شاهبوف: بزرگترین جغد ایران

گرد آوری: مهسا هاشمی ویرایش: ایمان ابراهیمی

بزرگترین جغد ایران

شاهبوف، بزرگترین جغد ایران و یکی از باشکوه ترین و زیبا ترین جغد های جهان است. طول بال شاهبوف در زمان پرواز نزدیک به 2 متر است! طول این پرنده در حالت نشسته معمولا بین 60 تا 70 سانتی متر است. این جغد با چشمانی نارنجی رنگ و بدنی قهوه ای رنگ با خط های واضح و با صورت صاف و ماهواره ای شکل، به راحتی قابل تشخیص است. پرواز این جغد با قدرت و بسیار کم صدا بوده و به صورت زیگزاگی پرواز میکند. اوج فعالیت این گونه جغد در ساعت اولیه پس از غروب آفتاب، و ساعاتی قبل از طلوع آفتاب بوده و غذای آن را طیف وسیعی از جانداران شامل پستاندارانی مانند خرگوش و پرندگانی مانند کلاغ ها تشکیل میدهد. شاهبوف گاهی از جاندارانی با جثه بسیار بزرگ مانند سارگپه یا بچه های تازه متولد شده گوزن هم تغذیه میکند! رژیم غذایی این پرنده به قدری گسترده است که گاهی با شیرجه بر روی آب رودخانه و دریاچه از ماهی ها هم تغذیه میکند و یا گاهی به خوردن حشرات و خزندگان هم روی می آورد.

لانه و تولید مثل

شاهبوف اغلب تک همسری است. لانه این جغد معمولا در میان شکاف های صعب العبور صخره ها، لانه متروکه دیگر پرندگان شکاری و گاهی در سوراخ های بزرگ ایجاد شده در تنه درختان قدیمی است. همچنین این جغد گاهی در خانه ها و مکان های متروکه و بی رفت و آمد نیز انتخاب لانه میکند. در صورتی که محل و شرایط لانه مناسب باشد، یک زوج ممکن است چندین سال ممتد از یک لانه استفاده نمایند. شاهبوف ها هر سال بین 1 تا 5 عدد تخم میگذارند که به واسطه گرد بودن تخم ها به راحتی قابل تشخیص اند. شاهبوف ماده 34 تا 36 روز روی تخم ها میخوابد و در این مدت شاهبوف نر تامین غذا را به عهده دارد. جوجه شاهبوف متولد شده تا 5 هفته در لانه میماند و توسط والدین تغذیه میشود. پس از گذشت 5 هفته، مدتی را نیز بیرون از لانه تغذیه میشود و در نهایت میتواند در 2 الی 3 ماهگی به صورت مستقل پرواز کند و از والدین جدا شود.

عمر شاهبوف

عمر شاهبوف ها در طبیعت در حدود 20 سال است اما در اسارت در شرایط مناسب تا 60 سال نیز عمر میکنند. پراکنش شاهبوف ها بسیار گسترده بوده و تقریبا تمام قاره اروپا و بیشتر قاره آسیا را شامل میشود. زیستگاه مورد علاقه این گونه، مناطق دامنه ای، نیمه بیابانی، جنگل های پراکنده و مناطق استپی است و در سال های اخیر گزارش های متعدد حاکی از این است که شاهبوف ها در حال نزدیک تر شدن به مناطق شهری و حومه شهری بوده و مشاهده آن ها در ساختمان های اطراف شهر بعید نیست.

خطر انقراض

وضعیت شاهبوف در طبقه بندی IUCN در حالت کمترین نگرانی است اما با این حال به نظر میرسد جمعیت رو به کاهشی داشته باشد. افزایش استفاده از آفت کش ها، سیم های برق و سیم های خاردار و از بین رفتن زیستگاه های مناسب این گونه بیشترین دلیل کاهش جمعیت شاهبوف ها هستند. در کنار این عوامل، جثه بسیار بزرگ شاهبوف، مشاهده آن را راحت تر میکند و باعث میشود بیشتر در معرض دید شکارچیان و صیادان قرار گیرد.