آلودگی پلاستیکی و حفاظت از پرندگان
آیا تا به‌حال به نقش آلودگی پلاستیکی در حفاظت از پرندگان فکر کرده‌اید؟ آیا می‌دانستید که سالانه تعداد زیادی از پرندگان بر اثر آلودگی پلاستیکی جان خود را از دست می‌دهند؟ آیا از اقداماتی که در راستای حفاظت از پرندگان در مقابل آلودگی پلاستیکی می‌توان انجام داد، اطلاع دارید؟ با نگاهی به مطالبی چون چگونه زباله‌های ما زندگی پرندگان را به‌خطر می‌اندازد و تورهای ماهیگیری ارواح، که در راستای مطلب فعلی می‌باشد، متوجه شده‌اید که نقش زباله‌های ما در حفظ حیات همه جانوران بسیار اهمیت دارد.
انجمن حفاظت پرندگان آوای بوم در راستای اهداف و دغدغه‌ی حفاظت از پرندگان در مناسبت‌های مختلف از جمله روزجهانی پرندگان مهاجر به خصوص در سال 1398 باتوجه به شعار سال 2018 در روز جهانی پرندگان مهاجر فعالیت‌هایی با هدف ارتقاء سطح آگاهی عمومی نسبت به آلودگی پلاستیکی انجام داده است که می‌توانید گزارش این فعالیت‌ها و سایر فعالیت‌ها را در سربرگ اخبار و گزارشات سایت مطالعه نمایید.
بررسی آلودگی پلاستیکی در منابع معتبر
- سازمان ملل می‌گوید زباله‌های پلاستیکی در دریاها و اقیانوس‌ها ۴۰ درصد پرندگان دریایی را گرفتار کرده است. همچنین بیان می‌کند پرندگان به‌طور گسترده‌ای در سراسر جهان در اثر آلودگی‌های پلاستیکی در معرض تهدید هستند.
- زیست‌شناسان می‌گویند آلودگی پلاستیکی خطر جدی برای سلامت حیات‌وحش در سراسر جهان است که بر طیف گسترده‌ای از گونه‌های جانوری ازجمله نهنگ‌ها، لاک‌پشت‌ها، ماهی‌ها و پرندگان تاثیر می‌گذارد. اینقدر که همه‌روزه در لابه‌لای اخبار رسانه‌ها اخبار زیادی از تلفات نهنگ‌ها و لاک‌پشت‌هایی که در اثر انباشت پلاستیک در دستگاه گوارششان جان باخته‌اند، به چشم می‌خورد.
- در روز جهانی پرندگان مهاجر که امروزه در سراسر جهان جشن گرفته می‌شود، دو کنوانسیون بین‌المللی در حوزه حیات وحش خواستار اقدام فوری برای جلوگیری از تشدید آلودگی‌های پلاستیکی با تأکید بر اثرات منفی پلاستیک‌ها روی پرنده‌های دریایی و دیگر پرندگان مهاجر شده‌اند.
- مدیر اجرایی برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، می‌گوید: یک سوم تولید پلاستیک جهان، غیر‌قابل بازیافت است و حداقل هشت میلیون تن پلاستیک هر ساله در اقیانوس‌ها جریان پیدا می‌کند. این پلاستیک‌ها نهایتا از معده پرندگان، ماهی‌ها و نهنگ‌ها سر در می‌آورند و منابع آب و خاک را هم به‌شدت آلوده می‌کنند. به عبارت دیگر، نه فقط پرندگان که جهان اکنون از پلاستیک دارد خفه می‌شود.
دلایل تهدیدآمیز بودن آلودگی پلاستیکی بر حیات پرندگان
آلودگی پلاستیکی به سه دلیل حیات پرندگان را تهدید می‌کند:
- اول اینکه پلاستیک‌ها در روند ماهیگیری پرندگان آبزی اختلال ایجاد می‌کند. چون پلاستیک‌ها شفاف و قابل مشاهده هستند، برخی گونه‌ها پلاستیک‌ها را به عنوان ماده غذایی می‌خورند و معده خود را با پلاستیک پر می‌کنند و این امر در درازمدت باعث مرگ جانور در اثر گرسنگی مفرط می‌شود. چون پلاستیک‌ها غیر‌قابل هضم هستند و با پر کردن معده جانور امکان تغذیه مناسب را از آن می‌گیرند.
- دوم اینکه پلاستیک‌ها به عنوان یک ابزار در ساخت لانه نیز نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. بسیاری از پرندگان پلاستیک‌ها را در لابه‌لای شاخ و برگ و سایر اقلام طبیعی به‌کار می‌گیرند و جوجه‌ها نیز گاه از پلاستیک‌ها تغذیه می‌کنند و این به آن‌ها آسیب می‌رساند.
- اما تورهای ماهیگیری دور ریخته شده نیز یکی از بیشترین آسیب‌ها را به پرندگان در دریاها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها وارد می‌کند. قطعات این تورهای پلاستیکی رها شده در طبیعت در گستره وسیعی در محیط پخش می‌شود و موجب گیر افتادن آن‌ها می‌شود.
آمار چه نشان می‌دهد
بسیاری از پرندگان میان این تورها و ابزارهای پلاستیکی ماهیگیری، گیر افتاده و به‌تدریج و آهسته می‌میرند. دانشمندان می‌گویند از ۲۶۵ گونه پرنده‌ای که تاکنون در بسترهای پلاستیکی سواحل شناسایی یا مورد مطالعه قرار گرفتند، حداقل ۱۴۷ گونه دریایی (۳۶ درصد از گونه‌های دریایی)، ۶۹ گونه پرنده‌های متعلق به آب شیرین (۱۰ درصد) و ۴۹ گونه پرنده‌های خشکی‌زی (۰,۵ درصد) بودند.
این اعداد نشان می‌دهد که تقریبا تمام پرندگان دریایی و آب شیرین در معرض خطر آلودگی با زباله‌های پلاستیکی و سایر مواد مصنوعی قرار دارند. تنوع گسترده‌ای از پرندگان خشکی‌زی از عقاب‌ها گرفته تا فنچ‌ها تحت تاثیر پلاستیک‌ها هستند و تعداد پرندگان آلوده به پلاستیک که حیات‌شان تحت مخاطره قرار گرفته، هر روز بیش از گذشته افزایش می‌یابد.
محیط زیست سازمان ملل متحد به‌منظور رسیدگی به مسئله آلودگی پلاستیک و اطمینان از اینکه در آینده، پرندگان کمتری از طریق خوردن یا درگیر شدن با پلاستیک از بین روند، کمپین دریاهای پاک را در فوریه ۲۰۱۷ راه‌اندازی کرد. این کمپین که به طور خاص آلودگی پلاستیک در دریا را هدف قرار داده است، با تمرکز بر تصمیم‌گیران و دولت‌ها و صاحبان صنایع و نیز مردم، از آن‌ها می‌خواهد که اقدامات خاصی را برای کاهش ردپای پلاستیک در دریاها و اقیانوس‌ها انجام دهند.
اقدامات کنوانسیون‌ها برای کنترل و کاهش آلودگی پلاستیکی
در حال حاضر کنوانسیون حفاظت از گونه‌های وحشی مهاجر و تفاهم‌نامه حفاظت از پرندگان مهاجر آبی آفریقا و اوراسیا در حال همکاری با کشورهای منطقه برای جلوگیری از ورود مواد پلاستیکی به محیط‌‌های دریایی است. معاهده اخیر درمورد حفاظت از پرندگان دریایی که در دسامبر ۲۰۱۸ تصویب شده، برای کاهش خطرات زباله‌های پلاستیکی روی پرندگان مهاجر تلاش می‌کند.
در کنفرانس متعهدین به کنوانسیون گونه‌های مهاجر در سال ۲۰۱۷، کشورها همچنین با توجه به استراتژی‌هایی که در دستورالعمل‌های سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد برای مسئولیت‌پذیری بیشتر صنعت شیلات مشخص شده، به مسئله ابزارهای ماهیگیری فرسوده و کهنه هم توجه خاصی شده است. در همین راستا در بسیاری از کشورها تلاش برای ازبین‌بردن پلاستیک‌های یکبار مصرف و ترمیم تورهای ماهیگیری به منظور جلوگیری از رها شدن آن‌ها در دریاها آغاز شده است.
راه‌های حفاظت از پرندگان در مقابل آلودگی پلاستیکی
برای راه حل آلودگی پلاستیک چه کار می توان انجام داد؟ هرشخص می‌تواند از خود و اطرافیان خود شروع کند.
- از بطری‌های قابل استفاده مجدد برای آب آشامیدنی استفاده کنید.
- با کارد و چنگال‌های فلزی خود سفر کنید و از ظروف نگهدارنده فلزی یا شیشه‌ای استفاده کنید.
- کیسه‌های خرید پارچه ای با خود به فروشگاه‌ها ببرید.
- از استفاده ظروف پلاستیکی در رستوان‌ها و فروشگاه‌ها خودداری کنید.
- پلاستیک‌های خود را به‌دقت جداسازی کنید و به نزدیک‌ترین مرکز بازیافت تحویل دهید.
- تا حد‌امکان از وسایل پلاستیکی در داخل و اطراف خانه استفاده نکنید.
- روز پاکسازی سواحل را راه‌اندازی و میزبانی کنید.
- اطلاع‌رسانی کنید و در گروه‌های محلی و جامعه محلی با همسایگان و دوستان خود در مورد حفظ سلامت آب و پرندگان که در نهایت حفظ سلامت خود و محیط است بحث و گفتگو کنید.
- کمپین‌های آموزشی حفاظت از پرندگان و زیستگاه‌هایی که پرندگان برای زنده ماندن به آن احتیاج دارند راه‌اندازی و تمرکز کنید.
در پایان باید گفت:
حل مشکل پلاستیک اصلا ساده نیست و همکاری جهانی را می‌طلبد و به تلاش مشترک دولت‌ها، صنایع، شهرداری‌ها، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نیاز دارد. با این‌حال، همان‌طور که شعار روز جهانی پرندگان مهاجر اشاره می‌کند، هر کس در این سیاره می‌تواند بخشی از راه‌حل باشد و اقداماتی را برای کاهش استفاده از پلاستیک‌ها انجام دهد. حل این مشکل در سطح جهان نه‌تنها برای ما مفید است، بلکه برای حیات وحش سیاره ما، ازجمله میلیون‌ها پرنده مهاجر، مفید خواهد بود و حفاظت از پرندگان را به معنی واقعی شامل می‌شود. البته این اقدام درنهایت به نفع خود ماست. آلودگی پلاستیکی یک تهدید جدی و رو‌به‌رشد برای پرندگان مهاجر است که توان آن‌ها برای مقابله با تهدیدات بزرگ‌تر ازجمله تغییر اقلیم را هم محدود می‌کند.
