کیسه های هوایی پرندگان

گردآورنده: سینا پوراسحاق

کیسه های هوایی پرندگان پیشرفته ترین سیستم تنفسی در میان جانداران؛ آیا تا به حال این سوالها برایتان پیش آمده که پرندگان چگونه صدها کیلومتر بدون داغ شدن عضلاتشان پرواز می کنند؟ چرا وزن پرندگان نسبت به جثه شان پایین است؟ چطور بر روی آب شناور می مانند؟ چگونه آوازهای طولانی بدون نفش کشیدن سر میدهند؟ و بسیاری سوالات دیگر که پاسخ آنها در شناخت دستگاه تنفسی پرندگان نهفته است.

تنفس در پرندگان

پرندگان نیز همانند پستانداران دو عدد شش دارند که نسبتا کوچک هستند اما به این شش ها کیسه هایی به نام کیسه هوا متصل هستند که تعداد آنها بسته به نوع گونه هفت یا نه عدد می باشد. گستردگی این کیسه های هوا به اندازه ایست که تا استخوان های بال، ران ها و ستون فقرات امتداد یافته اند و ممکن است تا یک پنجم حجم بدن پرنده را اشغال کنند که موجب سبک تر شدن و سهولت پرواز می شود. گردش هوا در این کیسه ها و شش ها به شکل بسیار موثری است به طوری که همیشه چه در وضعیت دم یا بازدم میزان بالای اکسیژن وجود دارد و به کمک قلب بزرگ پرنده با سرعت پمپاژ 20 برابر قلب انسان اکسیژن مورد نیاز پرواز پرنده را تامیین می کند.

از میان کارکرد های کیسه های هوا می توان به این موارد اشاره داشت:

• بر خلاف بدن انسان که با عرق کردن گرما را بیرون می دهد پرندگان غدد تعریق ندارند وعرق نمی کنند. در پرواز به خصوص پروازهای طولانی کیسه های هوا بیشتر گرمای بسیار زیاد تولید شده در عضلات را جذب و از طریق بازدم به بیرون هدایت می کنند.
• در پرندگان آبزی هنگام فرود با سرعت در آب برای شکار این کیسه ها مانند کیسه های هوای خودرو عمل می کنند. 
• با تغییر وضعیت شناوری به پرنده امکان می دهند در زیر آب شنا کند یا به سطح آب بیاید.
• با ذخیره ی هوا به پرنده امکان می دهد برای مدت طولانی آواز ممتد سر دهد.

همچنین این نکته قابل توجه است که به دلیل نداشتن دیافراگم،استخوان جناغ پرنده می بایست برای پر و خالی شدن کیسه های هوا آزادانه به بیرون و داخل حرکت کند و بسیار محکم گرفتن پرنده در دست به راحتی می تواند باعث خفگی آن شود.