چکاوک کاکلی ؛ پرنده‌ای که همه جا دیده ‌می‌شود

چکاوک کاکلی را می‌شناسید؟ ممکن است در طول سفر این پرنده را کنار اتوبان‌ها یا خیابان در حال جستجوی غذا دیده باشید. اگر از قدیمی‌ها نام این پرنده را بپرسید احتمالا به شما بگویند گنجشک شاخ‌دار است. اما نام این پرنده چکاوک کاکلی یا  Crested Lark است. پرنده‌ای که معمولاً در طول برنامه‌های پرنده‌نگری بسیار با آن مواجه می‌شویم و اغلب پای ثابت چک‌لیست‌های پرنده‌نگرها به شمار می‌آید. در این مقاله سعی شده‌است که درمورد این پرنده، نوع تغذیه، زیستگاه و رفتارهای شگفت انگیز آن گفته شود تا با این پرنده خوش آوا آشنا شوید. همراه ما باشید.

نگارنده مقاله: فرنوش شاهین

«تمام مطالب منتشر شده در وبلاگ آوای بوم نشان دهنده نظرات نویسنده مطلب بوده و لزوما دیدگاه‌های انجمن را منعکس نمی‌کند.»

درباره چکاوک کاکلی

چکاوک کاکلی از جمله گنجشک‌سانان ایران و گونه‌ای از چکاوک است که به دلیل تاج پرهایی که در هنگام نمایش یا جذب ماده و هنگام آواز خواندن نمایان می‌شوند، از 81 گونه دیگر چکاوک متمایز شده است.

این چکاوک در اغلب مناطق معتدل اروپا، شمال آفریقا، غرب آسیا تا شمال شرقی چین و شرق هند مشاهده می‌شود. این پرنده خوش آوا غیرمهاجر بوده و معمولاً در طول سال در یک منطقه خاص زندگی می‌کند و تا کنون فقط چند فرد پرنده‌ سرگردان در بریتانیا مشاهده شده است. در حالی که امروزه این پرنده در اسکاندیناوی یافت نمی‌شود، اما آثار آن را می‌توان تا دهه 1990 در سوئد یافت. سوئدی‌ها در سال 1992 تعداد 6 فرد از این پرنده را در مرزهای کشورشان مشاهده کردند اما بعد از آن یعنی از سال 1993 دیگر رکوردی از این پرنده ثبت نشد.

این گونه در چند کشور اروپایی دیگر از جمله نروژ، لوکزامبورگ و سوییس نیز منقرض شده است.

وضعیت پراکنش چکاوک کاکلی

چکاوک کاکلی پرنده‌ای معمول در مناطق بیابانی و خشک سرزمین‌های معتدل است که اغلب در کنار جاده‌ها، مزارع غلات و همچنین در نزدیکی خطوط ریلی، اسکله‌ها و فرودگاه‌ها به وفور یافت می‌شود.

شناسایی چکاوک کاکلی

پرنده‌ای کوچک و تقریباً هم اندازه چکاوک آسمانی است. از جمله کلیدهای شناسایی این پرنده می‌توان به رنگ خاکی مایل به قهوه‌ای و دم کوتاه با پرهای بیرونی قهوه‌ای روشن و البته کاکل معمولاً مشخص آن اشاره کرد. نر و ماده هیچ تفاوت مشخصی با یکدیگر ندارند اما پرنده‌های جوان نسبت به همتایان بالغ خود دارای لکه‌های بیشتری در پشت بدن هستند.

چکاوک کاکلی

رفتارشناسی پرنده چکاوک کاکلی

یکی از رفتارهای جالب این پرنده، آواز خواندن در ارتفاع 30 تا 60 متری از سطح زمین می‌باشد. این رفتار تقریباً شبیه آواز خواندن چکاوک آسمانی است با این تفاوت که چکاوک آسمانی در هنگام اوج‌گیری هم می‌تواند به آواز خواندن ادامه دهد اما چکاوک کاکلی معمولاً در ارتفاعی مشخص “درجا بال‌زنی” کرده و آواز می‌خواند.

چکاوک کاکلی در حالت پرواز

زادآوری چکاوک کاکلی

این پرنده در فرورفتگی‌های کم‌عمق و کوچک زمین، اغلب در مناطق بایر و حومه شهرها لانه می‌سازد. لانه‌ها ساختار نامرتبی دارند که عمدتاً از علف‌های خشک و ریشه گیاهان تشکیل شده‌اند. هر لانه پس از هر بار جفت‌گیری موفق، میزبان 3 تا 5 تخم خواهد بود. تخم‌ها دارای خال‌های قهوه‌ای کاملا مشخص بوده و جوجه‌ها پس از 11 تا 12 روز از تخم بیرون می‌آیند.

مانند بسیاری دیگر از گونه‌های چکاوک‌، جوجه‌ها خیلی زود و پس از 8 روز لانه را ترک کرده و در 15 تا 16 روزگی می‌توانند پرواز کنند.

تغذیه چکاوک کاکلی

این گنجشک‌سان در درجه اول از غلات و دانه‌هایی مانند جو دوسر، گندم و جو تغذیه می‌کند. اما حشرات به ویژه سوسک‌ها نیز از جمله غذاهای مورد علاقه و پر استفاده این گونه هستند. پرندگان خردسال توسط هر دو والد تغذیه می‌شوند و معمولاً قبل از اینکه قابلیت پرواز داشته باشند لانه را ترک کرده تا بتوانند به تنهایی غذای مورد نیاز خود را پیدا کنند.

وضعیت حفاظتی

چکاوک کاکلی از نظر سازمان IUCN به عنوان گونه‌ای با کمترین نگرانی (Least concern) طبقه‌بندی شده است. تعداد پرندگان بالغ این گونه حدود 22 تا 91 میلیون فرد تخمین زده شده است که تعداد قابل توجهی محسوب می‌شود.

کلام آخر

با وجود اینکه این پرنده همیشه در برنامه‌های طبیعت‌گردی‌ ما خودنمایی می‌کند و تا حدی عادی به نظر می‌رسد اما ظاهر، رفتارهای جفت‌یابی و آواز بسیار جذابی دارد و لازم است بیشتر به آن توجه شود. اگه به شناسایی پرندگان علاقه دارید بهتر است نگاهی به مطالب دیگر درمورد گونه‌هایی مانند: درباره شاهین‌ها یا جغدها بیاندازید. در صورت وجود هرگونه نظر یا سوال در قسمت نظرات این مطلب همراه شما هستیم.