پرندگان چگونه می‌خوابند؟

پرندگان هم مثل ما انسان‌ها بخشی از زمان را به استراحت و خواب می‌پردازند. زمان و نحوه خواب در پرندگان گونه‌های مختلف متفاوت است. پرندگانی که در روز فعال هستند معمولا شب‌ها و پرندگان شب‌فعال، روزها می‌خوابند. اما آنها در هر ساعتی از روز که احساس امنیت کنند نیز ممکن است زمانی را به استراحت و چرت زدن اختصاص دهند.

نگارنده مقاله: یاسمین یوسفی

«تمام مطالب منتشر شده در وبلاگ آوای بوم نشان دهنده نظرات نویسنده مطلب بوده و لزوما دیدگاه‌های انجمن را منعکس نمی‌کند.»

چرا پرندگان هنگام خواب از روی شاخه‌ها به پایین سقوط نمی‌کنند؟

پرندگان شاخه‌نشین مثل گنجشک‌ها یک محل امن برای استراحت کردن پیدا می‌کنند و گاهی نیز در حالی‌که روی شاخه‌ها نشسته‌اند می‌خوابند، اما چه چیزی باعث می‌شود پرندگان هنگام خواب از روی شاخه‌ها به پایین سقوط نکنند؟

آن‌ها در حالی‌که پنجه‌هایشان به شاخه‌ها قفل می‌شود می‌خوابند. دو تاندون نازک که تاندون های خم کننده نامیده می شوند، از عضلات پا به سمت پایین استخوان تارس گسترش یافته و به انگشتان پا متصل می شوند. وقتی یک پرنده روی یک نشیمن فرود می آید، این تاندون‌ها سفت شده و بنابراین انگشتان پا در اطراف نشیمن قفل می شوند. این رفلکس غیر ارادی باعث می‌شود پرنده ای که در خواب است روی زمین سقوط نکند.

بادخورکها که بیشتر عمر خود را در پرواز می‌گذارنند در حین پرواز و در آسمان به‌خواب می‌روند.

انواع خواب عجیب پرندگان

از انواع خواب‌ و چرت زدن عجیب پرندگان می‌توان به گونه‌ای طوطی اشاره کرد. طوطی‌های جنس Loriculus که در آسیای جنوب شرقی زندگی می‌کنند گاهی مانند خفاش‌ها به صورت وارونه از شاخه‌ها، چرت می‌زنند و استراحت کوتاهی دارند. اگرچه بیشتر طوطی‌هایی که به این شکل می‌خوابند در آسیا دیده می‌شوند اما طوطی‌های خاکستری آفریقایی در اسارت هنگام بازی و یا کاهش استرس به صورت وارونه دیده می‌شوند.

پرندگان کنارآبچر مانند انواع آبچلیک‌ها که در آب‌های کم‌عمق و نوار ساحلی به جستجوی غذا می‌پردازند معمولا در هنگام مد و بالا آمدن آب استراحت می‌کنند. این پرندگان در هنگام جزر و پایین آمدن آب در میان گل و لای به دنبال جانوران ریزی که مد با خود به ساحل آورده می‌گردند و از آن‌ها تغذیه می‌کنند.

سایر پرندگان آبزی مانند انواع مرغابی‌ها همانطور که روی آب شناور هستند با فرو بردن سر لابه لای پرهایشان می‌خوابند. آنها برای اینکه از خطر شکارچیان طبیعی مانند روباه‌ها در کنار ساحل در امان باشند معمولا یک پای خود را به زیر بدن جمع می‌کنند و این باعث می‌شود تا در زمان وزش باد به سمت ساحل متمایل نشده و تنها در همان محدوده و در میان آب حرکتی دورانی به دور خود داشته باشند، این درست مانند زمانی است که یک فرد درون قایق سعی دارد با پارو زدن در یک جهت به جلو حرکت کند اما در واقع قایق به دور خود خواهد چرخید.

چگونه پرندگان هنگام خواب از خود محافظت می‌کنند؟

بااین حال خطرات زیادی پرندگان را در حین خواب تهدید می‌کند، پس آن‌ها چطور از خود محافظت می‌کنند؟

پرندگان می‌توانند تنها با یک چشم باز بخوابند در این حالت نیمی از مغز در حال استراحت و نیمی دیگر فعال و کاملا هوشیار است. این ویژگی به پرنده اجازه می دهد تا در صورت نزدیک شدن تهدید به سرعت از حالت استراحت شروع به واکنش کند در حالی‌که در صورت عدم تهدید همچنان می تواند به طور رضایت بخشی به استراحت ادامه دهند.

پرندگان آبزی و اردک‌ها از چنین توانایی برخوردارند، همچنین طبق تحقیقات توکای سیاه و بحری نیز می‌توانند با یک چشم باز استراحت کنند. پرندگانی که مهاجرت‌های طولانی دارند نیز از این ویژگی برای استراحت حین پرواز و در آسمان بهره‌می‌برند.

پرندگان چه مدت به خواب می‌روند؟

پاسخ این پرسش باتوجه به فراوانی گونه‌های پرندگان چندان آسان و دقیق نیست. پرندگان ساکن خشکی معمولا دوازده ساعت در شبانه روز می‌خوابند. از طرفی نوعی پرنده دریایی frigatebirds که در حین پرواز می‌خوابد زمان کمتری را به این کار اختصاص می‌دهد، حدودا چند ثانیه در هر ساعت و مجموعا ۴۵ دقیقه در کل روز! این پرنده مانند عقاب و شاهین از جریان‌های هوای گرم رو به بالا در جو برای اوج گرفتن استفاده می‌کند و نکته جالب اینجاست که خواب فقط هنگام اوج گرفتن در این نوع پرنده ثبت شده و هنگام پایین آمدن، پرنده در خواب نبوده است.

آیا پرندگان نیز هنگام خواب خروپف می‌کنند؟

خروپف صدای حاصل از عبور جریان هوا و ارتعاشات گلو و مجاری تنفسی است. بنابراین میتوان گفت بله پرنده‌ها هم قادر به خروپف کردن هستند، اما انتظار نداشته باشید این صدا مانند انسان‌ها باشد. شنیده شدن صدای تنفس در پرندگان میتواند نگران کننده و ناشی از بیماری‌های تنفسی باشد. ممکن است شما نیز ویدوئو خروپف مرغ شهدخوار را در اینترنت دیده یا درمورد آن شنیده باشید. مرغ مگسخوار با دهانی کاملا باز صدایی شبیه به خروپف تولید می‌کند محققان در خصوص این فیلم توضیح میدهند که این صدا ممکن است صدای استرس و یا تهدید پرنده باشد همچنین آنها به دهان باز و رفتار طبیعی این پرنده و نیاز آن به اکسیژن زیاد برای خروج از حالت تورپور اشاره می‌کنند. تورپور نوعی حالت بدن مشابه خواب زمستانی است که در آن برخی از پرندگان درجه حرارت بدن، سرعت ضربان قلب، تنفس و در نتیجه سوخت و ساز بدن را در زمان کاهش غذا و زمستان به طور قابل توجهی کاهش میدهند.

با وجود اینکه دانشمندان اطلاعات بسیار خوبی را در مورد نحوه خواب این موجودات شگفت‌انگیز کشف کرده‌اند اما به نظر می‌رسد این روند بسیار پیچیده‌تر و نیازمند صرف زمان و مطالعات بیشتر باشد.