اثرات جنگ بر حیات‌وحش و پرندگان
قبل از اینکه این مطلب را بخوانید پیشنهاد می‌کنم موتور جستجوگر گوگل خود را باز کنید و در مورد تعداد حملات جنگی و مدرن از سال 2020 تا 2022 در دنیا بخوانید. اگر بخواهم به صورت خلاصه نتیجه این جستجو را به شما بگویم بیش از 10 هزار حمله مخرب در دنیا اتفاق افتاده است. افغانستان، اتیوپی، مکزیک، یمن، عراق و جنگی که اخیرا در کشور اوکراین شروع شده و تیتر تمامی اخبار دنیاست. اما در این مطلب می‌خواهم نگاهی به مسائل عمیق‌تری داشته باشیم. مانند اثرات مخرب جنگ‌ها و حتی تمرینات افراطی جنگی بر روی طبیعت و خصوصا پرنده‌ها. پرنده‌ها در طول جنگ چه می‌کنند؟ کجا می‌روند؟ چه آسیب‌هایی می‌بینند؟
در طول جنگ بسیاری از زیستگاه‌های امن از بین می‌رود و بسیاری از رودخانه‌ها و دریاچه‌ها آلوده می‌شوند. بیایید به صورت خلاصه نگاهی به اثرات مخرب جنگ‌های قاره آسیا بیاندازیم.
اثرات جنگ افغانستان بر پرندگان
افغانستان در میان یکی از شاه‌راه‌های مهاجرتی پرندگان قرار دارد. در طول جنگ‌های بسیاری که در این کشور اتفاق افتاده آسیب‌های بسیاری به جنگل‌ها و مناطق امن حیوانات وارد شده‌است. اکنون در این مسیر پروازی 85 درصد پرندگان مهاجر کاهش پیدا کرده‌اند. حتی پس از آرام گرفتن جنگ بسیاری از مناطق حفاظت شده و امن حیوانات به محلی برای تمرینات نظامی تبدیل شده‌است. از طرفی برای جابه‌جا کردن سلاح‌های جنگی حیواناتی مانند پلنگ را به اسارت می‌کشیدند و از مرز رد می‌کردند.
جمعیت مرکزی درنای سیبری امروز به کلی نابود و منقرض شده است. احتمالا اولین سرشماری از این جمعیت در هند در سال ۱۹۷۴ انجام شد که ۷۵ فرد شمارش شد. این تعداد هر ساله به دلیل شکار و آلودگی زیستگاه کم‌تر شد. با افزایش ناآرامی ها و جنگ در منطقه و به خصوص جنگ در افغانستان، تعداد آن‌ها کم شد به طوری که در سال ۱۹۹۶ تنها یک جفت شمارش شد.
بیشتر بخوانید: امید تک درنای سیبری ایران
اثرات جنگ عراق و کویت بر پرندگان
جنگ عراق و کویت که در خلیج فارس اتفاق افتاد یکی از مخرب‌ترین آثار زیست محیطی را ایجاد کرد. کشور عراق در طول این جنگ باعث ریخته شدن یک میلیون تن نفت خام به خلیج فارس شد و درنتیجه بزرگ‌ترین نشت نفتی در طبیعت رخ داد.
بیش از 25 هزار پرنده مهاجر کشته شدند. موجودات وابسته به آب از گیاهان و پرندگان تا انسان‌ها و موجودات دریایی آسیب دیدند.
نفت خام به مرور به سواحل و صحراها رسید و دریاچه‌های نفتی به وسعت 50 کیلومتر را تشکیل داد. حتی این آلودگی نفتی وارد سفره‌های آب زیرزمینی نیز شد. در ادامه بخارات سمی نیز وارد جو زمین شد و تا سال‌ها اثرات مخرب آن بر روی پرندگان و موجودات دریایی در حال مطالعه بود.
اثرات جنگ اسراییل و لبنان بر حیات‌وحش
در طی بمباران‌های این جنگ 20 هزار تن نفت وارد دریای مدیترانه شد.
نشت نفت آنقدر با سرعت بالا پیش رفت که بیش از 90 کیلومتر از خط ساحلی را آلوده کرد. درست سواحلی که برای تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها و بسیاری از پرندگان کنار آب‌زی و وابسته به دریا مکانی امن بود.
از طرفی در این جنگ با آتش‌سوزی جنگل‌های شمال اسرائیل 90 هزار هکتار از ذخایر درختان و پناهگاه‌های پرندگان از بین رفت.
جنگ‌های اتمی و اثرات رادیواکتیو بر پرندگان
وقتی نام جنگ‌های اتمی را می‌شنویم احتمالا نام هیروشیما یا چرنوبیل را یادآور می‌شوید.
بیایید نگاهی به اثرات جنگ‌های اتمی بیاندازیم. کمی در مورد اثرات رادیواکتیو بر روی پرندگان به شما می‌گویم.
واقعه چرنوبیل یا بهتر بگویم فاجعه چرنوبیل که در سال 1986 در شهر پریپیات اتفاق افتاد. که بر اساس مقیاس‌گر رویدادهای بین‌المللی هسته‌ای و رادیولوژیک، در گروه شماره ۷ (بالاترین مقیاس) طبقه‌بندی شده‌است. این درجه نشان‌دهنده«حادثه عظیم» است؛ به معنی «انتشار عمده مواد رادیواکتیو با اثرات گسترده بهداشتی و زیست‌محیطی» است.
پس از این فاجعه تاریخی تا سال‌ها اثرات آن بر روی آب‌ها، گیاهان و حیوانات قابل مشاهده بود و متاسفانه قابل مشاهده‌است. تحقیقات بسیاری انجام شده که نشان می‌دهد تاریخچه تکاملی موجودات ممکن است نقش بزرگی در تعیین میزان آسیب پذیری آن‌ها در برابر تشعشعات داشته باشد. بسیاری از حیوانات که در طول تکامل نرخ جهش بالایی داشتند مانند: پرستوها (barn swallow)، سسک باغی(icterine warbler) و سسک سر سیاه( Eurasian blackcap) بیشترین میزان کاهش جمعیت را در چرنوبیل داشتند.
اثرات چرنوبیل تا سال‌ها در پرندگان و پستانداران قابل مشاهده بود. درست مشابه اثرات بمب‌های اتمی هیروشیما و نازاکی که بر روی انسان‌هایی که جان سالم به در بردند نشان داده شد.
- کوچک شدن مغزها
- آب مروارید
- ضعیف شدن و ناقص شدن اسپرم
- عقیم شدن
این اثرات به دلیل قرارگرفتن در معرض مسقیم پرتوهای یونیزان در هوا، آب و غذا است. مطالعاتی در سال 2013 انجام شد که نشان می‌دهد در پرتوزاترین مناطق، اثرات عمیق‌تری وجود دارد.
- بیش از 40 درصد از پرندگان عقیم هستند یا چندین اسپرم مرده در دستگاه تناسلی در فصل تولید مثل دیده شده‌است.
- تومورهای سرطانی در پرندگان
- ایجاد ناهنجاری‌های رشدی در برخی گیاهان و حشرات که باعث کاهش مواد غذایی پرندگان می‌شود.
- کاهش جمعیت حیوانات خصوصا پرندگان در این مناطق
نکته: تمامی حیوانات الگوهای رفتاری متفاوتی در کاهش جمعیت دارند. به عنوان مثال در کاهش جمعیت گرگ‌ها اثرات رادیواکتیو نزدیک به صفر است.
بیشتر بخوانید: حیواناتی که از جنگ‌های اتمی جان سالم به در بردند
پرندگان در طول جنگ کجا می‌روند؟
جنگ جهنم است برای همین پرندگان بسیاری در این جهنم از بین می‌روند. اگر نمی‌دانید بهتر است به شما بگوییم اولین دلیل کاهش جمعیت پرندگان در جهان تخریب زیستگاه‌های آن‌ها توسط انسان و تصمیماتش است.
وقتی می‌گوییم تخریب زیستگاه، نگاه‌‌تان را از تغییرات کاربری و شهرسازی عمیق‌تر کنید. بله، قبل از جنگ، هنگام جنگ و حتی بعد از جنگ!
بسیاری از کشورها برای تست کردن بمب‌ها و سلاح‌هایشان به مناطقی می‌روند که پرندگان و دیگر موجودات زنده تا قبل از آن در آن‌جا زندگی می‌کردند. بنابراین با ایجاد صداهای بلند، آلودگی هوا و آب و حتی آتش‌سوزی ناشی از تمرینات نظامی آسیب زیادی به این موجودات وارد می‌شود.
در حین جنگ اما اوضاع وخیم‌تر می‌شود. بگذارید با یک مثال برای شما توضیح دهم.
جنگ‌های افغانستان و به دنبال آن درگیری‌های بین هند و پاکستان تلفات غیرعادی پرندگان را به دنبال داشت. قبل از درگیری میان هند و پاکستان در تالاب غارنا که در مرز این دو کشور واقع شده است حدود 25 هزار پرنده زمستان‌گذرانی می‌کردند. اما حالا با گذشت سال‌ها چیزی کم‌تر از 2500 پرنده در این منطقه دیده می‌شود.
اما دلیل آن واضح است!
درست در زمانی که قبل از رسیدن به فصل جفت‌گیری و مهاجرت در تلاش برای استراحت و افزایش وزن هستند با شروع جنگ به هوا می‌پرند و با استرس زیاد به هم‌نوعان خود هشدار می‌دهند. در این زمان میزان استرس پرندگن آنقدر زیاد است که دچار سردرگمی می‌شوند. پرندگان یا از بین می‌روند یا در حال فرار برای رسیدن به یک مکان امن که غذای کافی نیز داشته باشد، انرژی خود را ازدست می‌دهند و از بین می‌روند.
اما پس از جنگ هم اثراتی باقی می‌ماند؟
تروما یا روان زخم در پرندگان
آسیب روانی پس از حادثه را تروما می‌گویند. یک مطالعه از 2015 تا 2018 ترومای جنگ برای پرندگان را ثابت می‌کند. در این مقاله داده‌هایی از سراسر کشور سریلانکلا جمع شده است که شامل بخش‌هایی که در آن جنگ اتفاق افتاده بود و مناطقی که هیچ نشانی از جنگ در آن‌ها نبود، می‌باشد.
در این مطالعه به طور سیستماتیک به پرندگان نزدیک می‌شدند و فاصله که از آن‌ها فرار می‌کردند را اندازه می‌گفتند. به این فاصله، دایره ترس یا فاصله شروع پرواز یا flight-initiation” distance” یا “FID” می‌گویند.
نه تنها جنگ داخلی سریلانکا جمعیت انسان‌ها و حیات‌وحش را پراکنده و حتی کاهش داده است بلکه ترومای آن همچنان در انسان‌ها و خصوصا پرندگان بعد از گذشت سال‌ها دیده می‌شود. این جنگ در سال 2009 پایان یافت.
چراکه در این مطالعه متوجه شدند که FID پرندگان در مناطق سابق جنگی 25 درصد بیشتر از FID همان گونه در مناطق دیگر است. تخریب زیستگاه، آلودگی صوتی، ترک قلمرو، کمبود غذا، افزایش پروازهای استقامتی برای فرار از مناطق گوشه‌ای از اتفاقاتی است که به پرندگان و دیگر موجودات زنده وارد می‌شود.
از طرفی پرندگان بزرگ جثه که در طول جنگ بیشتر شکار می‌شدند یا به دلیل بزرگ بودن لانه‌ها، تخم‌های بیشتری توسط سربازها دزدیده می‌شد و کم‌تر جایی برای پنهان شدن داشتند، آسیب‌های طولانی‌تری را نسبت به پرندگان کوچک جثه تجربه می‌کنند.
نتیجه دیگر از این مطالعه این است که در بسیاری از مناطق آسیب‌هایی به حیات‌وحش وارد می‌شود که اگر برای جبران آن برنامه مدیریت شده پیاده نشود، سال‌ها شاهد اثرات منفی آن خواهیم بود.
کلام آخر
جنگ نه برای ما انسان‌ها و نه برای زمین اتفاق مثبتی نیست. اثرات ناشی از جنگ برای تمام عمر در قلب و روح زمین و موجودات آن می‌ماند. امید دارم روزی را که در روی زمین تمام اسلحه‌ها زنگ زده بشوند و آسمان به جای گلوله پر باشد از پرواز پرندگان. روزی زمین چهره صلح را خواهد دید.
دیگر منابع:
- nationalgeographic.com
- pure.iiasa.ac.at
- rspb.org.uk
- cdnsciencepub.com
- lenntech.com
- lauraerickson.com
- fa.wikipedia.org
- ourendangeredworld.com
