پرندگان چه حشره‌خوار باشند چه لاشه‌خوار، چه دانه‌خوار و چه میوه‌خوار، در نهایت زندگی آن‌ها وابسته به حشرات است. گرچه پرندگان حشره‌خوار هستند که زندگی کاملا مستقیم وابسته به حشرات دارند، اما پرندگان دانه‌خوار و میوه‌خوار هم در فصل تولید مثل برای تغذیه‌ی جوجه‌ها وابسته به حشرات هستند که منبع بی‌نظیری از پروتئین لازم برای رشد جوجه‌ها هستند. همچنین بسیاری از پرندگان شکاری و لاشه‌خوار نیز از پرندگان گفته شده تغذیه‌ می‌کنند و بنابراین گرچه غیرمستقیم، اما حیات آن‌ها وابسته به زندگی حشرات است.

به همین دلیل است که روز جهانی پرندگان مهاجر سال ۲۰۲۴ با شعار حفاظت از حشرات، حفاظت از پرندگان رونمایی شده است. روز جهانی پرندگان مهاجر که مهم‌ترین رویداد مرتبط با پرندگان مهاجر در تمام دنیا است، هر سال با یک شعار رونمایی می‌شود تا توجه جهانیان را به بعد ویژه‌ای از زندگی این پرندگان معطول نماید. بیش از نیمی از پرندگان کشور ایران مهاجر هستند و بنابراین بزرگداشت این روز برای ایران نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.

روز جهانی پرندگان مهاجر

جمعیت بیش از نیمی از گونه‌های پرندگان در دنیا رو به کاهش است که دلایل مختلفی برای آن وجود دارد اما یکی از مهم‌ترین این دلایل کاهش جمعیت و تنوع حشرات در اغلب گستره‌ی جهان است. پرندگان مهاجر برای تغذیه‌ی خود در طول مسیر وابسته به حشرات هستند. جمعیت حشرات نیز به دلایل مختلفی که مهم‌ترین آن‌ها جنگل زدایی و بیابان زایی، تغییر الگوی کشاورزی، استفاده از سموم کشاورزی، تغییر تنوع گونه‌های گیاهی و غیره است کاهش یافته است. در حال حاضر در هر دهه، نزدیک به ده درصد از جمعیت حشرات دنیا از بین می‌رود!

برای حفاظت از پرندگان ناچاریم از حشرات حفاظت کنیم. اما چگونه. راهکار‌هایی برای حفاظت از حشرات وجود دارد که ما به عنوان شهروندان نیز می‌توانیم در آن نقش موثری ایفا کنیم:

• کاشت گونه‌های گیاهی بومی: اگر باغ یا باغچه‌ای دارید، تلاش کنید تا حد امکان تنها گونه‌های بومی را کشت کنید و از کاشتن گونه‌های گیاهی غیربومی اجتناب کنید. از بین رفتن گیاهان بومی باعث از بین رفتن حشراتی می‌شود که برای زندگی به آن گیاهان وابسته بودند. همینطور فعالانه از شهرداری یا دیگر ارگان‌های مرتبط بخواهید که برای ایجاد فضای سبز از گونه‌های بومی استفاده کنند.

اهمیت گیاهان بومی در زندگی پرندگان

• کنترل آلودگی نوری: آلودگی نوری یکی از دلایل بسیار جدی کاهش جمعیت پرندگان است. تا حد امکان تلاش کنید در خانه، زمین و باغچه‌ی خود از نور‌های ملایم و رو به پایین استفاده کنید و در زمانی که نیازی ندارید، چراغ‌ها را خاموش کنید. آلودگی نوری باعث آن می‌شود که حشرات مسیر حرکت خود را گم کرده و یا با چسبیدن به منبع نور از بین بروند.
• عدم استفاده‌ی غیر ضروری از آفت کش‌ها: از آفت کش‌ها تنها با نظر متخصص، در زمان لازم و به میزان لازم استفاده کنید. تلاش کنید تا حد امکان از هیچ آفت‌کشی استفاده نکنید. استفاده از سموم آفت‌کش به معنای از بین بردن حشرات و در نتیجه نابودی پرندگان است.
• کمک به پایداری منابع آب: منابع آب و به خصوص تالاب‌ها محل زندگی و تولید مثل طیف انبوهی از حشرات هستند. از بین رفتن آن‌ها به معنای از بین رفتن حشرات ساکن در آن‌ها است. با مصرف بهینه‌ی آب و درخواست فعالانه از سازمان‌های مرتبط برای مدیریت و حفاظت منابع آبی، می‌توانیم باعث حفاظت از حشرات و در نتیجه ی حفاظت از پرندگان شویم.

• روز جهانی پرندگان مهاجر و مسئله‌ی آب

آنچه نباید فراموش کنیم آن است که حشرات نه تنها بخش جدایی ناپذیری از یک اکوسیستم و طبیعت سالم هستند، که زندگی بخش و علت حضور پرندگان‌اند.