تاریخچه پرنده نگری

در این مقاله قصد داریم تاریخچه پرنده نگری را برای شما ارائه دهیم. پیش تر در مورد بایدها و نبایدهای پرنده نگری ، مشاهیر پرنده نگری ایران ، چرا به تماشای پرندگان می رویم ، پرنده نگری چیست و رابطه پرنده نگری و محیط زیست مطالبی را در اختیار شما گذاشته ایم. حال باهم تاریخچه پرنده نگری را باهم مرور می کنیم.

تاریخچه پرنده نگری

پرنده نگری با هدف جمع آوری تخم و پوست گونه های زیبا و رنگارنگ پرندگان آغاز شد. در قرن نوزدهم میلادی انجمن  های Audubon برای حفاظت از پرندگان شكل گرفتند. این انجمن ها راه را برای انجام پرنده نگری به عنوان یك فعالیت تفریحی هموار ساختند. با ابداع ابزارهای اپتیکی پیشرفته، پرنده نگری به صورت لجام گسیخته ای در مناطق ساحلی شرقی ایالات متحده گسترش یافت. همچنانکه گروه های پرنده شناسی شروع به شکل گیری کردند، اعتراضات علیه AOU و BTO نیز آغاز شد.

تنها در زمانی که تام هریسون مسئولیت RSBP را بر عهده گرفت، حفاظت از پرندگان در افکار عمومی غلبه یافت. مقرون به صرفه شدن سفرهای هوایی در دهه 1960 موجب تقویت پرنده نگری بین المللی شد. تشکیل انجمن های پرنده ‏نگری و ارائه‏ ی خدمات تور و راهنما توسط این انجمن‏ها شد و این روند تا بدانجا ادامه یافت که در اوایل قرن بیستم تعداد پرنده ‏نگرهای اروپا با تعداد علاقه‏ مندان به ورزش فوتبال برابر شد.

در سال 1965 شرکت Ornitholidays پرنده نگری بین المللی را به عنوان یک جاذبه توریستی پرطرفدار تثبیت کرد. این امر منجر به خلق اثر ارجمند “کتاب راهنمای پرندگان جهان”، که اولین مکتوب چندجلدی دربرگیرنده همه نمونه های زنده پرندگان است، و نیز افزایش علاقه به پرنده نگری در سراسر جهان، شد.

عبارت “پرنده نگری” اولین بار در سال ١٩٠١ توسط ادموند سلوس استفاده شد. كتاب او، كه به نحو بامسمایی عنوان “پرنده نگری” را بر خود داشت، یكی از اولین روایتهای جستجوی پرندگان با اهداف زیباشناختی، و نه به عنوان یك منبع غذا، به شمار می رود. از آن زمان، پرنده نگری موجب شكل گیری گروه هایی از مردم شده كه مجهز به دوربین های چشمی قوی، دوربین های عكاسی دستی و ظروف و محل های مخصوص تغذیه پرندگان در حیاط منازل هستند.

دوران ملكه ویكتوریا

در دوران ملكه ویكتوریا، پرنده نگری با هدف جمع آوری تخم و پوست گونه های زیبا و رنگارنگ پرندگان انجام می شد. در آن زمان، كلكسیونرهای ثروتمند با استفاده از ارتباطاتشان در مستعمرات بریتانیا به گونه های كمیاب سراسر جهان دست می یافتند. در قرن نوزدهم میلادی بود كه اولین درخواست های محافظت از گونه های درمعرض خطر صورت گرفت و اولین انجمن Audubon در آمریكا بنیاد نهاده شد. انجمن های Audubon و انجمن سلطنتی محافظت از پرندگان بریتانیا (RSPB)، كه برای مقابله با تجارت پرندگان طراحی شده بودند، راه را برای انجام پرنده نگری به عنوان یك فعالیت تفریحی و نیز محافظت از گونه های بیشمار پرندگان هموار ساختند.

قرن بیستم

با ابداع ابزارهای اپتیکی پیشرفته و آغاز به کار راهنماهای میدانی، پرنده نگری به صورت لجام گسیخته ای در مناطق ساحلی شرقی ایالات متحده گسترش یافت. همچنانکه گروه های پرنده شناسی به شکل گیری خود ادامه می دادند، اعتراضات علیه اتحادیه پرنده شناسان آمریکا (AOU) و نیز ائتلاف برای پرنده شناسی بریتانیا (BTO) نیز ادامه داشت. به جای مطالعه پرندگان صرفاً از یک دیدگاه مشاهداتی، AOU و BTO بیشتر دست اندرکار به دام انداختن، مطالعه مخرب و قتل اجتناب ناپذیر پرندگان بودند. در نهایت، پرنده شناس دوره گرد، تام هریسون، در سال 1936 مسئولیت RSBP را بر عهده گرفت و پیشگام چندین مطالعه در خصوص مرغابی تاجدار بزرگ (Great Crested Grebe) ، که بزرگترین عضو خانواده مرغابی در اروپا و آسیاست، شد.

پرنده نگری در ایران

در ایران اما پرنده ‏نگری عمری در حدود یک دهه دارد. در سال 1386 شمسی اولین گروه پرنده‏ شناسی و پرنده ‏نگری با عنوان گروه پرنده‏ نگری طرلان شکل گرفت. این گروه که از متخصصان و اساتید برجسته ‏ی  پرنده‏ شناسی کشور تشکیل شده بود، نقش مهمی در معرفی پرنده‏ نگری به جامعه‏ ی ایران ایفا نمود. دیری نپایید که دایره ‏ی فعالیت‏های این گروه از مرزهای ایران فراتر رفت و اعضای این گروه تخصصی در فعالیت‏های بین‏ المللی و طرح‏های حفاظتی سازمان ملل متحد حضور یافتند.

این گروه بعدها در سال 1390 با طراحی و تأسیس فروم پرندگان ایران، شمار بسیاری از متخصصان و علاقه‏ مندان را در تالار گفتگوی پرنده‏ نگری گرد هم آورد و بستر مناسبی برای ارائه‏ ی آموزش پرنده‏ شناسی، پرنده‏ نگری و عكاسی از پرندگان را در کشور فراهم ساخت.

در سال 1387 سنگ بنای یک وبسایت علمی با عنوان دانشنامه‏ ی پرندگان ایران بنا نهاده شد. این پایگاه علمی با ارائه‏ ی آمار، تصاویر و طبقه ‏بندی‏های گونه‏ های پرندگان موجود در ایران، اطلاعات مفیدی را در دسترس پرنده ‏نگرها قرار داد.

سایت تخصصی پرنده‏ نگری در ایران، در سال 1393 با ثبت نخستین تصاویر افتتاح شد. این سایت با بهره‏ گیری از نقشه ‏های گوگل و ارائه‏ ی گالری عكسی با طراحی مطلوب، این امكان را برای پرنده‏ نگرها فراهم کرد که تجربیات و مشاهدات خود از پرندگان ایران را به‏ شکل دقیقی به اشتراک بگذارند و سرآغاز فصل جدیدی از توانایی علمی محققان ایرانی در عرصه‏ ی مطالعه‏ ی رفتارها، زیست‏گاه‏ها و مهاجرت پرندگان باشند.

در سال 1394 با گسترش اینترنت و فضاهای مجازی در گوشی‏ های تلفن همراه، گروه‏ها و کانال‏های بسیاری برای انجام کارهای مطالعاتی درباره‏ ی پرندگان تشکیل شد و با توجه به فراگیر بودن و سهولت دسترسی، افراد بسیاری را به پرنده ‏نگری علاقه‏ مند و تعداد بیشتری از مردم را با واژه ‏ی پرنده ‏نگری آشنا کرد.

در طول این سال‏ها انجمن‏ها و مراکز پرنده ‏نگری در برخی از شهرهای ایران از جمله تهران، اصفهان، اراک و بوشهر شکل گرفته‏ اند که محور فعالیت آن‏ها حفاظت از محیط زیست از طریق ترویج پرنده‏ نگری است.

اکنون با گذشت یک دهه از فعالیت‏ این گروه‏ها، شمار فراوانی از هموطنان با فعالیت پرنده ‏نگری به عنوان راهی برای حفاظت از طبیعت، آشنا شده ‏اند و شمار بسیاری از تلاشگران این راه در سراسر کشور بخشی از فعالیت‏های داوطلبانه‏ ی خود را به تهیه و توسعه‏ ی پایگاه‏های بزرگ اطلاع‏ رسانی درباره ‏‏ی پرندگان ایران اختصاص داده ‏اند. تعداد بسیاری از هموطنان طبیعت‏گرد، کوهنورد، عكاس و افرادی از سایر گروه‏های اجتماعی همه روزه اطلاعات ارزشمندی درباره‏ ی پرندگان ایران تهیه و به اشتراک می‏گذارند. امید است در آینده، پرنده ‏نگری به تفریحی فراگیر و با نشاط در میان همه‏ ی اقشار جامعه تبدیل شود.