بسیاری از حیوانات و پرندگان مهاجرت می‌کنند تا از شرایط نامطلوب آب و هوایی و کمبود غذا دور گردند. بعضی از پرندگان مهاجر ، مسافت کوتاهی را طی می‌کنند، درحالی که گونه‌های دیگر پرنده ها هزاران کیلومتر از محل تولید مثل خود دور می‌شوند. مهاجرت مختص پرندگان نبوده و ممکن است در بسیاری از موجودات دیگر مانند پستانداران،ماهی ها و حشرات و.. دیده شوند. گونه‌های زیادی از قبیل خفاشها، بیزونها ،نهنگها، کوسه ها، گوزنها، غازها، دلفینها، مارهای آبی، فیلها، قورباغه ها، شته ها، بلبلها، شاهینها، ماهی ها و بسیاری از گونه های پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجرت می کنند. تخمین زده می شود که هر ساله حدود 50 میلیارد قطعه پرنده در کره زمین مهاجرت می کنند. سفری خسته کننده که با تغییراتی در وزن، رژیم غذایی، فیزیولوژی و رفتار پرندگان همراه است. مهاجرت پرندگان احتمالا پر رمز و راز ترین رفتار این جانداران است. راز مهاجرت پرندگان و دلیل یا دلایل مهاجرت در پرندگان هنوز به طور کامل شناخته نشده است. مشاهده پرندگان مهاجر تالاب های ایران از زیبایی های طبیعت کشور است که از پتانسیل های پرنده نگری در ایران محسوب میگردد. برای پرنده نگری در تالاب های کشور بهتر است در ابتدا دانش خود را در زمینه ی پرندگان ایران و پرنده نگری و مهاجرت پرندگان به ایران در زمستان افزایش دهید.

اشکال مختلف مهاجرت پرندگان :

همه مهاجرت ها در پرندگان از طریق پرواز صورت نمی گیرد، برخی گونه‌ها مانند پنگوئن‌ها ممکن است از طریق شنا کردن یا پیاده روی مهاجرت کنند. برخی پرندگان مهاجر مانند بادخورک‌ ها و اغلب سسک‌ ها شب ها مهاجرت می‌کنند و روزها برای تجدید قوا در محل جدید مشغول تغذیه می شوند. پرندگانی نظیر درناها بطور دسته جمعی و بصورت 8 پرواز میکنند. طولانی ترین مسیر مهاجرت در پرندگان متعلق به پرنده‌ای است به نام پرستوی دریایی قطبی ، این پرنده قهرمان پرواز بوده و هرساله مسافتی حدود 24هزار کیلومتر از قطب شمال تا قطب جنوب را طی می‌کند. رکورد دار بیشترین زمان پیوسته پرواز، بادخورکها هستند آنها ممکن است چند ماه در آسمان درحال پرواز باشند و جایی فرود نیایند.
((گیلانشاه حنایی)) را می توان رکورد‌دار بیشترین مسیر طی شده به طور پیوسته و بدون استراحت بر روی کره زمین دانست.

مسیرهای اصلی مهاجرت پرندگان در ایران در زمستان و بهار :

حدود 340 گونه از پرندگان ایران مهاجر می‌باشند که حدود 100 گونه از آنها مهاجر عبوری از کشور ما می باشند. در ایران چند مسیر مهاجرتی کلی در پرندگان دیده می شود:

الف) مسیر شمال به جنوب یا مسیر مهاجرت پرندگان از سیبری که توسط بسیاری از گونه های مهاجر هر ساله اتفاق می افتد، نمونه این گونه مهاجر را می‌توان در جغد تالابی دید که هر ساله پاییز به کشور ما آمده و تا مناطق جنوبی کشور پراکنش می یابد.

ب)مسیر شمال شرقی به جنوب غربی، که غالب پرندگان مهاجر ایران را شامل می شود. برخی از این گونه‌ها تا آفریقا پیشروی میکنند. نمونه بارز این گونه مهاجر را در بلبل خالدار، سبزه قبا و بلدرچین و.. مشاهده کرد.

ج)مسیر شمال غربی به جنوب شرقی:که تعداد نسبتاً کمی از گونه های ایران را شامل می‌شود: زرده پر سر سیاه، مگس‌گیر سینه سرخ، زرده پر سر خاکستری

مهمترین زیستگاه های پرندگان مهاجر در ایران :

ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی، پستی ها و بلندیها و شرایط اقلیمی ،تالابهای دائمی و موقت بسیاری دارد. زیستگاههای تالابی از مهمترین زیستگاه های پرندگان مهاجر در جهان هستند در ذیل به چند مورد از بهترین زیستگاههای پرندگان مهاجر در ایران اشاره می‌کنیم:

– پرندگان مهاجر تالاب انزلی:

از مهمترین مناطقی است که بهترین شرایط را برای گذران زمستان پرندگان مهاجر فراهم می‌سازد. تنوع پوشش گیاهی تالاب سبب جلب و جذب پرندگان به سمت تالاب شده و تاکنون حدود 243 گونه پرنده‌ آبزی و خشکی‌زی در این تالاب مشاهده شده است.

– مهاجرت پرندگان به تالاب میانکاله:

تالابی با اهمیت بین المللی است که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. هرساله در فصل پاییز این تالاب پذیرای صدها هزار پرنده همچون: فلامینگو، باکلان، قو، پلیکان، مرغابی و عقاب دریایی دم سفید است.

• پرندگان مهاجر دریاچه ارومیه :

دریاچه ارومیه پذیرای بزرگترین کلونی های تولید مثلی فلامینگو در ایران و پلیکان سفید است. دریاچه ارومیه زیستگاه زمستان گذرانی گروههای آبزی از مرغان آبزی (به ویژه اردكها و مرغان دراز پا) است.از گونه های درمعرض تهدید در حوزه اکولوژیکی دریاچه ارومیه می توان به باکلان بزرگ، اردک بلوطی، غاز پیشانی سفید کوچک، خروس کولی دشتی، عروس غاز، میش مرغ، اردک مرمری، متای پاسرخ، اردک سرسفید، دلیجه کوچک نام برد.

– پرندگان مهاجر منطقه حفاظت شده حرا :

تاکنون حدود 203 گونه در این منطقه گزارش شده است. این ذخیره‌گاه در سراسر سال برای پرندگان زیستگاه مهمی بوده و از مکانهای مهم زادآوری اگرت ها، حواصیل ها، پرستوها و گلاریول ها، حواصیل هندی، سلیم خرچنگ خوار، اگرت بزرگ، اگرت ساحلی، فلامینگو، سلیم خواران، حواصیل بزرگ، گیلانشاه خالدار، پلیکان پا خاکستری، پلیکان سفید، لک لک سیاه، عروس غاز و پرندگان شکاری مانند عقاب شاهی، بحری و شاهین در فصل تابستان، پاییز و زمستان به شمار می‌رود.

– پرندگان پارک ملی کویر:

پرندگان مهاجر

پارک ملی کویر دارای اقلیم خشک و بیابانی است و بیشتر بارندگی آن در ماههای آبان تا اردیبهشت صورت می گیرد. هرساله پرندگان مهاجری چون فلامینگو، آنقوت،سرسبز و خوتکا به اب بندهای این منطقه می آیند. پرندگان پارک شامل کبک، تیهو ، زاغ بور، هوبره، انواع گنجشک، سهره، چکاوک، پرستو و انواع پرندگان شکاری از جمله عقاب طلایی، سنقر، سارگپه، شاهین، بحری و دلیجه است. پارک ملی کویر تنها زیستگاه زاغ بور ایرانی است.

جمع بندی:

کلاغ سیاه ها و دیگر گونه ها از خانواده کلاغ ها، از جمله پرندگانی هستند که به وفور در سطح شهر و در معابر عمومی دیده می شوند. پرندگان به پارک ها و فضاهای مختلف شهری می آیند . از این رو گفته هایی در مورد زیست و رفتار این پرنده نیز نسبتا زیاد است. یکی از گفته هایی که در مورد پرندگان شنیده می شود میزان هوش در پرندگان است. برترین های دنیای پرندگان را می توانید در مقاله مربوط به آن بخوانید که در آن به کلاغ ها به عنوان باهوش ترین پرنده نیز اشاره کرده است. اما به راستی حقایق کلاغ ها چیست؟

کلاغ‌

کلاغ‌ها در ردیف باهوش‌ترین پرندگان جهان قرار دارند و قادر به حل مسائل پیچیده‌ای هستند. آنها در طی آزمایشات متعدد، هوش سرشار و حافظـــه‌ قدرتمنـــد خـــود را بـــه اثبات‌رسانده‌اند. کلاغ‌ها در کار تشخیص چهره، تخصص فوق‌العاده‌ای دارند و دارای حافظـــه‌ای هستند که به شکل مادام‌العمر تصویر افراد خوب و بد را برایشان نگهداری می‌کند.
در طی آخرین آزمایشاتی که در این‌ باره انجام گرفته، نتایج حیرت‌آور آن، دانشمندان را با این پرسش سخت رو به‌ رو کرده که کلاغ‌ها به چه منظوری این حجم از اطلاعات را به‌صورت مادام‌العمر نگهداری می کنند و حتی به‌صورت وراثتی به نسل‌های بعد هم انتقال می‌دهند.

رفتگران طبیعت

کلاغ‌ها در زمره رفتگران طبیعت هستند که در پاک نگاه داشتن آن سهم بسزایی دارند. آنها همچنین از نظافت لانه خود نیز به دقت مراقبت می‌کنند. جوجه کلاغ‌ها از بدو تولد یاد می‌گیرند که فضولات خود را در لانه رها نکنند و به‌جای آن در هنگام حضور و آمادگی والدین و به طور معمول پس از تغذیه، فضولاتشان را به درون منقار والدین می‌ریزند و آنها نیز بلافاصله به‌سوی مکانی دیگر برای دفع آن پرواز می‌کنند و این جریان به‌دفعات در طول روز تکرار می‌شود.

کلاغ ابلق

کلاغ‌های ابلق(معمولی) در آسمان و در هنگام پرواز بسیار قوی ظاهر می‌شوند و کمتر پرنده‌ای وجود دارد که یارای مقابله با آنها را در هنگام پرواز داشته باشد، آنها همچنین از معدود پرندگان روزفعالی هستند که شب‌ها نیز قادر به پرواز بوده و حتی دیده شده که آموزش پرواز شبانه را برای جوجه‌های خود به اجرامی‌گذارند.
برخی از گونه‌ها از جمله کلاغ‌های ابلق‌ و کلاغ‌های سیاه بسیار اجتماعی هستند. در بین اجتماعات کلاغ‌های ابلق که در حاشیه شهرها و در نزدیکی آبگیرها زندگی می‌کنند، دیده شده که آنها ساعتی قبل از غروب آفتاب، در کنار آبگیرها گردهمایی‌های بزرگی تشکیل می‌دهند و همزمان به نظافت و همنشینی با یکدیگر می‌پردازند.

مهاجرت

کلاغ‌های سیاه نیز که زندگی مهاجرتی دارند در آغاز سفر، کلونی‌های بسیار بزرگی که به طور معمول تا حدود ده ها هزار پرنده را دربرمی‌گیرد، تشکیل می‌دهند و اقدام به مهاجرت می‌کنند. سلسله مراتب قدرت و تقسیم وظایف در بین این دوگونه کلاغ به شکل‌های گوناگونی وجود دارد

در نواحی مرکزی ایران، اصفهان یکی از مقاصد مهاجــــرت هزاران کلاغ سیاه است که از ابتدای پاییز تا اواخر زمستان مهمــــان ایــــن منطقــه می‌شوند. کلاغ‌های سیاه روزها را در مزارع حاشیه شهر به تغذیه می‌پردازند و در هنگام غروب آفتاب بر روی درختان بلندی در همان مناطق گرد هم می‌آیند، دقایقــی را به استراحت و همنشینی می‌گذرانند و همزمــــان اقدام بــــه سازماندهی مجدد گروه می‌کنند و بلافاصله بعد از غروب آفتاب که تاریکی بر زمین چیره می‌شود پرواز شبانه خود را به سمت مناطق امن خارج از شهر آغاز می‌کنند.

در بین اعضای این گروه‌ها، برخی دارای وظایف بیشتری برای سازماندهی و راهبری گروه هستند که عصرهنگام با پرواز در منطقه و استفاده از آواهای خاص، افراد گروه را به گردهمایی قبل از پرواز هدایت می‌کنند و تا لحظه حرکت، این عمل تکرار می‌شود.

غراب

غراب بزرگ‌ترین عضو خانواده کلاغ‌هاست که در نواحی مختلف ایران در بیابان‌ها و کوهستان‌ها دیده می‌شود. غراب ها کمتر به‌صورت اجتماعی دیده می‌شوند و بیشتر به شکل خانوادگی در قلمرو گسترده خود زندگی می‌کنند. آنها بینایی بسیار قوی دارند به‌طوری‌که از فواصل بسیار دور و از بلندای آسمان وجود غذا بر روی زمین را تشخیص می‌دهند.

در جریان یک تحقیق کوتاه مدت بر روی یک خانواده غراب که توسط موسسه پرنده شناسان آوای بوم در حاشیه شهر اصفهان انجام گرفت، به وضوح مشخص شد که این خانواده غراب از کیلومترها دورتر حضور محقق را که هر روز مقداری غذا برای آنها می‌برد، تشخیص می‌دادند و به سرعت در محل حاضر می‌شدند.

در ابتدای این تحقیق محل ملاقات با این پرنده‌ها در ارتفاعات بالا بود، اما پس از گذشت مدتی، زمانی که صعود به ارتفاعات بالا میسر نشده بود، در آن چند روز غراب‌ها با احتیاط فراوان به ارتفاع پایین می‌آمدند. در جریان این تحقیق مشخص شد که تغذیه دستی پرندگان وحشی، گذشته از مضرات بسیاری که کارشناسان گوشزد می‌کنند باعث تداخل و هرج و مرج در قلمرو پرندگان و درگیری آنان می‌شود، همچنین تغذیه دراز مدت می‌تواند توانایی پرندگان در رقابت بر سر غذا و قلمرو را مختل کند.

از دیگر مشاهدات این تحقیق این بود که غراب‌ها نیز همانند بسیاری از پرندگان دیگر در هنگام پرواز قدرت مانور کافی برای مقابله با کلاغ‌های ابلق را ندارند به همین دلیل غذا را تا ارتفاعات بالا به‌صورت پیاده حمل می‌کردند و پس از اطمینان از دور شدن کافی از ابلق‌ها به پرواز در می‌آمدند. شایان ذکر است که حضور کلاغ‌ها در طبیعت به‌عنوان رفتگرانی پرکار، مفید و ضروری است. همچنین برخلاف تصور عامه، کلاغ‌ها از جمله کلاغ های سیاه نیز همانند بسیاری از جانداران دیگر از روش‌های کنترل جمعیت تبعیت می‌کنند مگر در مناطقی که انسان با تخلیه و رهاکردن زباله‌های خود و دخالت‌های دیگر در اکوسیستم‌ها، نمودارهای جمعیتی این پرندگان را دستخوش تغییرات زیان‌آور می‌کند.

این روزها کشور ما میزبان میلیون ها پرنده مهاجر است. پرندگانی که مسافت های طولانی ای را ازعرض های شمالی پیموده اند تا بخشی از زندگی خود را در کنار ما بگذرانند. در مقاله ای دیگر در مورد اینکه اصلا چرا پرندگان مهاجرت می کنند صحبت کرده ایم. اکنون نکته ی قابل توجه در مهاجرت پرندگان این است که پرندگان مهاجر چگونه موفق میشوند بدون آنکه راه را گم کنند هر ساله یک مسیر معین را بپیمایند؟ چگونه این مهاجران کوچک و زیبا میتوانند با کمال دقت به نقطه عزیمت خود باز گردند؟ و چگونه میشود بدون قطب نما راه را در آسمان یافت؟ در این مقاله ناعمه حسینی تلاش کرده است پاسخ این سوالات را برای شما شرح دهد.

مهاجرت پرندگان

بررسی پدیده مهاجرت پرندگان در پایان قرن گذشته توجه بسیاری از دانشمندان را به خود جلب کرد و موضوع پژوهش بسیاری از محققان گردید. تعدادی پرنده علامت گذاری شدند تا پس از بازگشت مجدد به همان محل، قابل شناسایی باشند. این شیوه علمی، که حلقه گذاری نام دارد مطالعه رفتار مهاجرت پرندگان و ردیابی مسیر های اصلی آنان را ممکن ساخت.

جهت یابی پرندگان

پس از آزمایش های متعدد دانشمندان دریافتند که پرندگان از طریق دو نوع علایم راهنما، جهت یابی می کنند.

• بعضی پرندگان با استفاده از نشانه های سماوی راه خود را پیدا می کنند. پرندگان روزپرواز با  استفاده از وضعیت خورشید و پرندگان شب پرواز با موقعیت ستارگان جهت تعیین مسیر می کنند.
• بعضی دیگر از روی نشانه های زمینی مانند عوارض زمین ، سیستم های آبی، کوهستان ها، خطوط ساحلی، وضعیت بوم شناختی مانند جنگل های انبوه و پهنه های آبی و و ضعیت هواشناختی مثل جهت باد غالب یا توده های هوا مسیر خود را پیدا میکنند.

پرندگان چگونه مسیر خود را تعیین می کنند ؟

این سوال مطرح است که ” پرندگان هنگام عبور از روی اقیانوس ها که عوارض زمین مشخص نیست یا زمانی که هوا ابری است و ماه و ستاره ها دیده نمی شوند چگونه مسیر خود را تعیین می کنند؟ ” پس باید نوع دیگری از جهت یابی وجود داشته باشد که مکمل این دو نوع است و چنین به نظر می رسد که پرندگان از میدان مغناطیسی زمین کمک می گیرند.

در سال 1975 میلادی مشخص شد که بعضی از باکتری هایی که در گل و لای دریا زندگی می کنند حاوی زنجیره ای از کریستال های ترکیبات آهن همسو با میدان مغناطیسی زمین هستند. این زنجیره ها باکتری ها را در امتداد این میدان قرار می دهند تا به سمت پایین شناور و از آب های پر از اکسیژن دور شوند. در این حالت، هر باکتری یک قطب نمای کوچک است.

این موضوع این فرضیه که بعضی از حیوانات دارای سلول هایی حاوی کریستال های مشابه هستند، را تقویت کرد. دانشمندان احتمال می دادند که حرکات سلول ها به حیوانات این امکان را می دهد که میدان های مغناطیسی را احساس کنند. یافتن این سلول ها در بدن حیوانات چندان آسان نبود. کریستال های مغناطیسی در میان پرندگان، اولین بار در میان کبوترهای خانگی کشف شد. انتهای عصب های پوست در داخل منقار بالایی کبوتر حاوی مقدار زیادی ساختارهای گلوله ای شکل پر از آهن است. اثبات کاربرد این ساختارها برای حس مغناطیسی، چندین دهه طول کشید. به تازگی نیز ساختارهایی مشابه در سینه سرخ ها، چکاوک ها و مرغ خانگی یافت شده است. امروزه مشخص شده است که حسگرهای مغناطیسی آهنی در اکثر پرندگان وجود دارند.

صدای بندر؛ پرنده مهاجر بوشهر هر ساله از اواخر تابستان سفر خود را به این استان آغاز کرده و تا اواخر زمستان و گاهی فروردین در یک دوره حدودا شش ماهه میهمان این سرزمین متشکل از کوه، دشت و دریا هستند. پرندگانی مانند هوبره ، تیهو ، کوکر و برخی از پرندگان دریایی که به موطن خود باز می گردند. و مابقی بعد از چند روزی اقامت سفر خود را پی می گیرند و بوشهر را به مقصد کشورهای جنوبی تر ، ترک می کنند. پرندگان مهاجر این مهمان های دوست داشتنی را در فصول بهار و پاییز در نقاط مختلف ایران مشاهده کنیم.

در این میان افراد محلی سعی می کنند از فرصت پیش آمده نهایت استفاده را ببرند. قبل از این ، مردم عادی برای تهیه خوراک به شکار می پرداختند و گاهی حیوانات صید شده را اهلی می کردند. اما پادشاهان، حاکمان و حتی خان ها برای تفریح و تابعیت از رسم و آیین گذشتگان خود، به شکار می پرداخته اند. آنها برای شکار از تفنگ و پرنده شکاری باز استفاده می کرده اند، شکار آنها غیر از برخی چهارپایان معمولا قرقاول، هوبره، تیهو و کبک بوده است.

محمد علی خان سدید السلطنه بندر عباسی در کتاب « سرزمین های شمالی پیرامون خلیج فارس و دریای عمان» در توضیح اسباب صید آورده است که :« طیور با تفنگ و چرخ و دام صید شوند. حیوان با تفنگ و تازی صید کنند. برای صید آهو میر شکار دارند، از مراتع و مواقع آنان مسبوقند. آنان را به ترتیب مخصوصی که دارند جمع کرده و صید کنند. گاهی هم زنده گیری کنند»1 ، اما متاسفانه به مرور زمان نیت از شکار و به تبع آن، میزان آمار آن نیز تغییر زیادی کرده. امروزه شکارچیان به قصد فروش و بهره از سود مافوق تصور آن ، به شکار می پردازند.

شکار و صید

شکار و صید پرندگان مهاجر، خصوصا پرندگان شکاری، از اواخر شهریور ماه در این استان، مانند دیگر استان های کشور آغاز می شود. پرندگان به دنبال جایی امن و البته غذای کافی برای زمستان گذرانی خود هستند، آنها با فرار از سرمای طاقت فرسای شمال قاره کهن، یعنی منطقه سیبری به جایی که تابستانی داغ و شرجی و زمستانی معتدل دارد، یعنی بوشهر پناه می آورند. آنها به خیال یافتن محلی امن و آسوده، در اینجا اتراق می کنند حال آنکه این تنها آرامش قبل از طوفان است و شکارچیان هر لحظه به کمین ایشان نشسته اند.

یکی از انواع شکار، «زنده گیری» است که به نوبه خود به دو روش انجام می شود، روش کوخه و روشی که به شناطه معروف است و در زبان محلی به آن شمشه یا شمچه می گویند. در اینجا ما به روش کوخه نشینی که مرسوم تر است، می پردازیم.

کوخه نشینی

به مکانی که مراحل شکار در آن صورت می گیرد کوخه یا « کوخت» گفته می شود. آقای دکتر حمیدی در فرهنگ نامه بوشهر آورده است که « اصل این کلمه کوخک و مصغر کوخ به معنی کلبه کوچک است. در این روش صید، صیاد گودالی در زمین ایجاد کرده و روی آنرا با گل گرفته و شبیه سقفهای گنبدی می سازند» 2  این سقف از پیش ساخته شده ی گنبدی شکل، معمولا با سیم گرگور بافی و دست بافته هایی از برگ درخت خرما ساخته و در آن سوراخ هایی تعبیه می گردد، که بعد از استقرار در محل با گل استتار می شود.

از این سوراخ ها برای تنفس و دیده بانی استفاده می کنند، مانند دیدن پرنده دیده بان، دیدن صید و دیدن مامورین(!) یا افرادی که به کوخه آنها نزدیک می شوند. در زبان محلی به پرنده ای که حالت دیده بانی را در محوطه کوخه انجام می دهد، “بدبار” یا “بدوار” می گویند که همان دلیجه است، این پرنده قبل از این تحت آموزش های خاصی قرار گرفته است. معمولا برای این منظور از دلیجه ماده که دارای جسه بزرگتری است استفاده می شود.

ساز و کار شکار کوخه نشین ها

در جلوی کوخه دو و گاهی سه رشته تور پهن می شود و شخص کوخه نشین با قرار گرفتن در این گودال و قرار دادن طعمه هایی زنده چون یاکریم، دلیجه( با پرهایی که برای جلب صید به پایش می بندند و به آن کشا گفته می شود)، موش کور ( که در زبان محلی به “جلبوس” معروف است) ، اقدام به جلب پرندگان شکاری نظیر بالابان و بحری و حتی دلیجه کرده و با روشی که دیگر جزو آداب و رسوم مردم این منطقه است، اقدام به صید پرنده می نمایند. البته پرندگان شکاری مانند عقاب دو برادر که در زبان محلی به اله معروف است، عقاب دشتی، سارگپه و برخی دلیجه هایی که صید می شوند، چون ارزش مالی کم تری دارند به عنوان غذای دلیجه های نگهبان ( دیده بان ) و به اصطلاح دلیجه دوری استفاده می شوند.

کوخه نشینی در اکثر استان های کشور از جمله بوشهر، خوزستان، هرمزگان، فارس، اصفهان، سمنان، گلستان، خراسان، مازندران، گیلان، آذربایجان و … با کمی تفاوت در روش رواج دارد و سال به سال مناطق گسترده تری از کشور را در برمیگیرد. به نظر می رسد به دو دلیل بیشترین آمار شکار پرندگان- به این شویه – مربوط به استان بوشهر است، اول آنکه مدت زمان حضور این پرندگان در اینجا بیشتر است و دیگر آنکه بوشهر دروازه خروج این پرندگان به صورت قاچاق به کشورهای حوزه خلیج فارس می باشد. این پرندگان توسط برخی ثروتمندان کشورهای عربی خریداری شده و بعد از آموزش وسیله ای برای تفریح و شکار هوبره و دیگر پرندگان و گاهی حیوانات کوچک قرار می گیرند.

جریمه شکار

از آنجا که به لحاظ حفظ اکوسیستم، این پرندگان بسیار مفید و باعث حفظ تعادل بقا در چرخه طبیعت هستند، بر اساس قوانین محیط زیست و معاهدات بین المللی، صید این پرندگان جرم محسوب می شود. بر اساس مصوبه شماره 260 شورایعالی حفاظت محیط زیست میزان ضرر و زیان شکار پرندگان شکاری از نوع شاهین و بالابان هر بهله 600 میلیون ریال تعیین شده و جریمه هر بهله دلیجه و هوبره 200 میلیون ریال است. متخلفان علاوه بر احکام قضایی صادره از طرف دادگستری ملزم به پرداخت جرایم متعلقه خواهند بود.

به نظر می رسد، این جریمه ها نتوانسته مانع کوخه نشینی باشد و لذا برای جلوگیری اصولی از این نوع صید باید فرهنگ سازی کرد. باید توجه داشت که صید این پرندگان و این نوع خاص شکار، از نسلی به نسل دیگر منتقل شده، تا جایی که تبدیل به فرهنگ شده و جزیی از آداب و رسوم مردم این منطقه شده است. حال به نظر شما چه کسی باید به این افراد محلی که شکار این پرندگان را منبع درآمد خود می دانند آموزش دهد؟ چه راهکاری برای مبارزه اصولی با این رویه صید ارائه شده است؟ آیا کسانی که دستگیر و جریمه می شوند، بعد از این مجازات دوباره به سراغ این کار نمی روند؟

پرنده نگری و تامین معاش

این شکارچیان مطمئنا برای تفریح و سرگرمی این کار را نمی کنند، پس باید راه حلی را پیدا کرد که موجب تامین معاش آنها را فراهم آورد. چه بهتر که مفرح و سرگرم کننده هم باشد. در این صورت جایگزین های مناسبی ، مانند پرنده نگری را می شد به جای کوخه نشینی به آنها پیشنهاد داد. پرنده نگری که فقط یک قلم و کاغذ و یک دوربین می خواهد و بسیار لذت بخش است. از ایشان می توان به عنوان لیدر محلی تورهای پرنده نگری استفاده کرد. چون شناخت کافی از فصل مهاجرت، زیستگاه و حتی نوع پرندگان منطقه دارند.

سخن پایانی

پرنده نگری امروزه در سراسر دنیا و حتی ایران طرفداران خاص خود را دارد که حاضر هستند، مثلا برای دیدن هوبره که در خطر انقراض است یا همین پرندگان شکاری و حتی دریایی کیلومتر ها راه را بپیمایند و به این سرزمین بیایند. بیاییم از امروز نگاه خود را به عنوان شکارچی یا صیاد به این پرندگان زیبا و افسانه ای تغییر دهیم و میزبانان خوبی برای پرنده مهاجر بوشهر باشیم و پرندگان مهاجر استان بوشهر را در فصل مهاجرتشان حفاظت کنیم.