در باغ وحش ها چه می گذرد ؟

به نقل از محمدعلی آقاابراهیمی در اصفهان زیبا : باغ وحش ، این پدیده‌ی نامبارک و ناخوشایند از دوران قدیم از زمانی که انسان سرانجام سیطره‌ی حکومت بلامنازع خود بر همه‌ی جانداران را به تثبیت رساند، توسط سلاطین و فرمانروایان بعنوان تفریح و تفرج به وجود آمد. نگهداری از حیوانات به منظور نمایش و کسب درآمد و همچنین استفاده از گونه‌های خاص در نمایش‌های سلطنتی در رم، یونان و ایران باستان سابقه دارد. سلاطین ایرانی و اطرافیانشان، هم به شکار بسیار علاقه داشتند، تا جایی که بسیاری از جانداران این سرزمین را به انقراض کشاندند، و هم به نگهداری و استفاده از حیوانات علاقه‌مند بودند.

تا اینکه اولین باغ وحش ایران در زمان ناصرالدین شاه در محل باغ لاله ­زار تهران احداث گردید و از آن پس اماکن بسیاری برای اسارت و نمایش حیوانات و پرندگان در شهرهای مختلف ایران ساخته شد. این اماکن تا به امروز از سوی مردم شهر، مسافران و اردوهای دانش‌آموزی مورد بازدید قرار می‌گرفته و درآمد حاصل از فروش بلیط چنان بوده که هزینه‌های نگهداری از حیوانات را تامین می‌کرده.

اما در دوران حاضر به دلیل اینکه اغلب مردم از طریق رسانه‌ها با حیات وحش و حیوانات آشنایی کافی پیدا کرده‌اند و همچنین به دلیل تبلیغات موثر حامیان حیات وحش برای مقابله با اسارت و سوء­استفاده از حیوانات و از سوی دیگر به دلیل رشد بی ­رویه‌ی هزینه‌های نگهداری از حیوانات، این­طور به نظر می‌رسد که استقبال نه چندان کافی، اداره این اماکن را در جهت تامین هزینه‌ها با مشکلات بسیاری روبرو نموده و به همین دلیل رسیدگی کافی چه از نظر تغذیه و چه به لحاظ بهداشت و درمان از حیوانات حاضر در باغ وحش‌ها انجام نمی‌پذیرد. حیوانات و پرندگان که در حالت عادی در اثر اسارت، دچار افسردگی و استرس بسیار می‌شوند در این شرایط جدید که با سوءتغذیه و نبود امکانات کافی بهداشتی نیز روبرو هستند با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم می‌کنند، بطوری­که بازدید از آنان نه­تنها همراه با لذت و تفرج نیست بلکه افسردگی آنان را از ابتدا تا انتها به رخ می‌کشد.

این روزها در طی بازدید از اماکنی که بیشتر اسارت­گاه و شکنجه‌گاه حیوانات هستند و تنها نام باغ وحش و یا باغ پرندگان را با خود یدک می‌کشند بطور آشکاری شاهد جاندارانی هستیم که نه­تنها حق حیات آزادانه از آنان صلب گردیده بلکه روزگار خود را با اضطراب و گرسنگی و کمبود مواد عالی مورد نیازشان می‌گذرانند.

سرانجام این سوال در ذهن پرسش­گر حامیان محیط زیست و حیات وحش بوجود می‌آید که ” با وجود این همه نقص و ایراد و در زمانه‌ای که حتی خود انسان نیز بر لبه پرتگاه انقراض قدم گذاشته، اماکنی که مروج خشونت بر علیه جانداران هستند و اسارت و تجارت حیوانات را ترویج می‌کنند چرا و چگونه همچنان به کار خود ادامه می‌دهند؟ “

درنای خاکستری

درنای خاکستری را میشناسید؟ محل زندگی درنای معمولی کجاست؟ روز درنای خاکستری در تالاب میقان را شنیده اید؟ یکی از 552 گونه پرنده ثبت شده در ایران درنای معمولی است. اگر قصد پرنده نگری و جستجوی درنای خاکستری در تالاب های ایران را دارید این مطلب را بخوانید.

درنای خاکستری

درباره درنای خاکستری

درنای خاکستری یکی از پرندگان زیبای ایران است. این پرنده در پاییز و زمستان مهمان تالاب های امن کشورمان است. درناهای خاکستری که نام انگلیسی آنها Commom Crane است, از خانواده درنا ها هستند. زمانی که نام درنا را میشنوید ممکن است نام امید, تنها درنای سیبری را یادآور شوید. بله آنها از یک خانواده هستند!!
قامت درنا ها بین 100 تا 150 سانتی متر است. رنگ خاکستری این پرنده, نوار پهن سفید رنگ طرفین سر آنها و لکه قرمز رنگ پشت سرشان, نقش مهمی درشناسایی درنای خاکستری دارند. فراموش نکنید که نر و ماده درنای خاکستری تفاوتی ندارند.
توجه داشته باشید؛ درناها گردن خود را هنگام پرواز کاملا صاف نگه میدارند به خصوص زمانی که احساس خطر میکنند.

تغذیه: درنای معمولی از جانداران کوچک مانند: قورباغه ها, مارها, حشرات و همچنین دانه و ساقه بعضی از گیاهان تغذیه میکنند.
زیستگاه: زیستگاه عمده این پرنده مراتع پست و مرطوب است. اگر به دنبال درنای خاکستری میگردید بی شک در اطراف دریاچه های کم عمق و تالاب ها دیده میشوند.

تولید مثل درنای خاکستری

درنای خاکستری, پرندگانی تک همسر هستند و تا پایان عمر با جفت خود میمانند. اما این وفاداری باعث شده است میزان زاد و ولد آنها کم باشد. نتیجه هربار زادآوری این درنا, دو تخم میباشد و جوجه ایی که قدرت بیشتری داشته باشد زنده خواهد ماند.
رقص جفتگیری درنا ها بسیار معروف است. کورتشیپ دیسپلی یا رقص جفت گیری, حرکاتی هستند که پرنده نر برای جلب رضایت ماده انجام میدهد.
نکته جالب در مورد درنای معمولی این است که این پرنده اگر سالها با جفت خود زندگی کند باز هم قبل از جفت گیری, رقص و حرکات مزون را انجام میدهد.

مهاجرت درنای خاکستری

همانطور که میدانید بیش از دو سوم پرندگان ایران مهاجر هستند. این درنا نیز سالانه در مسیر مهاجرت خود به ایران می آید. درناها در زمان مهاجرت به صورت گله های 400 تایی از سواحل شمالی اروپا و سیبری به سمت عرض های جنوبی پرواز میکنند.
درناهایی که در فصل زادآوری فرصت جفت یابی و تولید مثل را از دست داده اند, زود تر از دیگر درناها مهاجرت را آغاز میکنند.
همچنین جوجه های درنای خاکستری در اولین مهاجرت خود همراه پدر و مادر, مسیر را طی میکنند.
در تحقیقات اخیر متوجه شده اند؛ فصل مهاجرت یکی از خطرناک ترین زمان های عمر یک درنا خاکستری است چراکه زیستگاه ها در طول مسیر نابود شده اند و یکی از اصلی ترین دلایل کاهش جمعیت این پرنده است.
این پرندگان میتوانند بیش از 200 مایل در روز را در فصل مهاجرت پرواز کنند و برای تغییر ارتفاع از ترمال ( اختلاف ارتفاع هوای گرم و سرد) استفاده میکنند.

درنای خاکستری

روز درنای خاکستری در تالاب میقان

اما روز درنای خاکستری چه روزی است؟ 15 آبان به دلیل حضور تعداد زیادی از این پرنده در تالاب میقان, روز درنای خاکستری نام گرفت. داستان تالاب میقان و مهمان های او قدمت چندین ساله دارد. آسمانی با هزاران درنای مهمولی میقان را به یکی از نقاط قابل توجه برای دیدن این پرنده تبدیل کرده است.
نه تنها در آبان ماه در فصل مهاجرت میتوانید این پرنده را در تالاب های کشور مخصوصا تالاب میقان اراک مشاهده کنید, بلکه در زمان برگشت, بعضی از درناهای خاکستری برای استراحت در این تالاب ها فرود می آیند.

خلاصه

درنای خاکستری پرنده ایی کاملا اجتماعی است و آنها را به صورت دسته های بزرگ و کوچک در برنامه های پرنده نگری خواهید دید. درجه حفاظتی درنای معمولی یا درنای خاکستری در مرحله کمترین نگرانی (LC) قرار دارد. امید بر اینکه وضعیت درنای معمولی در ایران با کاهش جمعیت آن ها رو به رو نشود. تا بتوانیم از طریق برنامه های پرنده نگری این پرنده زیبا را به دیگران معرفی کنیم.