجشک سانان است که بطور معمول در ارتفاعات صخرهای کوهستانها زندگی و زادآوری می کند.

کمرکولی کوچک و لانه سازی

این پرنده معمولا علاقه ای به مهاجرت ندارد و در منطقه ی تولد خود اقامت می گزیند. در ایران سه گونه کمرکولی کوچک، کمرکولی بزرگ و کمرکولی جنگلی حضور دارند که از این بین تنها کمرکولی جنگلی وابسته به جنگل بوده و دو گونه دیگر در کوهستانها زندگی میکنند.

لانه‌ی کمرکولی کوچک به شکل یک قیف بر روی دیواره های عمودی و غیرقابل دسترس کوه ها احداث می شود.

جنس لانه از ملاتی خاص تشکیل شده که پرنده ی نر و ماده از گل و لای و برخی مصنوعات طبیعی پشم مانند می سازند و به کمک منقار خود طی روزهای متمادی و رفت و آمدهای بسیار به محل مورد نظر حمل می کنند و با محاسباتی دقیق بر روی هم قرار داده تا در نهایت شکل قیف مانند لانه را تشکیل می دهند.

کمرکولی ها برای جلوگیری از آسیب ناشی از باران و باد، لانه ی خود را در محل های مناسبی که از این بلایا در امان باشد می سازند و در طول دوران زادآوری و تغذیه ی جوجه ها، لانه ی خود را بطور مرتب با ابزاری ابر مانند که با مراجعات متعدد به آبگیرها خیس و مرطوب می شود تعمیر و بازسازی می کنند. آنها در طول فرایند ساخت لانه با استفاده از مواد طبیعی پشم مانندی که در طبیعت می یابند و مخلوط کردن آن با گل و لای، ملات مستحکمی می سازند تا در طول دوران اقامت خود و جوجه ها فرو نریخته و به اندازه کافی مطمئن باشد.

کمرکولی ها هنگام مکان یابی برای ساخت لانه تمهیداتی برای دور از دسترس بودن لانه از سایر جانداران اعمال می کنند اما این تمهیدات در برخی موارد در مقابل آدمی که به همه جا سرک می کشد ناکارآمد است.

تغذیه

غذای کمرکولی های را طیف وسیعی از حشرات، گیاهان و دانه ها تشکیل میدهد و آن ها را میتوان به نوعی همه چیز خوار دانست. کمرکولی ها گاهی دانه ها و گیاهان را لای شکاف سنگ ها و صخره ها پنهان میکنند  و در موقع نیاز، با کوبیدن محکم منقار خود به دانه، آن را شکسته و مغزش را میخورند. این رفتار کوبیدن منقار در کمر کولی ها شباهت فراوانی به رفتار دارکوب ها دارد.

رفتارها و عادات کمرکولی

یکی از عادات مشهود کمرکولی ها رفتارها و آوازهایی است که هنگام بروز خطر از خود نشان می دهند و اغلب کوهنوردان با این نغمه ها آشنا هستند. از میان این صداها، گاه بعضی از آنها صدای ترس پرنده و اخطار او است و نه آواز آن. این صدای ترس و اخطار به خصوص به هنگام نزدیک شدن کوهنوردان به لانه سر داده میشود. نزدیکی بیش از حد به لانه میتواند باعث سلب اعتماد کمرکولی از امنیت لانه و ترک لانه توسط آنها شود.

نر و ماده کمرکولی کوچک یا کمرکولی جنگلی هنگام روبرو شدن با خطر، با همکاری یکدیگر و با تشکیل مثلثی از خودشان و منبع خطر، با سردادن آوازهای خاص اقدام به گمراهی و دور کردن منبع خطر از لانه می کنند اما حضور انسان در محیط های کوهستانی و عدم آموزش و اطلاع کافی در نزد افراد باعث شده که آدمی در لیست تهدیدات این پرنده ی زیبا همواره حضور داشته باشد. لذا آوای بوم از کلیه علاقه مندان به طبیعت درخواست دارد هرگز برای بازدیدهای غیرعلمی، تفریح، عکسبرداری و یا به اسارت بردن جوجه های این پرنده ی زیبا به لانه ی این پرنده نزدیک نشوند.