اثرات پرنده ‏نگری بر کودکان و نوجوانان

ارتباط کودک و طبیعت یکی از موثرترین راه های ایجاد حس تعلق نسبت به محیط زیست برای کودک است. پیش تر در مورد اینکه چگونه پرنده نگری سلامت روان شما را ارتقا می دهد نوشته ایم که پیشنهاد می شود آن را مطالعه کنید. کشف طبیعت و شگفتی‏ های آن برای کودکان بسیار جذاب است. یکی از این شگفتی‏ ها پرندگانند. تماشا کردن و شناخت پرندگانی که در زیستگاه ‏های اطراف ما زندگی می‏ کنند، سرگرمی فوق ‏العاده مفرح و سالمی برای خانواده‏ هاست و هم‏زمان، ارزش احترام و دلسوزی برای طبیعت را نیز به کودکان آموزش می ‏دهد. تنوع پرندگان در زیستگاه ‏های اطراف ما نقش مهمی در علاقه ‏مند ساختن کودکان به طبیعت دارد و در تمام طول سال حضور گونه ‏های جدید و در حال مهاجرت، جذابیت ‏های جدیدی را برای کودکان فراهم می ‏کند. پرنده بان جوان سطحی از عضویت در انجمن آوای بوم است که برای کودکان علاقه مند به پرندگان و پرنده نگری در نظر گرفته شده است.

نگارنده: محمدعلی آقاابراهیمی

پرنده نگری در فصول مختلف

فصل‏ های بهار و پاییز که فصل مهاجرت جمعی پرندگانند، پدیده‏ های طبیعی برجسته‏ ای را برای کودکان به نمایش می‏گذارند و این پرسش را در ذهن پرسشگر آنها ایجاد می‏کنند که این پرندگان کوچک خستگی‏ ناپذیر چگونه قاره‏ ها را طی می‏کنند و به مقصد می‏رسند.کودکان با بهره‏ گیری از حافظه‏ قوی و هوش بالا، با بررسی تفاوت‏ ها و شباهت‏ های پرندگان و پس از کسب اندکی تجربه، با تمرکز بر مشاهده‏ رفتار آنها و همچنین دقت در نوع آواز و اصوات آنها، مهارت خود را در شناسایی پرندگان به سرعت افزایش می‏دهند. آنها یاد می‏ گیرند که از مجموع این اطلاعات، برای شناسایی پرنده‏ ها استدلال کنند.

کودکان با شرکت در تورهای پرنده ‏نگری می‏ آموزند که به زیستگاه ‏های طبیعی حیوانات احترام بگذارند، به درختان آسیب نزنند، در زیستگاه‏ هایی که پرندگان لانه دارند، آهسته و بی‏ سر‏و‏صدا حرکت کننـــد و هـرگــز به لانـــه پرندگان نزدیک نشوند. آنهـا یــاد می‏ گیــرنــد که پـرندگان به بو و تماس انســـان حســـاس‏ اند و حضــور انسان در نزدیکی لانه ‏های فعال پرندگان سبب می‏شود آنها دچار استــرس شوند و حتی شاید لانه‏ خود را ترک کنند. به همین دلیل است که کودکان باید بدانند که باید به سرعت قلمرو لانه پرندگان را ترک کنند. کودکان یاد می‏ گیرند که جوجه‏ های تازه متولد‏ شده‏ پرندگان را از طبیعت خارج نکنند و همواره به یاد داشته باشند که مادر جوجه ‏ها در همان نزدیکی منتظر است.

ابزار و تجهیزات پرنده نگری

تجهیزات لازم برای حضور کودکان در پرنده ‏نگری بسیار ساده و ارزان است. لباس همرنگ طبیعت، یک بطری آب، یک کوله‏ پشتی شامل تنقلات، یک دوربین دوچشمی و یک کتاب صحرایی شناسایی پرندگان، همه‏ تجهیزاتی هستند که برای این برنامه لازم است. همچنین اگر به محیط‏ های ناهموار و مناطقی با درجه‏ سختی بالاتر می‏روید، همراه داشتن جعبه‏ کمک ‏های اولیه و مجهز بودن به کفش و لباس مناسب، بسیار مهم است.همراه داشتن دوربین دیجیتال و دفترچه‏ یادداشت و مداد به کودکان کمک می‏کند که مشاهدات خود را ثبت کنند. علاوه‏ بر‏این، آنها به کمک دوربین دیجیتال با عکاسی آشنا می‏شوند و فرصتی به‏ دست می ‏آورند که به ‏تدریج آرشیوی از عکس‏ های پرندگان مهاجر و مقیم منطقه‏ خود را برای ردیابی جمعیت آنها، تهیه کنند.

شرکت در تور زیر نظر راهنمای پرنده‏ نگری، برای کودکان این امکان را فراهم می‏ سازد که با سهولت بیشتری با پرندگان یک منطقه آشنا و از اطلاعاتی که قبلا گردآوری شده است و نقشه‏ ها و بروشورهای پرنده‏ شناسی آن منطقه بهره‏ مند شوند.پرنده‏ نگری برای کودکان کم ‏سن‏ تر باید از محیط ‏های اطراف محل زندگی‏شان، آغاز شود و به این منظور والدین می‏توانند برای جذب پرنده ‏ها در اطراف محل سکونت خود، اقدام به نصب آشیانه‏ های استاندارد و یا ظروف مخصوص غذاخوری پرندگان کنند.

تحقیقات جدید نشان داده است که ارتباط کودک و طبیعت از جمله پرنده‏ نگری می‏تواند استرس را از کودکان دور کند، مهارت ‏های یادگیری آنها را افزایش دهد و قدرت تجزیه و تحلیل، استدلال، ارائه‏ فرضیه و نتیجه‏ گیری را در آنها تقویت کند و همچنین کودکان را برای انجام بهتر تکالیف درسی یاری رساند. بدیهی است که گردش تفریحی سرگرم‏ کننده همراه با جست وجو و شناخت پرندگان در دل طبیعت، برای همه‏ دروس مقطع ابتدایی بسیار سودمند خواهد بود. شمارش و آمار برای ریاضی، بررسی ابعاد و طرح ‏های بال و پر پرندگان برای هندسه و تمرکز بر رفتار زادآوری، تغذیه و لانه‏ سازی پرندگان برای درس علوم با آموختنی‏ های جدیدی همراه خواهد بود و همه‏ این دستاوردها شناخت بیشتر عالم هنر را برای کودکان امکان‏پذیر می‏ سازند.