در این بخش مطالب و مقالات مرتبط با پرندگان، پرنده نگری و حفاظت پرندگان که توسط اعضا و همراهان آوای بوم نگاشته شده است منتشر میگردد.

حفاظت از حشرات، حفاظت از پرندگان; شعار روز جهانی پرندگان مهاجر

پرندگان چه حشره‌خوار باشند چه لاشه‌خوار، چه دانه‌خوار و چه میوه‌خوار، در نهایت زندگی آن‌ها وابسته به حشرات است. گرچه پرندگان حشره‌خوار هستند که زندگی کاملا مستقیم وابسته به حشرات دارند، اما پرندگان دانه‌خوار و میوه‌خوار هم در فصل تولید مثل برای تغذیه‌ی جوجه‌ها وابسته به حشرات هستند که منبع بی‌نظیری از پروتئین لازم برای رشد جوجه‌ها هستند. همچنین بسیاری از پرندگان شکاری و لاشه‌خوار نیز از پرندگان گفته شده تغذیه‌ می‌کنند و بنابراین گرچه غیرمستقیم، اما حیات آن‌ها وابسته به زندگی حشرات است.

به همین دلیل است که روز جهانی پرندگان مهاجر سال ۲۰۲۴ با شعار حفاظت از حشرات، حفاظت از پرندگان رونمایی شده است. روز جهانی پرندگان مهاجر که مهم‌ترین رویداد مرتبط با پرندگان مهاجر در تمام دنیا است، هر سال با یک شعار رونمایی می‌شود تا توجه جهانیان را به بعد ویژه‌ای از زندگی این پرندگان معطول نماید. بیش از نیمی از پرندگان کشور ایران مهاجر هستند و بنابراین بزرگداشت این روز برای ایران نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.

روز جهانی پرندگان مهاجر

روز جهانی پرندگان مهاجر

جمعیت بیش از نیمی از گونه‌های پرندگان در دنیا رو به کاهش است که دلایل مختلفی برای آن وجود دارد اما یکی از مهم‌ترین این دلایل کاهش جمعیت و تنوع حشرات در اغلب گستره‌ی جهان است. پرندگان مهاجر برای تغذیه‌ی خود در طول مسیر وابسته به حشرات هستند. جمعیت حشرات نیز به دلایل مختلفی که مهم‌ترین آن‌ها جنگل زدایی و بیابان زایی، تغییر الگوی کشاورزی، استفاده از سموم کشاورزی، تغییر تنوع گونه‌های گیاهی و غیره است کاهش یافته است. در حال حاضر در هر دهه، نزدیک به ده درصد از جمعیت حشرات دنیا از بین می‌رود!

برای حفاظت از پرندگان ناچاریم از حشرات حفاظت کنیم. اما چگونه. راهکار‌هایی برای حفاظت از حشرات وجود دارد که ما به عنوان شهروندان نیز می‌توانیم در آن نقش موثری ایفا کنیم:

  • کاشت گونه‌های گیاهی بومی: اگر باغ یا باغچه‌ای دارید، تلاش کنید تا حد امکان تنها گونه‌های بومی را کشت کنید و از کاشتن گونه‌های گیاهی غیربومی اجتناب کنید. از بین رفتن گیاهان بومی باعث از بین رفتن حشراتی می‌شود که برای زندگی به آن گیاهان وابسته بودند. همینطور فعالانه از شهرداری یا دیگر ارگان‌های مرتبط بخواهید که برای ایجاد فضای سبز از گونه‌های بومی استفاده کنند.

اهمیت گیاهان بومی در زندگی پرندگان

  • کنترل آلودگی نوری: آلودگی نوری یکی از دلایل بسیار جدی کاهش جمعیت پرندگان است. تا حد امکان تلاش کنید در خانه، زمین و باغچه‌ی خود از نور‌های ملایم و رو به پایین استفاده کنید و در زمانی که نیازی ندارید، چراغ‌ها را خاموش کنید. آلودگی نوری باعث آن می‌شود که حشرات مسیر حرکت خود را گم کرده و یا با چسبیدن به منبع نور از بین بروند.
  • عدم استفاده‌ی غیر ضروری از آفت کش‌ها: از آفت کش‌ها تنها با نظر متخصص، در زمان لازم و به میزان لازم استفاده کنید. تلاش کنید تا حد امکان از هیچ آفت‌کشی استفاده نکنید. استفاده از سموم آفت‌کش به معنای از بین بردن حشرات و در نتیجه نابودی پرندگان است.
  • کمک به پایداری منابع آب: منابع آب و به خصوص تالاب‌ها محل زندگی و تولید مثل طیف انبوهی از حشرات هستند. از بین رفتن آن‌ها به معنای از بین رفتن حشرات ساکن در آن‌ها است. با مصرف بهینه‌ی آب و درخواست فعالانه از سازمان‌های مرتبط برای مدیریت و حفاظت منابع آبی، می‌توانیم باعث حفاظت از حشرات و در نتیجه ی حفاظت از پرندگان شویم.
  • روز جهانی پرندگان مهاجر و مسئله‌ی آب

آنچه نباید فراموش کنیم آن است که حشرات نه تنها بخش جدایی ناپذیری از یک اکوسیستم و طبیعت سالم هستند، که زندگی بخش و علت حضور پرندگان‌اند.

هوبره و آنچه باید از این پرنده بدانیم

هوبره با نام علمی  Chlamydotis macqueenii و نام انگلیسی MacQueen’s bustard یکی از پرندگان مهم ایران است که شگفتی‌های بسیار دارد و از قدیم توجه مردم را به خود جلب میکرده است.

وجه تسمیه نام هوبره

از نظر مردم محلی این پرنده از نظر جثه و رنگ شبیه بره‌ی آهو است. به همین دلیل نام این پرنده در بسیاری از مناطق ایران با نام آهوبره شناخته می‌شود.

در استان‌ها و مناطق گوناگون ایران نام این پرنده زیبا متفاوت است. در جنوب غربی استان هرمزگان به این پرنده، چرز گفته می‌شود.  همینطور در استان خراسان شمالی که هوبره حیوان بومی این منطقه ایران است، مردمان این سرزمین در زبان محلی به آن طقلی تای می‌گویند. در لارستان استان فارس به این پرنده، آهوبرا می‌گویند که به کلمه آهو بره تقریبا نزدیک است. در زبان عربی این پرنده حباری است. و در زبان ترکی به آن توغدری می‌گویند.

اندازه هوبره:

پرنده‌ای بسیار بزرگ جثه است و در زمان حرکت روی زمین به نظر میرسد شترمرغی کوچک در حال حرکت است. در حال پرواز به حدی بزرگ است که مشاهده‌ی آن حیرت انگیز است. بدنی به طول ۶۰ سانتی متر دارد. در زمان پرواز طول دو سر بال آن ۱ و نیم متر است!

هوبره

زیستگاه هوبره:

زیستگاه این پرنده مناطق بیابانی است. هوبره‌ها در بیابان‌ها و مناطق کویری، ریگزارها، دشت‌ها و تپه‌های ماهوری با پوشش بسیار کم و پراکنده بوته‌ها زندگی می‌کنند. به سمت زمین های کشاورزی به خصوص زمین‌های یونجه برای تغذیه جذب می‌شوند. جایی که بسیاری از افراد ناآگاه اقدام به شکار آن‌ها می‌کنند.

وضعیت و پراکنش هوبره:

در تمام دنیا بین ۳۳ تا ۶۷ هزار عدد از آن بیشتر باقی نمانده است. این پرنده گونه‌ی در معرض خطر انقراض محسوب می‌شود. در تمام طول سال در ایران حضور دارد. بخشی از جمعیت آن بومی و بخشی از جمعیت مهاجر هستند. پراکنش وسیعی در دنیا دارند. از شرق تا مغولستان و از غرب تا مصر دیده‌ می‌شوند. در ایران نیز پراکنش آن‌ها وسیع است. از هرمزگان تا استان های مرکزی و تا شمال ایران می‌توان آن‌ها را مشاهده کرد. بخشی از جمعیت این پرنده که بومی است، تمام سال را در ایران میگذراند اما جمعیت عبوری و زمستان‌گذر آن تنها در فصول سرد سال در ایران مشاهده می‌شوند و برای زادآوری به آسیای میانه مهاجرت می‌کنند. در زمان بارش برف قادر به تغذیه‌ از روی زمین نبوده و محل را برای مهاجرت ترک می‌کنند.در زمان مهاجرت سرعت پرواز نسبتا بالایی دارند و در طول یک شبانه روز ۲۲۰ کیلومتر هم میتوانند طی کنند! مسیر مهاجرت آن‌ها گاها بیش از ۴۴ هزار کیلومتر است.از زمان رسیدن به محل تخم‌گذاری، به مدت حدود ۴ ماه در آن میمانند تا زمان بزرگ شدن جوجه‌ها تمام شود. سپس مهاجرت را آغاز می‌کنند.

ریخت شناسی و مشخصات ظاهری هوبره

پرهایی به رنگ قهوه‌ای روشن و یا خاکی دارد. دسته‌ای پر سفید رنگ در نقاطی از بدنش همچون پیشانی دیده  می‌شود. در جنس نر پرهایی شبیه به ریش به رنگ سیاه پایین گردنش به چشم می‌خورد. چشمان این پرنده درشت و زرد رنگ است. دارای گردن و پاهای دراز است. پاها دارای سه انگشت و از فلس پوشیده شده است و برای دویدن سازگاری بیشتری یافته‌اند. آناتومی بدن هوبره در مجموع بسیار مناسب دویدن است. هوبره‌ها سیخک پا و چینه‌دان نیز دارند. منقار این پرندگان کلفت، پهن و به رنگ قهوه‌ای تیره رنگ است.

تفاوت نر و ماده هوبره

هوبره‌ی نر به طور قابل توجهی بزرگتر از ماده‌ها هستند، نرها اغلب حدود ۳۰٪ وزن بیشتر از ماده‌ها دارند و ۹ تا ۱۵ درصد اندازه‌ی بزرگتری دارند. در پرندگان نر بالغ هوبره، در پرهای قهوه‌ای خاکی رنگ، لکه یا خال‌های‌ قهوه‌ای تیره بیشتر دیده است. پرنده نر بالغ هوبره دارای پوششی از پرهای قهوه‌ای خاکی است در حالی که در ماده بالغ رو تنه خاکستری رنگ است.  پرهای سیاه و بلند در دو  طرف گردن هوبره‌های نر بسیار مشخص‌تر از ماده‌ها است و این پرهای سیاه در ماده‌های بالغ کمرنگ هستند.  پرندگان نر تقریبا به اندازه ده سانتی‌متر از ماده‌ها بلندتر است

 تغذیه و غذای هوبره

محبوب‌ترین غذای این پرندگان، گیاهان علفی مناطق صحرایی، حشرات و مهره داران کوچک جثه و دانه‌های گیاهی است. این پرندگان به دلیل زندگی در بیابان اغلب نیازی به نوشیدن مستقیم آب ندارند و آب بدنشان را از طریق خوردن گیاهان تامین می‌کنند. در رژیم غذایی این پرنده گیاهان، حشرات و حیوانات ریز جثه مانند قورباغه به چشم می‌خورد. اجزای گیاهان مانند گل‌ها و آذین‌ها، میوه‌ها، دانه‌ها، جوانه‌ و دانه‌های خشک و برگ‌ها غذای آنها است. در زمستان که پوشش علفی در بیابان فقیر میشود، هوبره‌ها بیش از قبل از حشرات، جونده‌ها و خزندگان تغذیه می‌کنند.

صدای هوبره

هوبره‌ها پرندگان بسیار کم صدا و ساکتی هستند. در فصل جفت‌گیری، پرندگان نر هوبره صدای prrt با ریتم آهسته و نرم تولید می‌کنند. این صدا نیز چندان بلند نیست و حداکثر از ۵۰ متری قابل شنیدن است. ماده‌ها برای برقراری ارتباط با جوجه‌ها نیز صدا تولید می‌کنند.

جذب جفت در هوبره‌ها

در فصل جفت‌گیری، نرها حرکات نمایشی از پرها و بدنشان به نمایش می‌گذارند و برای جذب جنس ماده میرقصند. هوبره نر در ابتدا با گردن عمودی و پرهای روی قاعده گردن برافراشته خودنمایی می کند. چند پر روی سر نیز در حین راه رفتن آهسته، با یک پا به دقت حرکت داده می شود و درست جلوتر از دیگری قرار می گیرد. به دنبال آن یک مرحله شدیدتر از دویدن به صورت خطی یا دایره ای در اطراف چند بوته در حالی که گردن به سمت “S” قرار می گیرد، دنبال می شود. پرهای گردن بلند شده و سر را می پوشاند. پاها با یک راه رفتن اندازه گیری شده بالا می روند و گردن از این طرف به طرف دیگر تاب می خورد. صدای آرام نفس ممکن است شنیده شود اما فقط در فاصله بسیار نزدیک. نرها در حین نمایش تماس خواهند گرفت و اگر جفت احتمالی وجود نداشته باشد، نمایش ممکن است تکرار شود. هنگامی که جفتی پذیرا به نظر می رسد، نر پرهای سیاه دو طرف گردن را پف می کند به طوری که مانند یقه یا روف سیاه به نظر می رسد و در حالی که بدن خود را از این سپس هوا را آزاد می‌کنند و به موقعیت اولیه خود باز می‌گردند. هر بار چند بار تکرار این حرکات صورت می‌گیرد تا جفتی پیدا کنند. نری که رقص قوی داشته باشد، ماده ها را به سوی خود جذب کرده و تشکیل حرمسرا میدهد.

تولید مثل

پس از جفت گیری، ماده‌ها خود اقدام به ساخت لانه میکنند. پس از آن تخم‌گذاری کرده و از تخم‌ها مراقبت می‌کنند. آنها بر روی زمین با استفاده از گیاه گون و خاک لانه‌ای می‌سازند، که به سادگی با چشم قابل تشخیص نیست. جنس ماده ۲ تا ۳ تخم به رنگ خاکی در لانه می‌گذارند. تخم‌گذاری معمولا از اواسط اسفند تا اواسط فروردین در زمین با حفره خیلی کم عمق خاک شروع می‌شود. تخم‌های هوبره‌ها رنگ قهوه‌ای متمایل به زیتونی با لکه‌های قهوه‌ای تیره رنگ دارند. تقریبا بیضی شکل و سطح آنها کاملا صیقلی شده است. مراقبت از جوجه‌ها به طور انحصاری توسط ماده‌ها انجام می‌شود. به دنیا آمدن جوجه ها از تخم ۲۴ روز طول می‌کشد و در ۳۵ روزگی پرندگان جوان می‌توانند لانه را ترک کنند اما تا زمانی که آنها قوی شوند، در کنار مادر باقی می‌مانند.

 

وضعیت حفاظت هوبره

این پرنده در دنیا و ایران از جمله پرندگان حفاظت شده بشمار می‌روند. وضعیت این پرنده در کنوانسیون تنوع زیستی، آسیب‌پذیر است.

کاهش جمعیت هوبره به دلایل زیر اتفاق افتاده است:

  • شکار بی‌رویه
  •  از بین رفتن منابع غذایی به دلیل گله داری سنتی
  • تخریب لانه‌ی این پرندگان توسط دام اهلی
  • از بین رفتن زیستگاه ها به دلیل توسعه‌ی زیرساخت‌های انسانی نظیر جاده‌ها
  • زنده گیری و قاچاق این پرنده از طبیعت
  • شکار غیرمجاز تفریحی با استفاده از شاهین‌های دست‌آموز
  • خورده شدن توسط سگ‌های ولگرد

تعداد این پرندگان در پانزده کشور از بیست کشوری که در آن پراکندگی دارد، به شدت رو به کاهش یافته است. طبق لیست اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) هوبره در لیست حیوانات در رده آسیب‌پذیر (VU) قرار گرفته است.

هوبره به طور سنتی پرنده‌ی مورد علاقه برای شکار برای مردم عرب کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس است که با شاهین‌های دست‌آموز آن را شکار می‌کنند. شکار غیرقانونی این پرنده در این کشورها در طول قرن اخری تا مرز انقراض این پرنده در این محدوده‌ی سرزمینی آن‌ها نیز پیش رفت. اما در حال حاضر برنامه‌های وسیعی برای حفاظت و حفظ نسل این پرنده در این کشورها در جریان است.

از دهه‌ی ۱۹۸۰ در کشورهای عربستان و امارات پروژه‌هایی برای زادو ولد هوبره در اسارت و افزودن جمعیت زاده شده در اسارت به جمعیت وحشی آغاز شد. این پروژه‌ها نقش قابل توجهی در نجات هوبره از انقراض داشته اند. با اینحال پرندگان زاده شده در اسارت توان کمتری برای پرواز و مقابله با بیماری‌ها دارند و احتمالا در زندگی در طبیعت کمتر از پرندگان وحشی موفق اند. همچنین این پرندگان توانایی مهاجرت کوتاه تری نسبت به هوبره‌های کاملا وحشی دارند و مهاجرت خود را دیرتر آغاز میکنند.

هوبره و خطوط انتقال برق

در فاصله‌ی ۲۰ ساله‌ی ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۴ جمعیت این پرنده به خصوص به دلیل شکار بی‌رویه بین ۲۰ تا ۵۰ درصد کاهش یافت. از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۲ نیمی از مناطقی که پیش از آن در قزاقستان محل زادآوری هوبره بودند، دیگر در آن‌ها هوبره دیده نمی‌شد.

یکی از عوامل کشته شدن هوبره‌ها برخورد با خطوط انتقال برق است. ایمن سازی خطوط برق برای پرواز هوبره‌ها می‌تواند مرگ و میر آن‌ها را کاهش جدی دهد. نمونه‌ای از این ایمن سازی توسط انجمن آوای بوم در پناهگاه حیات وحش عباس آباد ایران انجام شده است.

گزارش پروژه‌ی جلوگیری از مرگ هوبره‌ها از طریق ایمن سازی خطوط برق

زنجیره ی غذایی

هوبره قسمت مهمی از زنجیره غذایی است. ایجاد اختلال در هر یک از زنجیره‌های غذایی، تعامل کلی زیست محیطی زندگی حیوانات و انسان‌ها را مختل می‌کند. اثرات پیش بینی شده از کاهش شدید در تعداد هوبره‌ها موجب افزایش تعداد حیوانات از جمله برخی از گونه‌های مزاحم جوندگان، ملخ‌ها و حشرات می‌شود که به عنوان آفات محصولات زراعی و کشاورزی عمل می‌کنند. از طرف دیگر انتظار می‌رود که کاهش جمعیت هوبره‌ها باعث کاهش تعداد حیوانات در سطوح تغذیه‌ای بالاتر نظیر عقاب‌ها شود.

 

نقش در طبیعت

پرنده هوبره در زنجیره غذایی بیابان نقشی چشمگیر دارد. هوبره در رژیم غذایی جاندارانی چون انواع عقاب‌ها و برخی از پستانداران شکاری همچون شغال و روباه است. او با خوردن بذر گیاهان و دفع آن در جایی دیگر به پراکنش گیاهان کمک می‌کند.

 

رفتار‌های جالب هوبره

  • در زمانی که روباه یا دیگر پستانداران شکاری به لانه‌ی هوبره‌ برای خوردن جوجه‌ها نزدیک می‌شوند، پرنده ماده وانمود می‌کند که زخمی شده و لنگ لنگ کنان شروع به راه رفتن میکند تا روباه را فریب داده و اینطور وانمود کند که آسیب دیده و آماده‌ی طعمه شدن است ولی در واقع خودش را به موش مردگی می‌زند تا حواس روباه پرت شود و جوجه‌ها و پرندگان جوان فرصت فرار را داشته باشند و روباه نتواند محل استقرار جوجه ها را پیدا کند.
  • هوبره‌ها به عنوان یکی از سنگین‌ترین پرندگانی هستند که پرواز می‌کنند. وزن برخی از افراد این گونه به بیست کیلوگرم هم می‌رسد اما آنها به طور متوسط حدود ۱۳.۵ کیلوگرم وزن دارند.
  • در مواجهه با شکارچیان دویدن آسانتر از پرواز برای آنها است. برای پرواز باید چند قدم بدوند و آهسته سرعت بگیرند در حالی که دویدن میتواند شیوه‌ی بهتری برای فرار از دست شکارگر طبیعی باشد.

 

مرغ بمب انداز

به هوبره به این دلیل مرغ بمب انداز میگویند که اگر در هنگام پرواز با خطر حمله یک پرنده‌ شکاری روبه‌رو شود، مدفوع چسبناک خود را مانند بمب به سمت پرنده شکاری پرتاب می‌کند. این بمب طبیعی که بسیار چسبناک است، پر و بال مهاجم را به هم می‌چسباند. به همین دلیل به مرغ بمب انداز نیز معروف است. در حال پرواز فرار نیز به صورت مارپیچ پرواز میکند تا مدام در حال جاخالی دادن از شیرجه‌ی ناگاهانی شاهین به سوی خود باشد.

 

 

مشارکت انجمن آوای بوم در «نمایشگاه طبیعت محله من» برای معرفی پرندگان شاخص اصفهان

شهرداری منطقه 2 اصفهان در اردیبهشت 1402 نمایشگاهی هفت روزه با محوریت اکوتوریسم و آگری‌توریسم(گردشگری کشاورزی) برگزار نمود. انجمن آوای بوم نیز به دعوت شهرداری در این نمایشگاه شرکت داشت.

 

 

این نمایشگاه در سه بخش غرفه‌ها، مزارع کشاورزی و دامداری در نوبت صبح میزبان دانش‌آموزان مدارس و در نوبت بعدازظهر میزبان دانش‌آموزان به همراه خانواده‌هایشان بود.

 

غرفه‌ها در دو نوبت صبح و بعدازظهر به معرفی پرنده‌نگری و تشریح آمار و شرایط پرندگان اصفهان پرداخت.

در بیانیه افتتاحیه این نمایشگاه چنین آمده بود :

یکی از قابلیت ها و ویژگی‌های منحصر به فرد منطقه دو شهرداری اصفهان هم‌جواری بافت مسکونی و زیست بوم کشاورزی و طبیعت بکر زراعی است. توپوگرافی خاص منطقه دو شهرداری و وجود گونه‌های گیاهی و حیوانی خاص این منطقه همواره نظر گردشگران و افراد بومی و محلی را به خود جلب می‌کند. هنگام قدم زدن در کوچه پس کوچه‌های محلات منطقه دو، دیدن درختان کهن و  بازی سنجاب‌ها روی درختان و صدای دلنشین تق تق دارکوب و آواز پرندگان برای هر رهگذری دلنشین و بیادماندنی است. منطقه دو شهرداری اصفهان، برای اولین بار طرح “طبیعت محله من” را با محوریت معرفی ظرفیت‌های گردشگری در حوزه اکوتوریسم و آگری‌توریسم برگزار نموده است. با توجه به شتاب توسعه اجتماعی و افزایش شکاف میان نسلی بین اعضای خانواده، فعالیتهای گردشگری حوزه کودک و خانواده میتواند با ایجاد یک زبان مشترک آسیبهای ناشی از این شکاف نسلی را کاهش داده و یک الگوی ارتباطی به خانوادهها ارائه دهد.

یکی از اهداف تربیتی این طرح پرورش و توسعه مهارت های ارتباطی با جامعه انسانی و محیط زیست است.

غرفه آوای بوم

انجمن آوای بوم برای شرکت موثر در این نمایشگاه از حضور تمام اعضای خود در نوبت‌های مختلف بهره برد و با برقراری یک نمایشگاه از عکس‌های پرندگان اصفهان و ارائه بروشور پرندگان اصفهان، اطلاعات مفیدی در اختیار دانش‌آموزان قرار داد که با استقبال خوب بازدیدکنندگان همراه بود.

 

بازدید شهردار محترم منطقه 2 اصفهان از غرفه آوای بوم در نمایشگاه محله من

بررسی حافظه در پرنده‌نگرهای حرفه‌ای

دفعه بعدی که افرادی از شما خواستند که گفتن حقایق سرگرم کننده در مورد سکه های کمیاب یا صحبت درباره اساطیر اسکاندیناوی را تمام کنید و شما را دست انداختند، به آن‌ها بگویید که «دارم روی سلامت مغزم کار می‌کنم».

از مطالعات جدید انجام شده توسط مرکز Baycrest که حافظه را در پرنده‌نگران حرفه‌ای بررسی کرده است، این نتیجه بدست آمده که داشتن دانش تخصصی (expert knowledge) در مورد یک موضوع، به ما کمک می‌کند تا اطلاعات جدید را بهتر به خاطر بسپاریم.

دانش تخصصی، ذهن را به نوعی چهارچوب پشتیبان و ساختار سازماندهی مجهز می‌نماید که این ساختار به ما کمک می‌کند تا بتوانیم موارد جدیدی که قصد یادگیری آن‌ها را داریم بهتر به خاطر سپرده و آن‌ها را به‌خوبی از یکدیگر تفکیک کنیم؛ زیرا فراموشی اغلب در زمانی اتفاق می‌افتد که خاطرات مشابه، با یکدیگر تداخل پیدا می‌کنند. در واقع، ایجاد این ساختار باعث کاهش ایجاد سردرگمی در بین موارد مشابه – در این بررسی، پرندگانی با شکل ظاهری مشابه – می‌شود.


گردآورنده: محسن خاوری

«تمام مطالب منتشر شده در وبلاگ آوای بوم نشان دهنده نظرات نویسنده مطلب بوده و لزوما دیدگاه‌های انجمن را منعکس نمی‌کند.»


دکتر اریک وینگ، محقق برجسته در موسسه تحقیقاتی روتمن و نویسنده اصلی این مطالعه می‌گوید:

« برخلاف عملکردهای حافظه که با افزایش سن کاهش می‌یابند، دانش تخصصی اغلب با بالارفتن سن به افزایش و انباشته شدن ادامه می‌دهد. این امر در افراد مسن می‌تواند نقطه قوتی ایجاد کند که ما را قادر می‌سازد تا از آن برای جلوگیری از کاهش عملکرد حافظه در این افراد (افراد مسن) و بهبود کیفیت زندگی آنها استفاده کنیم».

برای مطالعه اثرات تخصص بر حافظه، دکتر وینگ و تیمش، متخصصان محلی در زمینه پرنده را از سازمان‌های اجتماعی مانند باشگاه پرنده‌شناسی و طبیعت‌شناسان میدانی شهر تورنتو استخدام کردند. آنها همچنین متخصصانی را در باغبانی، ماهی‌گیری، پیاده‌روی و سایر فعالیت‌های مرتبط با فضای باز به عنوان گروه کنترل و برای انجام مقایسه، به کار گرفتند.

برای شناسایی اینکه چگونه دانش، سازمان ذهن را تغییر می دهد، به هر دو گروه از شرکت‌کنندگان مجموعه‌هایی از تصاویر پرندگان نشان داده شد و از آنها خواسته شد تا تصاویر را به صورت بصری و بر اساس شباهت‌های درک شده، روی یک صفحه نمایش مرتب کنند. اکثر متخصصان تمایل داشتند پرندگان را بر اساس ویژگی‌های خاصی مانند ساختار منقار یا شکل دم، حتی در گونه‌هایی از پرندگان که قبلاً هرگز ندیده بودند، دسته‌بندی کنند. در مقابل، افراد غیرمتخصص و همچنین برخی از متخصصان، گروه‌بندی خود را بر اساس ویژگی‌های سطحی‌تری مانند رنگ قرار دادند.


مطلب مرتبط: اثرات جنگ بر حیات‌وحش و پرندگان


سپس، محققان حافظه شرکت‌کنندگان را آزمایش کردند. آنها ابتدا به هر شرکت‌کننده مجموعه‌ای از عکس‌های یک پرنده را نشان دادند. سپس سری دوم تصاویر را که ترکیبی از پرندگان جدید و قدیمی بودند، به آن‌ها نشان دادند و از شرکت‌کنندگان خواستند که مشخص کنند آیا در بین آنها پرنده‌ای از سری اول عکس‌ها را هم دیده‌اند یا خیر؟

محققان دریافتند حافظه، در کسانی که پرندگان را بر اساس ویژگی‌های خاص گروه‌بندی می‌کنند، نسبت به کسانی که پرندگان را بر اساس رنگ گروه‌بندی می‌کنند، وظیفه‌اش را بهتر انجام می‌دهد. این تفاوت نه تنها بین افراد متخصص و غیرمتخصص، بلکه بین خود متخصصان نیز دیده می‌شد، زیرا کسانی که پرندگان را به صورت سطحی و بر اساس رنگ گروه‌بندی می‌کردند، حافظه ضعیف‌تری نسبت به کسانی داشتند که این کار را نمی‌کردند. شباهت زیاد در بین آیتم‌ها اغلب مانع به خاطر سپردن آنها می‌شود، اما داشتن یک سازماندهی منظم و تثبیت شده ذهنی به جلوگیری از ایجاد این مشکل کمک می‌کند.

بطور خلاصه می‌توان گفت که مغز ما برای دریافت اطلاعات جدید از خودش می‌پرسد: خب این داده جدید قرار است کجا قرار بگیرد؟ چرا نیاز دارم آنرا بلد باشم یا یاد بگیرم؟ سپس بدنبال جایی برای قراردادن آن می‌گردد. اگر در ذهنمان جایی برای هر داده جدید درست کنیم یا به اصطلاح ساختار و چهارچوب‌های پشتیبان برای درج اطلاعات داشته باشیم خیلی راحت‌تر میتوانیم آنها را یادآوری یا recall کنیم. پرنده‌نگرهای حرفه‌ای هم از همین روش استفاده می‌کنند. آنها پرنده های زیادی می‌بینند و می‌دانند که با توجه به تنوع و گستردگی زیاد گونه‌ها، باید به‌ روشی آنها را در ذهن‌شان طبقه‌بندی کنند که بعدا بتوانند گونه و نوع هر پرنده را به درستی تشخیص دهند. بر همین اساس آنها طبقه‌بندی یا به اصطلاح ایجاد چهارچوب پشتیبان در ذهن را شروع می‌کنند.


مطلب مرتبط: نکات عکاسی از پرندگان


دکتر آسف گیلبوآ، دانشمند ارشدRRI، دانشیار روانشناسی در دانشگاه تورنتو و یکی از محققان و نویسنده ارشد این مطالعه به همراه دکتر جنیفر رایان، دانشمند ارشد RRI می‌گوید:

«به نظر می رسد داشتن سال های تحصیلی بیشتر، زمینه های مورد علاقه و سرگرمی‌های بیشتر، خطر زوال عقل را کاهش می‌دهد و از حافظه در سنین بالا محافظت می‌کند. نتیجه بررسی‌های ما نشان می‌دهد که ممکن است بخشی از این امر به این دلیل باشد که هرچقدر سابقه دانش بیشتری داشته باشید، توانایی شما در یادگیری و حفظ اطلاعات جدید با قراردادن این اطلاعات جدید در چهارچوب‌های دانش موجود، بهتر خواهد بود.”

با اینکه همه ما نمی‌توانیم متخصص پرنده‌نگری باشیم، اما همه ما در امری متخصص هستیم – خواه در ورزش، خواه در سه گانه ارباب حلقه ها، یا در خانواده خودمان، یا شبکه‌های اجتماعی. به عبارت دیگر، همه ما می‌توانیم از تقویت حافظه‌ای که حاصل از دانش تخصصی است، صرف نظر از سن خود بهره‌مند شویم.

در دراز مدت، این تحقیق می‌تواند به تعیین چگونگی استفاده بهینه از تجربه و تخصص، برای کاهش تحلیل حافظه ناشی از افزایش سن کمک نماید و کیفیت زندگی را برای افراد مسن در همه‌جا بهبود بخشد.

بخشی از این تحقیق توسط مؤسسه تحقیقات بهداشتی کانادا (CIHR) و مرکز نوآوری سالمندی و سلامت مغز (CABHI) و بخش دیگر توسط Baycrest پشتیبانی گردیده است. با دریافت بودجه بیشتر، محققان می‌توانند بررسی کنند که چگونه با افزایش سن، داشتن دانش غنی قبلی، تغییرات مغز را در هنگام یادگیری اطلاعات جدید، سرعت می‌بخشد.


منبع داستان: محتوای ارائه شده توسط مرکز مراقبت سالمندان Baycrest

 

Journal Reference

Erik A. Wing, Ford Burles, Jennifer D. Ryan, Asaf Gilboa. The structure of prior knowledge enhances memory in experts by reducing interferenceProceedings of the National Academy of Sciences, 2022; 119 (26) DOI: 1073/pnas.2204172119

من یک جوجه‌ی پرنده پیدا کرده‌ام. چکار کنم؟

ترک لانه قبل از پرواز در برخی موارد می‌تواند برای جوجه‌ها مفید باشد. ما تصور می‌کنیم که امن‌ترین مکان برای جوجه‌ها، لانه است اما شکارچیان هم برای یافتن لانه‌ای پر از جوجه‌های پرسروصدا بیکار نمی‌نشینند. از سوی دیگر لانه‌ها می‌توانند کانون انگل‌ها باشند و موجب بیماری جوجه‌ها شوند. پرندگان والد هر روز از طلوع تا غروب کار می‌کنند تا بچه‌های خود را در سریع‌ترین زمان ممکن رشد دهند و از لانه خارج کنند. جوجه‌های یک لانه پس از پریدن، پراکنده می‌شوند و والدین می‌توانند هر شب آن‌ها را به نقاط مناسب هدایت کنند و شانس هر یک را برای زنده ماندن افزایش دهند.


نگارنده مقاله: محمدعلی آقا‌ابراهیمی


جوجه‌ی برخی پرندگان ممکن است تا زمانی که قادر به پرواز باشند در لانه خود بمانند. گونه‌هایی مانند پرستوها، دارکوب‌ها و برخی دیگر از پرندگان لانه‌های خود را در جایی بنا می‌کنند که هیچ شاخه‌ای در مجاورت آن وجود نداشته باشد تا زمانی که جوجه‌ها برای اولین بار از لانه خارج می‌شوند بتوانند بر روی آن بنشینند. جوجه‌ی این گونه‌ها تمایل دارند تا وقتی که به توانایی کامل در پرواز دست پیدا می­کنند، در لانه باقی بمانند.

در مواجهه با جوجه‌ی پرندگان چه اقدامی باید انجام دهیم؟

پرنده‌نگرها، کوهنوردها و سایر افرادی که در طبیعت وقت می‌گذرانند برخی اوقات ممکن است جوجه‌‌ای را پیدا کنند که نمی‌تواند به خوبی پرواز کند و یا گم شده و رها شده به نظر می‌رسد. اولین انگیزه افراد معمولا کمک به جوجه است، اما در اکثر موارد جوجه‌های پرندگان نیازی به کمک انسان ندارند و مداخله در زندگی طبیعی آن‌ها اغلب وضعیت را بدتر می‌کند.

 

انواع جوجه

در این مقاله بررسی می‌کنیم که در مواجهه با جوجه‌ی پرندگان چه اقدامی باید انجام دهیم. ابتدا باید بفهمیم که جوجه هنوز در سن سکونت در لانه است و یا اینکه زمان ترک لانه برای او فرارسیده است.

جوجه‌های نوپا

بیشتر جوجه‌هایی که مردم پیدا می‌کنند، نوپا هستند و زمان ترک لانه آنها فرارسیده اما هنوز نمی‌توانند به خوبی پرواز کنند و همچنان تحت مراقبت والدین خود هستند. این جوجه‌ها بطور معمول نیازی به کمک ما ندارند. پرهای جوجه‌های نوپا کامل شده و آنها قادر به بال زدن و پریدن هستند. همچنین نوپاها قادرند با انگشتان خود انگشت شما را مثل یک شاخه درخت محکم بگیرند.

جوجه‌های نوپا در اوج زیبایی و لطافت قرار دارند. دم آنها معمولا کوچک است. هنگامی که لانه را ترک می‌کنند احتمال بازگشت آنها بسیار کم است بنابراین حتی اگر لانه‌ی آن‌ها را پیدا کرده‌اید نیازی نیست آن‌ها را به لانه برگردانید. زیرا در این صورت آن‌ها لانه را مجددا ترک می‌کنند.

به‌طور کلی هنگام مواجهه با جوجه‌های نوپای پرندگان، دلیلی برای مداخله وجود ندارد مگر اینکه نیاز باشد آن‌ها را در جای امنی قرار دهید، حیوانات خانگی را از آن‌ها دور نگه داشته و محل را ترک کنید. والدین در این زمان ممکن است چهار یا پنج جوجه داشته باشند که در جهات مختلفی پراکنده شده‌ اما تحت مراقبت والدین‌شان هستند. بنابراین برای مراقبت و آموزش و تغذیه جوجه‌ای که شما پیدا کرده‌اید حتما بازمی‌گردند.

شما می‌توانید در فاصله‌ی دورتر منتظر بمانید و تماشا کنید تا مطمئن شوید که والدین برای مراقبت از جوجه‌ی خود باز می‌گردند.

 

جوجه‌های لانه‌ای

اگر جوجه‌ای که پیدا کرده‌اید دارای پرهای کامل و کافی نبوده و بیشتر پوششی کرک مانند دارد و همچنین قادر به پریدن، راه رفتن و یا محکم گرفتن انگشت شما نیست، برای این جوجه هنوز زمان ترک لانه فرا نرسیده است.

  • معمولا لانه‌ی این جوجه‌ها در همان نزدیکی است بنابراین بهترین اقدام این است که اگر می‌توانید لانه را پیدا نموده و در سریع‌ترین زمان ممکن جوجه را به لانه برسانید. دقت کنید که ممکن است لانه به خوبی پنهان شده باشد.
  • اگر چنانچه لانه بر اثر عوامل مختلفی از بین رفته، جابه‌جا شده و یا تغییر شکل داده باشد شما می‌توانید لانه را در جای خود بگذارید و یا در صورت امکان لانه را بازسازی نموده و جوجه را دوباره داخل آن قرار دهید و مراقب باشید که آیا والدین بازمی‌گردند یا خیر.
  • اگر هر دو والدین را مرده یافته‌اید، یا جوجه مجروح شده و یا اینکه نمی‌توانید لانه را پیدا کنید و بنا به دلایلی کاملا مطمئن هستید که پرنده بی‌سرپرست رها شده، بهترین اقدام این است که آن را به یک بازپرور حیات وحش تحویل دهید.

شما می‌توانید با جستجوی در اینترنت مراکز بازپروری حیات وحش و یا افراد آگاه در این زمینه را یافته و پرنده را به آنان تحویل دهید. دقت کنید که ممکن است جوجه‌ی بیمار، مجروح یا بی‌سرپرست تا زمانیکه آن را به یک بازپرور حیات وحش تحویل دهید نیاز به مراقبت‌های اضطراری داشته باشد.

انجمن حفاظت از پزندگان

هم‌اکنون انجمن حفاظت پرندگان آوای بوم در اصفهان این امکان را فراهم نموده که پرندگان وحشی نیازمند به کمک و آسیب دیده را تحویل گرفته و مورد تیمار و بازپروری قرار می‌دهد. همچنین این انجمن در وب‌سایت خود  شما را برای اقدامات اضطراری و یافتن مراکز بازپروی در منطقه خود یاری می‌کند.

 

در پایان به یاد داشته باشید که بیشتر جوجه‌های رهاشده‌ی پرندگان، نوپاهای کاملا سالمی هستند که والدین آنها در همان نزدیکی‌ مراقب آنها هستند.


منبع: I Found A Baby Bird. What Do I Do

 

معرفی برنامه EE 30 Under 30

انجمن آموزش محیط‌ زیست آمریکای شمالی

North American Association for Environmental Education که به اختصار NAAEE نامیده می‌شود در سال 1971 در آمریکا تاسیس گردید. این انجمن به‌طورخاص و بصورت حرفه‌ای در حوزه آموزش حفاظت از محیط‌ زیست فعالیت دارد.
NAAEE در طول 5 دهه‌ی گذشته میزبان بزرگترین کنفرانس سالانه آمریکای شمالی بوده که به منظور آموزش حفاظت از محیط‌ زیست و با مشارکت 25 کشور و بیش از 1000 متخصص هر ساله برگزار می‌گردد.

دستاوردهای NAAEE

نیم قرن فعالیت و پژوهش، NAAEE را به یک پروژه ملی در سطح آمریکا تبدیل نموده که حاصل آن تهیه 5 مجموعه از دستورالعمل‌های ملی برای آموزش حفاظت از محیط‌ زیست و یک مجموعه ششم برای کشورهای در حال توسعه بوده است.
مجموعه دستورالعمل‌های تهیه شده توسط این انجمن بطور گسترده در سیستم آموزشی دانش‌آموزان، معلمان، مربیان، محیط‌بانان، طبیعت‌گردها و کودکان استفاده می‌شود.
NAAEE تحت حمایت سازمان حفاظت از محیط‌ زیست ایالات متحده قرار دارد. این انجمن، شبکه گسترده‌ای از متخصصان را از سراسر جهان گردهم‌ آورده تا با اشتراک گذاری دانش و تحقیقات خود به ساختن جهانی زیست‌پذیر و عادلانه در اقصی نقاط جهان یاری رسانند.

برنامه معرفی و تقدیر از جوانان فعال

NAAEE از سال 2016 برنامه‌ای را شروع نمود که بر اساس آن هر سال تعداد 30 نفر از جوانان تاثیرگذار در آموزش محیط‌ زیست را که زیر 30 سال سن دارند از سراسر جهان شناسایی و انتخاب نموده و ضمن تقدیر از این افراد آنان را در وبسایت خود معرفی می‌کند. نام این برنامه به اختصار EE 30 Under 30 است.
جوانان منتخب در این برنامه به شبکه متخصصین NAAEE وارد می‌شوند و از آن پس با اشتراک‌گذاری تجربیات خود با دیگر اعضا به ارتقاء سطح آموزش‌ها در حوزه محیط‌ زیست در سراسر جهان کمک می‌کنند.

ایرانیان برگزیده در NAAEE

در طی 5 دوره گذشته از سال 2016 تا سال 2021 دو ایرانی موفق به راهیابی به برنامه EE 30 Under 30 گردیده و ضمن راهیابی به شبکه متخصصین NAAEE مورد تقدیر قرار گرفته‌اند.
در سال 2016 خانم مریم قدیری خانپشتی به برنامه EE 30 Under 30 راه یافت. ایشان هم‌اکنون دانشجوی دکترا در دانشگاه پردو آمریکا هستند.
در سال 2017 خانم الهام نصر آزادانی مدیر مدرسه طبیعت چارباغ اصفهان و عضو انجمن حفاظت پرندگان آوای بوم موفق به راهیابی به این برنامه شده و مورد تقدیر NAAEE قرار گرفت. ایشان به تازگی در رشته ی جغرافیا از دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا فارغ التحصیل شدند
فهرست برگزیدگان سال NAAEE برای سال 2022 در ماه آگوست همین سال اعلام می‌گردد و جوانان فعال در عرصه آموزش محیط‌زیست در سراسر جهان چشم براه اعلام این نتایج هستند.

آلبنیسم یا زالی در پرندگان

زالی در پرندگان یک بیماری حاصل از جهش ژنی است که باعث میشود جاندار نتواند به اندازه‌ی کافی رنگدانه‌ی ملانین تولید کند و در نتیجه رنگ پوست، مو و چشم به سفیدی مایل میشود. میزان رنگدانه‌ی ملانین در پرندگان مبتلا به زالی متفاوت است و در یک طیف قرار میگیرد. در نتیجه گاهی پرندگان به طور کامل سفید رنگ با چشمانی مایل به صورتی هستند و گاهی بخش هایی از بدن سفید و بخش هایی شبیه به رنگ طبیعی گونه است. در صورت که زالی در پرندگان کامل بوده و هیچ رنگ دانه ی ملانینی در بدن پرنده تولید نشده باشد، پرنده با مشکل بینایی هم مواجه خواهد بود که منجر به حذف سریع از طبیعت میشود. البته باید توجه داشت که رنگ در بدن پرندگان حاصل از رنگدانه‌های کاروتنويد هم هست که از طریق غذا و توسط آنزیم ها تولید میشود و نمونه‌ی آن را میتوان در فلامینگو دید که رنگ صورتی خود را مدیون کارتنوئید های قرمز در غذای خود است که در صورتی کمبود آن، رنگ پرنده روشن تر و به سفیدی مایل میشود. جهش هایی که منجر به تغییر در رنگدانه های رنگی مبتنی با کارتنوئید باشند بسیار نادر هستند.

به پرندگانی که دچار آلبنیسم یا زالی باشند، آلبینو گفته میشود. یک پرنده‌ی آلبینو که نتوانسته است رنگدانه‌ی ملانین ایجاد کند، دارای منقار سفید، پوست بی رنگ، ناخن های سفید و چشمان مایل به صورتی است. پدیده‌ی زالی در پرندگان البته در طبیعت چندان شایع نیست و از هر ۱۸۰۰ پرنده تنها در یک پرنده دیده میشود.

زالی در پرندگان باعث میشود پرنده نتواند به خوبی با محیط خود را استتار کند و در نتیجه اغلب پرندگان آلبینو عمر بسیار کوتاه‌تری نسبت به دیگر افراد دارند. مطالعاتی نشان داده است که پرندگان آلبینو حتی در یک محیط محصور و حفاظت شده هم عمری مشابه پرندگان عادی ندارند. با این حال گزارشاتی از پرندگان آلبینو ای وجود دارد که توانسته‌اند سال‌ها در طبیعت زنده بمانند. مشاهده‌ی یک پرنده‌ی زال در طبیعت برای پرنده‌نگران معمولا بسیار جذاب و هیجان انگیز است.

گنجشک زال

زالی در یک گنجشک تصویر برداری شده در اصفهان

بادخورک‌های ایران و جهان

بادخورک؛ پرنده‌ای که در هوا جفت‌گیری می‌کند؟ در هوا می‌خوابد و تغذیه می‌کند؟ این پرنده را می‌شناسید؟ با رسیدن فصل بهار پرندگان بسیای هستند که به سمت کشور ایران مهاجرت می‌کنند. از روزگاران گذشته تا به امروز پرستوها را نماد رسیدن بهار می‌دانیم. بادخورک‌ها شباهت بسیاری به پرستو دارند و هم‌زمان باهم به آسمان ما میرسند. بنابراین می‌توانیم بادخورک‌ها را نیز نوید دهندگان بهار بدانیم. در این مطلب در مورد بادخورک‌های ایران و جهان گفته شده‌است. با دنیای شگفت‌انگیز این پرنده منحصربه فرد آشنا شوید.

بادخورک‌ها چگونه پرندگانی هستند؟

بادخورک پرنده‌ای منحصربه‌فرد با خصوصیاتی حیرت‌انگیز است. شاید جذاب‌ترین خصوصیت بادخورک‌ ها، سبک زندگی عمدتاً درحال پرواز آنها باشد. بادخورک‌ ها می‌خورند، می‌خوابند و حتی جفت‌گیری می‌کنند در حالی که با سرعتی سرسام‌آور در هوا در حال پرواز هستند.

آنها به طور شگفت‌انگیزی، از زمان بلند شدن از لانه خود در اروپا و آسیا تا زمان بازگشت دوباره در سال بعد بر روی زمین نمی‌نشینند. بادخورک‌ ها مانند ماهی اما همیشه در هوا هستند و زندگی خود را روی بال‌هایشان می‌گذرانند.

قبلا در مطلب سیزده حقیقت جالب در مورد بادخورک ها با برخی خصوصیات این پرندگان آشنا شدیم. در این مطلب با ابعاد وسیع‌تری از زندگی اسرارآمیز این پرندگان آشنا میشویم.

 


نگارنده مقاله: محمدعلی آقاابراهیمی

«تمام مطالب منتشر شده در وبلاگ آوای بوم نشان دهنده نظرات نویسنده مطلب بوده و لزوما دیدگاه‌های انجمن را منعکس نمی‌کند.»


بادخورک‌های ایران و جهان

پرواز بادخورک‌ها

تعداد کمی از پرندگان سرعت بیشتری نسبت به بادخورک‌ها دارند. بادخورک‌ها می‌توانند با سرعتی بیش از 110 کیلومتر در ساعت پرواز کنند. که معادل 30 متر در ثانیه است! برای رسیدن به این سرعت‌های بالا، بادخورک‌ها از جریان‌های باد هم استفاده می‌کنند.
بادخورک‌ها بطور معمول هر سال چیزی در حدود 200000 کیلومتر مسافت را پرواز می‌کنند. یک بادخورک در طول عمرش در حدود 3 میلیون کیلومتر پرواز می‌کند یعنی معادل 4 سفر رفت و برگشت به ماه.
بادخورک‌های حلقه‌دار بریتانیایی در حوضه کنگو، مالاوی، تانزانیا، زیمبابوه، موزامبیک و آفریقای جنوبی دیده شده‌اند. هنوز مشخص نیست که این پرندگان از چه مسیرهایی برای رفت و برگشت به مناطق زمستانی خود استفاده می‌کنند.
اینکه بادخورک‌ها تقریباً تمام عمر خود را در هوا می‌گذرانند از آنان هوانوردان عالی ساخته است. یک بادخورک جوان که در 31 ژوئیه از آکسفورد به پرواز درآمده بود، در 3 اوت در مادرید کشته شد یعنی 1300 کیلومتر را تنها در سه روز طی کرده بود. بادخورک‌های جوان دو یا سه سال اول زندگی خود را قبل از لانه‌سازی در پرواز مداوم سپری می‌کنند.
بادخورک‌های مولد نیز زمانی که اقدام به تغذیه جوجه‌ها می‌کنند به طور معمول مسافت‌های زیادی را برای تغذیه طی می‌کنند. در یک مورد یک بادخورک مولد بریتانیایی بر فراز آلمان پیدا شده است.
آنها برای تغذیه در سطح پایین پرواز می‌کنند و حشرات در حال پرواز را صید می‌کنند اما تا ارتفاع کمتر از 3000 متر براحتی در حال پرواز دیده می‌شوند. آنها اگر نیاز داشته باشند می‌توانند دو برابر این ارتفاع پرواز کنند. مهاجرت آنها در ارتفاع 5700 متری بر فراز بخش‌هایی از هیمالیا مشاهده شده است.
بادخورک‌ها به دلیل سرعت بالایی که در پرواز دارند دشمنان طبیعی بسیار کمی دارند و تنها یک پرنده است که از سرعت کافی برای شکار آنان در حال پرواز برخوردار است و آن شاهین بحری است.

لانه‌سازی بادخورک‌ها

لانه‌ی بادخورک‌ها همیشه بر بلندی ساخته می‌شود بطوریکه هنگام ورود به لانه خود را به داخل آن می‌اندازند و هنگام خروج هم به بیرون غلطیده و به پرواز درمی‌آیند.
در قدیم بادخورک‌ها در سوراخ‌هایی بر بالای درختان لانه می‌کردند اما با گسترش شهرنشینی و تجمع انسان در کنار رودها و دریاها بادخورک‌ها سبک لانه‌سازی خود را به مرور تغییر داده و به ساخت لانه در ساختمان‌ها روی آوردند.
امروزه لانه‌سازی بادخورک‌ها در درختان را تنها در کاج‌های قدیمی در مناطق محدودی از جنگل‌های اسکاتلند می‌توان مشاهده نمود و تقریباً همه‌ی بادخورک‌ها زیر بام ساختمان‌های قدیمی لانه می‌سازند.
بادخورک‌ها بر خلاف سایر پرندگان که اطراف لانه خود را به هم می‌ریزند بسیار تمیز هستند آنها بطور مرتب داخل لانه و اطراف جوجه‌ها را تمیز می‌کنند و فضله‌ای از خود و جوجه‌ها به جا نمی‌گذارند.

لانه بادخورک‌ها

زادآوری بادخورک‌ها

بادخورک‌ها پرندگانی با عمر طولانی هستند به همین دلیل فقط دو یا سه تخم در یک دوره می‌گذارند و تنها سعی می‌کنند یک جوجه در سال پرورش دهند.

این پرندگان تک‌همسر هستند و جفت‌ها در سال‌های متوالی با هم تولید مثل می‌کنند. هیچکس نمی‌داند که آیا جفت‌ها در خارج از فصل تولید مثل نیز با یکدیگر در تماس هستند یا خیر.

تشخیص جنسیت بادخورک‌ها غیرممکن است، حتی زمانی که پرنده در دست باشد.

از آنجا که آنها کاملاً به طعمه‌های موجود در هوا وابسته‌اند، در فصل تولید مثل در مقابل آب و هوای بد آسیب‌پذیر می‌شوند، زمانی که ناملایمات جوی باعث کمبود غذا و اغلب منجر به مرگ جوجه‌ها از گرسنگی می‌شود.

تغذیه بادخورک‌ها

بادخورک‌ها تنوع غذایی گسترده‌ای دارند. آنها بیش از 300 گونه حشره و عنکبوت در لیست غذایی خود دارند. زندگی همیشه در پرواز از آنان موجوداتی همیشه گرسنه می‌سازد.
بادخورک‌ها شکارچیان کارآمدی هم هستند بطوریکه در هنگام شکار در هر 6 ثانیه یک حشره شکار می‌کنند. آنها در هر روز بیش از 20000 حشره می‌خورند.
بادخورک‌ها هنگام پروازهای بی‌وقفه، حشرات صید شده را در توده‌هایی در گلوی خود ذخیره میکنند که گنجایش 300 تا 500 حشره را داراست و هر جوجه در آشیانه هر روز حدود 20 عدد از این توده‌های فشرده حشره را می‌خورد.

آناتومی بادخورک‌ها

بر خلاف تصور معمول بادخورک‌ها از خانواده پرستوها و چلچله‌ها نیستند آنها نزدیکترین روابط ژنتیکی را با مرغ مگس‌خوار دارند.
این پرندگان دارای عمر طولانی هستند و پیرترین بادخورک شناخته شده 21 سال زندگی کرده است.
مطالعات جدید نشان داده که بادخورک‌ها در خواب هنگام پرواز نیمی از مغز خود را خاموش می‌کنند تا به استراحت بپردازد. آنها در ارتفاع 3 کیلومتری از سطح زمین چرت می‌زنند.
بادخورک‌ها پاهای کوچکی دارند که با سبک زندگی هوایی آنها سازگار است. بادخورک‌های بالغ اغلب به سختی می‌توانند از یک سطح صاف بلند شوند، اگرچه به ندرت مجبور به انجام این کار می‌شوند.

بادخورک‌های جوان برای بلند شدن از سطح زمین با مشکلاتی روبرو هستند که همگی به ساختار پاهای کوچک آنها مربوط است.
بادخورک‌‌ها چشمان بزرگی دارند که با مژه‌های بلندی احاطه شده‌است. چشمان آنها طوری تکامل یافته تا بینایی آنان را در هنگام پروازهای طولانی مدت و پرسرعت محافظت کند. همچنین آنها را در یافتن حشرات در حال پرواز بخوبی یاری می‌کند.

آناتومی بادخورک ها
بادخورک‌‌ها حیوان خانگی(انگل اختصاصی) مخصوص به خود را دارند، نوعی شپش فاقد پرواز که در پشت بادخورک‌ها همیشه در حال خزیدن است و به طرز عجیبی، اگرچه از خون بادخورک‌‌ها تغذیه می‌کند اما به نظر نمی‌رسد حضور آنها تأثیر منفی بر سلامت پرنده داشته باشد.
بادخورک‌ها برای مدت طولانی بر روی زمین زندگی کرده‌اند. قدیمی‌ترین فسیل بادخورک که در آلمان یافت شده متعلق به بادخورکی است که 49 میلیون سال قبل بر روی زمین می‌زیسته.

از آنجایی که بادخورک‌ها هرگز روی زمین فرود نمی‌آیند، و بسیار سریع هستند، مطالعه آنها بسیار سخت است. هنوز واقعیت‌های بسیاری وجود دارد که ما در مورد آنها نمی‌دانیم، و آنها را به یک پرنده اسرارآمیز واقعی تبدیل می‌کند.

بادخورک‌های جهان

بادخورک‌ها پرندگانی عموما مهاجر هستند که در برخی گونه‌ها مسافت‌هایی محدود به مرزهای یک کشور و در سایر گونه‌ها مهاجرت‌های بین‌قاره‌ای انجام می‌دهند.
تاکنون تعداد 113 گونه بادخورک در سراسر جهان شناسایی شده‌اند که بیشتر در مناطق نسبتا گرم زمین زندگی و مهاجرت می‌کنند و تنها چند گونه‌ی محدود از این پرندگان در مناطق شمالی اروپا و آسیا و کانادا گزارش شده‌اند.
اقلیم مورد علاقه‌ی بادخورک‌ها معمولا جزایر میانی و سواحل کنار اقیانوس‌ها و دریاها است و مهاجرت آنان نیز معمولا در مسیرهای نزدیک به اقیانوس‌ها انجام می‌پذیرد. این علاقه بادخورک‌ها جمعیت عظیمی از این پرندگان را در جزایر کوچک و بزرگ جهان گرد هم آورده است.

پراکندگی بادخورک‌ها

بیشترین تنوع گونه‌ بادخورک‌ها در آمریکای جنوبی و سرزمین‌های حدفاصل آمریکای جنوبی و شمالی دیده می‌شوند. در مورد سایر گونه‌ها نیز بیشترین تنوع گونه در جزایر جنوب شرق آسیا حضور دارند.
تعداد اندکی از گونه‌های بادخورک‌ها در جمعیت‌های بسیار بزرگ در مسیر اروپا و آسیا تا جنوب آفریقا مهاجرت می‌کنند. این گونه‌‌ها در جنوب آفریقا زمستان‌گذرانی و در اروپا و آسیا در بهار و تابستان زادآوری می‌کنند.
تعداد قابل توجهی از گونه‌های بادخورک‌ها در سرزمین‌هایی محدود در جزایر میانی و یا سواحل اقیانوس‌ها در جنوب شرق آسیا و غرب آفریقا و همینطور در برخی مناطق آمریکای جنوبی بصورت بوم‌زاد حضور دارند.
بطور مثال گینه‌نو و ماداگاسکار هرکدام به تنهایی دو گونه بادخورک بوم‌زاد دارند. همچنین اندونزی دو گونه بوم‌زاد به تنهایی و دو گونه بوم‌زاد بطور مشترک با جزایر شمالی خود یعنی فیلیپین دارد.
برونئی، جزایر کریسمس، هند، سنگاپور و مالزی هر کدام گونه‌ای بوم‌زاد از بادخورک‌ها را میزبانی می‌کنند. همین وضعیت در کشورهای شمال آمریکای جنوبی و در جزایر حدفاصل شمال و جنوب نیز تکرار گردیده است.
سرزمین‌های استوایی با شرایط اقلیمی خاص خود میزبان جمعیت بزرگی از انواع بادخورک‌ها هستند که در مسیر شمال به جنوب و بالعکس زندگی و مهاجرت می‌کنند.

بادخورک‌های ایران

از بین 113 گونه بادخورک شناخته شده‌ی جهان، تاکنون تعداد 4 گونه در ایران دیده و گزارش شده‌اند:

  1. بادخورک کوهی    نام انگلیسی   Alpine Swift      نام علمی Apus melba
  2. بادخورک معمولی نام انگلیسی   Common Swift  نام علمی Apus apus
  3. بادخورک دودی    نام انگلیسی   Pallid Swift        نام علمی Apus pallidus
  4. بادخورک کوچک   نام انگلیسی   Little Swift        نام علمی Apus affinis
  • بادخورک‌های کوهی در سراسر اروپا، آفریقا و جنوب آسیا حضور دارند. آنها بیشتر در نواحی کوهستانی دیده می‌شوند و در ایران بیشترین گزارش مشاهده این گونه در امتداد رشته کوه‌های البرز و زاگرس به ثبت رسیده است.
  • بادخورک‌های معمولی نیز همانند بادخورک کوهی در سراسر اروپا، آفریقا و آسیا دیده می‌شوند. این گونه از بادخورک‌ها در مناطق وسیع‌تری از قاره آسیا و اروپا با اقلیم‌های متنوع حضور دارند و در مناطق سردتر شمال اروپا و روسیه هم گزارش شده‌اند.
  • بادخورک‌های دودی در مناطق محدودتری از اروپا، آفریقا و آسیا زندگی می‌کنند. بیشترین تجمع این گونه در سواحل شمال و جنوب دریای مدیترانه دیده می‌شود. حضور این گونه در آفریقا و آسیا چندان گسترش نمی‌یابد. در ایران بیشترین گزارش حضور این گونه در سواحل جنوب و جنوب غرب ایران است اما گزارشات انگشت‌شماری نیز از مرکز و سواحل شمال ایران به ثبت رسیده است.
  • بادخورک کوچک همانند سه گونه‌ی فوق‌الذکر تنها در آسیا، آفریقا و اروپا حضور دارد اما نقشه‌ی پراکنش این گونه با بقیه متفاوت است. بیشترین جمعیت این گونه در هند و آفریقا حضور دارند و در مسیر بین این دو محدوده یعنی در خاورمیانه نیز جمعیت‌های کوچکی از این گونه گزارش می‌شود. همچنین گزارش‌های محدودی نیز از حضور بادخورک کوچک در سواحل غرب اروپا وجود دارد.

زمان‌بندی مهاجرت بادخورک‌ها

بادخورک‌های ایران مهاجر هستند و هر سال هزاران کیلومتر به آفریقای مرکزی و جنوبی پرواز می‌کنند و در آنجا وقت خود را با تغذیه در ارتفاعات بالای دشت‌های سرسبز سپری می‌کنند. بادخورک‌ها تنها چند ماه در اروپا و آسیا می‌مانند، جایی که لانه‌سازی و تولید مثل می‌کنند، و سپس دوباره به مکان‌های تغذیه خود در جنوب باز می‌گردند.
بادخورک‌ها از اوایل اسفندماه در حال مهاجرت دیده می‌شوند که برای رسیدن به مقصدهای نهایی و آغاز دوره زادآوری حدود 2 ماه در راه هستند.
از حدود 10 اردیبهشت پرندگان بالغ که بیش از 4 سال سن دارند مستقیما به محل لانه سازی خود که در سال‌های گذشته اشغال کرده بودند می‌رسند و در لانه می‌خوابند و استراحت می‌کنند تا از ضعف ناشی از سفر طولانی خود بهبود یابند و منتظر رسیدن شریک زندگی خود می‌مانند.

روزهای پایانی اردیبهشت‌ماه معمولا صرف تعمیر لانه می‌شود. اگرچه لانه بادخورک‌ها چندان پیچیده نیست اما با گذشت زمان تخریب شده و نیاز به بازسازی دارد بنابراین بادخورک‌ها هرگونه موادی که در هوا بتوانند پیدا کنند از جمله پر، علف‌های خشک و دانه‌های موجود در هوا را می‌گیرند و به بزاق خود آغشته کرده و به شکل چسب به لانه می‌برند.
در ابتدای خردادماه با ورود بادخورک‌های بیشتر، پرندگان جوان هم که معمولا بین یک تا سه سال سن دارند از راه می‌رسند. اینها پرندگانی هستند که هنوز مکانی برای آشیانه سازی خود انتخاب نکرده‌اند.

در همین زمان بزرگسالان شروع به تخم گذاری می‌کنند و معمولا در فاصله چند روز 2 یا 3 تخم می‌گذارند. بادخورک‌ها پرندگان فداکاری هستند بطوری که حتی چند ثانیه‌ای که برای تعویض نوبت‌ها طول می‌کشد، تمایلی به ترک تخم‌ها نشان نمی‌دهند و حتی گاهی اوقات مجبور می‌شوند یکدیگر را از لانه بیرون کنند. جوجه‌ها حدود 18 روز طول می‌کشد تا از تخم خارج شوند.
از اواخر خردادماه تخم‌ها جوجه می‌شوند و جوجه‌های برهنه و کور توسط هر دو والدین تغذیه می‌شوند. در این زمان بادخورک‌ها برای یافتن مکان‌های غذایی غنی بی‌وقفه پرواز می‌کنند و در سرزمین‌های وسیعی پرسه می‌زنند.

اگر شرایط آب و هوایی نامناسب باعث تاخیر والدین در بازگشت به لانه شود، جوجه بادخورک‌ها این قابلیت را دارند تا برای چند روز بخوابند و سوخت‌ساز بدن و رشد خود را کند کنند.
پرندگان جوانی که زاد و ولد نمی‌کنند اکنون شانس خود را برای یافتن لانه‌های خالی امتحان می‌کنند. آنها در کنار لانه‌ها پرواز می‌کنند و بال‌های خود را به آن می‌کوبند تا بررسی کنند که آیا این لانه اشغال شده است یا خیر. این حرکت منجر به عکس‌العمل بادخورک‌های مقیم در لانه‌ها گردیده و گاه و بیگاه درگیری‌هایی را بوجود می‌آورد که همراه با سروصدای زیادی نیز هست.
در این دوره پرندگان مولد در لانه می‌خوابند، اما افراد غیرمولد در حال پرواز می‌خوابند در حالی که در ارتفاع 2000 تا 3000 متری از سطح زمین در حرکت هستند.

پایان تیرماه کم‌کم زمان ترک لانه توسط جوجه‌ها فرامی‌رسد. جوجه‌ها در حالی که چند روز آخر را در لانه سپری می‌کنند، بال‌های خود را با تمرینات فشرده و مداوم تقویت می‌کنند. از سوی دیگر والدین، آنها را تحت رژیم غذایی قرار می‌دهند، زیرا وزن آنها باید به کمتر از 45 گرم کاهش یابد تا بتوانند پرواز کنند.
در حالیکه ذخایر چربی به عضله تبدیل می‌شود، جوجه‌ها زمان زیادی را با اشتیاق به بیرون از لانه به آسمان خیره می‌شوند و رویای روزهای سراسر پرواز را در سر می‌پرورانند.

اکنون بزرگسالان شروع به ترک لانه‌ها می‌کنند تا سفر طولانی بازگشت به آفریقا را آغاز کنند. تا قبل از نیمه‌ی مردادماه جوجه‌ها در نهایت، هنگامی که در سن 6 تا 8 هفتگی هستند، تصمیم می‌گیرند والدین را دنبال کنند. هنگامی که آنها خود را از لانه به بیرون پرتاب می‌کنند، گروه‌های بزرگی تشکیل می‌دهند و به سمت جنوب حرکت می‌کنند.
سرانجام بادخورک‌ها ناپدید می‌شوند و دیگر تا فصل زادآوری بعدی در سال بعد که مجددا این چرخه را آغاز کنند دیده نمی‌شوند.

خطرات و تهدیدها برای زندگی بادخورک‌ها

فقدان آشیانه

تا چند دهه‌ی قبل بادخورک‌های معمولی به دلیل تمایل به لانه‌سازی در ساختمان‌ها به عنوان نمادهای طبیعی حاضر در زندگی شهری دیده می‌شدند. متأسفانه، این روزها بسیاری از این پرندگان در تلاش برای یافتن مکان‌های مناسب برای لانه ناکام می‌مانند، زیرا ساختمان‌ها به طور فزاینده‌ای در حال تخریب و بازسازی هستند.
قرن‌ها بود که ساختمان‌های ما فضاهای زیادی در گوشه و کنار خود داشتند که برای لانه‌گزینی و تولید مثل بادخورک‌ها مناسب بود، اما اکنون معماری مدرن سقف‌ها و سایبان‌های ساختمان‌ها را بیش از حد غیرقابل نفوذ کرده است.

تخمین زده می‌شود که کمتر از 1٪ ساختمان‌های مدرن قادر به میزبانی لانه‌های بادخورک‌ها هستند. علاوه بر این، ساختمان‌های قدیمی مرتباً خراب می‌شوند تا جا برای ساختمان‌های جدید باز شود، به این معنی که بادخورک‌هایی که از سفرهای طولانی خود برمی‌گردند، متوجه می‌شوند که بی‌خانمان شده‌اند.

نتیجه مطالعات گسترده در بریتانیا نشان داده که بادخورک‌ها غالبا در برخی ساختمان‌های ساخته شده تا قبل از سال 1944 موفق به لانه‌سازی و زادآوری می‌شوند.

در حالی که تنها 10درصد از ساختمان‌های ساخته شده تا سال 1919 میزبان این پرندگان بودند در دوران بین جنگ‌های جهانی این رقم به 7درصد کاهش یافت سپس در دوران پس از سال 1944 به 1.4درصد رسید و به احتمال فراوان در ابتدای قرن بیست و یکم این رقم به صفر رسیده است.
جمعیت بادخورک‌ها در چندین منطقه در سراسر اروپا و آسیا به شدت در حال کاهش است. در بریتانیا، بادخورک‌های معمولی در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض فهرست شده‌اند، زیرا جمعیت آنها در 20 سال گذشته به نصف کاهش یافته است.
اما خبر خوب این است که راه‌هایی برای کمک به بادخورک‌ها وجود دارد. هم‌اکنون سازمان‌های بسیاری که در عرصه حفاظت از طبیعت فعالیت دارند در سرتاسر جهان در حال افزایش آگاهی در مورد وضعیت اسفناک بادخورک‌ها هستند و چندین راه‌حل عملی ارائه داده‌اند.
یکی از ساده‌ترین تغییراتی که می‌توانیم به‌عنوان صاحبان املاک و یا سازنده و معمار ساختمان‌ها انجام دهیم، این است که جعبه‌های آشیانه مناسب برای بادخورک‌ها را در طراحی ساختمان‌های خود بگنجانیم.
این لانه‌ها حداکثر به اندازه‌ی یک جعبه کفش هستند و می‌توان براحتی آنها را در داخل دیوارها نصب کرده و یا به بیرون خانه متصل نمود. این لانه‌ها ارزان و بادوام هستند و بدون نگرانی در مورد ایجاد ناامنی برای پرنده و جوجه‌ها، محلی را برای زادآوری در اختیار بادخورک‌ها قرار می‌دهند.

فقدان آب‌

یک تهدید بزرگ برای بادخورک‌ها خشک شدن رودخانه‌ها و سایر منابع آب شیرین مثل تالاب‌ها و آبگیرها است. بادخورک‌ها در حال پرواز آب می‌خورند و برای اینکه منقار کوچک‌شان را به سطح آب برسانند نیاز به آب‌های سطحی وسیعی مثل رودخانه‌ها و تالاب‌ها دارند تا در طول چندین متر پرواز مقدار مناسبی آب وارد منقار خود کرده و مجددا اوج بگیرند.
متاسفانه شهرنشینی گسترده و افسارگسیخته‌ی انسان که در برخی سرزمین‌ها منجر به خشکی رودخانه‌ها و تالاب‌ها گردیده و از طرف دیگر توسعه ناپایدار کشاورزی که همزمان با مصرف بی‌رویه آب، تمامی آب‌های سطحی را وارد لوله‌های زیرزمینی نموده، آسیب جبران ناپذیری به جمعیت بزرگی از بادخورک‌ها وارد کرده است.
برای رفع این تهدید مسئولان شهری باید تدابیری اتخاذ کنند تا آب‌های مورد مصرف در پارک‌ها و فضاهای سبز شهر بر روی سطح زمین و در استخرهای بزرگ در نقاط مختلف شهر در دسترس پرندگان و بخصوص بادخورک‌ها نیز قرار بگیرد.

هم‌اکنون بادخورک‌های بسیاری در بهار به شهر اصفهان کوچ می‌کنند و در ساختمان‌های قدیمی میدان نقش‌جهان لانه‌سازی و زادآوری می‌کنند و استخر بزرگی که در مرکز میدان واقع شده و بطور معمول آب دارد، آب مورد نیاز بادخورک‌ها را در آن منطقه تامین می‌کند.
این الگو باید در اکثر نقاط شهرها که بافت قدیمی‌تری داشته و از دوران قدیم میزبان بادخورک‌ها بوده در نظر گرفته شده و تکرار شود.

فقدان غذا

توسعه ناپایدار کشاورزی که غالبا فاقد استانداردهای لازم برای حفاظت از محیط زیست است، مجوز استفاده از هر وسیله‌ای را برای ازدیاد محصول ایجاد کرده است. این روزها استفاده از سموم و آفت‌کش‌ها به شکل لجام گسیخته‌ای توسط افراد مختلف با هر سطح دانش و تجربه‌ به سکه‌ی رایج کشاورزی تبدیل شده است.
استفاده‌ی بی‌قیدوشرط از سموم و بکارگیری روش‌های خصمانه‌ی کشاورزی جمعیت‌های بزرگی از حشرات بومی و سودمند را که تنها غذای بادخورک‌ها هستند از بین برده است.

اخیرا در مناطق بکر اطراف شهر دیده شده که پیمانکاران شهرداری در مسیر عبور کوهنوردان اقدام به استفاده از سموم علف‌کش می‌کردند و تنها برای عقد یک قرارداد و کسب مقادیری پول بدون هیچ هدف و تاثیر مثبتی مقادیر زیادی سم را وارد چرخه حیات کرده و گیاهان بومی و خودرو را که هزاران سال در آن مناطق رویش می‌یافتند، از بین می‌بردند.

چرخه‌ی “گیاهان بومی، حشرات و پرندگان” متاثر از استفاده از سموم کشاورزی رو به نابودی گذاشته زیرا از بین بردن گیاهان بومی که محل رشد حشرات هستند و جایگزین کردن گیاهان غیربومی که خود لزوم استفاده از سموم را به همراه دارد، زندگی تمامی جانداران روی زمین را با دشواری‌های فراوانی روبرو ساخته است.

مجموع این شرایط برای بادخورک‌ها با آن زندگی منحصر به فرد که هیچ جایگزینی برای تغذیه و ادامه حیات ندارند، شرایط بسیار خطیر و دشواری ساخته است. متاسفانه اینگونه به نظر می‌رسد که هیچ راه حل محتملی برای این مشکل حتی در آینده‌ی بلند مدت هم وجود ندارد.

 

منابع

https://ebird.org/home

https://swifts.be
https://www.swift-conservation.org
https://www.swiftconservation.ie
http://falciotnegre.com/project/grounded-swift
https://www.livingwithbirds.com/tweetapedia/21-facts-on-swift

اثرات جنگ بر حیات‌وحش و پرندگان

قبل از این‌که این مطلب را بخوانید پیشنهاد می‌کنم موتور جستجوگر گوگل خود را باز کنید و در مورد تعداد حملات جنگی و مدرن از سال 2020 تا 2022 در دنیا بخوانید. اگر بخواهم به صورت خلاصه نتیجه این جستجو را به شما بگویم بیش از 10 هزار حمله مخرب در دنیا اتفاق افتاده است. افغانستان، اتیوپی، مکزیک، یمن، عراق و جنگی که اخیرا در کشور اوکراین شروع شده و تیتر تمامی اخبار دنیاست. اما در این مطلب می‌خواهم نگاهی به مسائل عمیق‌تری داشته باشیم. مانند اثرات مخرب جنگ‌ها و حتی تمرینات افراطی جنگی بر روی طبیعت و خصوصا پرنده‌ها. پرنده‌ها در طول جنگ چه می‌کنند؟ کجا می‌روند؟ چه آسیب‌هایی می‌بینند؟

در طول جنگ بسیاری از زیستگاه‌های امن از بین می‌رود و بسیاری از رودخانه‌ها و دریاچه‌ها آلوده می‌شوند. بیایید به صورت خلاصه نگاهی به اثرات مخرب جنگ‌های قاره آسیا بیاندازیم.

اثرات جنگ افغانستان بر پرندگان

اثرات جنگ بر پرندگان

 افغانستان در میان یکی از شاه‌راه‌های مهاجرتی پرندگان قرار دارد. در طول جنگ‌های بسیاری که در این کشور اتفاق افتاده آسیب‌های بسیاری به جنگل‌ها و مناطق امن حیوانات وارد شده‌است. اکنون در این مسیر پروازی 85 درصد پرندگان مهاجر کاهش پیدا کرده‌اند. حتی پس از آرام گرفتن جنگ بسیاری از مناطق حفاظت شده و امن حیوانات به محلی برای تمرینات نظامی تبدیل شده‌است. از طرفی برای جابه‌جا کردن سلاح‌های جنگی حیواناتی مانند پلنگ را به اسارت می‌کشیدند و از مرز رد می‌کردند.

 

جمعیت مرکزی درنای سیبری امروز به کلی نابود و منقرض شده است. احتمالا اولین سرشماری از این جمعیت در هند در سال ۱۹۷۴ انجام شد که ۷۵ فرد شمارش شد. این تعداد هر ساله به دلیل شکار و آلودگی زیستگاه کم‌تر شد. با افزایش ناآرامی ها و جنگ در منطقه و به خصوص جنگ در افغانستان، تعداد آن‌ها کم شد به طوری که در سال ۱۹۹۶ تنها یک جفت شمارش شد.

 


بیشتر بخوانید: امید تک درنای سیبری ایران


اثرات جنگ عراق و کویت‌ بر پرندگان

اثرات جنگ بر پرندگان

جنگ عراق و کویت که در خلیج فارس اتفاق افتاد یکی از مخرب‌ترین آثار زیست محیطی را ایجاد کرد. کشور عراق در طول این جنگ باعث ریخته شدن یک میلیون تن نفت خام به خلیج فارس شد و درنتیجه بزرگ‌ترین نشت نفتی در طبیعت رخ داد.
بیش از 25 هزار پرنده مهاجر کشته شدند. موجودات وابسته به آب از گیاهان و پرندگان تا انسان‌ها و موجودات دریایی آسیب دیدند.

نفت خام به مرور به سواحل و صحراها رسید و دریاچه‌های نفتی به وسعت 50 کیلومتر را تشکیل داد. حتی این آلودگی نفتی وارد سفره‌های آب زیرزمینی نیز شد. در ادامه بخارات سمی نیز وارد جو زمین شد و تا سال‌ها اثرات مخرب آن بر روی پرندگان و موجودات دریایی در حال مطالعه بود.

اثرات جنگ اسراییل و لبنان بر حیات‌وحش

اثرات جنگ بر حیات‌وحش

 

در طی بمباران‌های این جنگ 20 هزار تن نفت وارد دریای مدیترانه شد.

نشت نفت آنقدر با سرعت بالا پیش رفت که بیش از 90 کیلومتر از خط ساحلی را آلوده کرد. درست سواحلی که برای تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها و بسیاری از پرندگان کنار آب‌زی و وابسته به دریا مکانی امن بود.

از طرفی در این جنگ با آتش‌سوزی‌ جنگل‌های شمال اسرائیل 90 هزار هکتار از ذخایر درختان و پناهگاه‌های پرندگان از بین رفت.

جنگ‌های اتمی و اثرات رادیواکتیو بر پرندگان

وقتی نام جنگ‌های اتمی را می‌شنویم احتمالا نام هیروشیما یا چرنوبیل را یادآور می‌شوید.

بیایید نگاهی به اثرات جنگ‌های اتمی بیاندازیم. کمی در مورد اثرات رادیواکتیو بر روی پرندگان به شما می‌گویم.

واقعه چرنوبیل یا بهتر بگویم فاجعه چرنوبیل که در سال 1986 در شهر پریپیات اتفاق افتاد. که بر اساس مقیاس‌گر رویدادهای بین‌المللی هسته‌ای و رادیولوژیک، در گروه شماره ۷ (بالاترین مقیاس) طبقه‌بندی شده‌است. این درجه نشان‌دهنده«حادثه عظیم» است؛ به معنی «انتشار عمده مواد رادیواکتیو با اثرات گسترده بهداشتی و زیست‌محیطی» است.

اثر جنگ بر پرندگان

پس از این فاجعه تاریخی تا سال‌ها اثرات آن بر روی آب‌ها، گیاهان و حیوانات قابل مشاهده بود و متاسفانه قابل مشاهده‌است. تحقیقات بسیاری انجام شده که نشان می‌دهد تاریخچه تکاملی موجودات ممکن است نقش بزرگی در تعیین میزان آسیب پذیری آن‌ها در برابر تشعشعات داشته باشد. بسیاری از حیوانات که در طول تکامل نرخ جهش بالایی داشتند مانند: پرستوها (barn swallow)، سسک باغی(icterine warbler) و سسک سر سیاه( Eurasian blackcap) بیشترین میزان کاهش جمعیت را در چرنوبیل داشتند.

اثرات چرنوبیل تا سال‌ها در پرندگان و پستانداران قابل مشاهده بود. درست مشابه اثرات بمب‌های اتمی هیروشیما و نازاکی که بر روی انسان‌هایی که جان سالم به در بردند نشان داده شد.

  • کوچک شدن مغزها
  • آب مروارید
  • ضعیف شدن و ناقص شدن اسپرم
  • عقیم شدن

این اثرات به دلیل قرارگرفتن در معرض مسقیم پرتوهای یونیزان در هوا، آب و غذا است. مطالعاتی در سال 2013 انجام شد که نشان می‌دهد در پرتوزاترین مناطق، اثرات عمیق‌تری وجود دارد.

  • بیش از 40 درصد از پرندگان عقیم هستند یا چندین اسپرم مرده در دستگاه تناسلی در فصل تولید مثل دیده شده‌است.
  • تومورهای سرطانی در پرندگان
  • ایجاد ناهنجاری‌های رشدی در برخی گیاهان و حشرات که باعث کاهش مواد غذایی پرندگان می‌شود.
  • کاهش جمعیت حیوانات خصوصا پرندگان در این مناطق

نکته: تمامی حیوانات الگوهای رفتاری متفاوتی در کاهش جمعیت دارند. به عنوان مثال در کاهش جمعیت گرگ‌ها اثرات رادیواکتیو نزدیک به صفر است.


بیشتر بخوانید: حیواناتی که از جنگ‌های اتمی جان سالم به در بردند


پرندگان در طول جنگ کجا می‌روند؟

جنگ جهنم است برای همین پرندگان بسیاری در این جهنم از بین می‌روند. اگر نمی‌دانید بهتر است به شما بگوییم اولین دلیل کاهش جمعیت پرندگان در جهان تخریب زیستگاه‌های آن‌ها توسط انسان و تصمیماتش است.

وقتی می‌گوییم تخریب زیستگاه، نگاه‌‌تان را از تغییرات کاربری و شهرسازی عمیق‌تر کنید. بله، قبل از جنگ، هنگام جنگ و حتی بعد از جنگ!

بسیاری از کشورها برای تست کردن بمب‌ها و سلاح‌هایشان به مناطقی می‌روند که پرندگان و دیگر موجودات زنده تا قبل از آن در آن‌جا زندگی می‌کردند. بنابراین با ایجاد صداهای بلند، آلودگی هوا و آب و حتی آتش‌سوزی ناشی از تمرینات نظامی آسیب زیادی به این موجودات وارد می‌شود.

در حین جنگ اما اوضاع وخیم‌تر می‌شود. بگذارید با یک مثال برای شما توضیح دهم.

جنگ‌های افغانستان و به دنبال آن درگیری‌های بین هند و پاکستان تلفات غیرعادی پرندگان را به دنبال داشت. قبل از درگیری میان هند و پاکستان در تالاب غارنا که در مرز این دو کشور واقع شده است حدود 25 هزار پرنده زمستان‌گذرانی می‌کردند. اما حالا با گذشت سال‌ها چیزی کم‌تر از 2500 پرنده در این منطقه دیده می‌شود.

اما دلیل آن واضح است!

درست در زمانی که قبل از رسیدن به فصل جفت‌گیری و مهاجرت در تلاش برای استراحت و افزایش وزن هستند با شروع جنگ به هوا می‌پرند و با استرس زیاد به هم‌نوعان خود هشدار می‌دهند. در این زمان میزان استرس پرندگن آنقدر زیاد است که دچار سردرگمی می‌شوند. پرندگان یا از بین می‌روند یا در حال فرار برای رسیدن به یک مکان امن که غذای کافی نیز داشته باشد، انرژی خود را ازدست می‌دهند و از بین می‌روند.

اما پس از جنگ هم اثراتی باقی می‌ماند؟

تروما یا روان زخم در پرندگان

آسیب روانی پس از حادثه را تروما می‌گویند. یک مطالعه از 2015 تا 2018 ترومای جنگ برای پرندگان را ثابت می‌کند. در این مقاله داده‌هایی از سراسر کشور سریلانکلا جمع شده است که شامل بخش‌هایی که در آن جنگ اتفاق افتاده بود و مناطقی که هیچ نشانی از جنگ در آن‌ها نبود، می‌باشد.

در این مطالعه به طور سیستماتیک به پرندگان نزدیک می‌شدند و فاصله که از آن‌ها فرار می‌کردند را اندازه می‌گفتند. به این فاصله، دایره ترس یا فاصله شروع پرواز یا flight-initiation” distance” یا “FID” می‌گویند.

اثرات جنگ بر حیات وحش

نه تنها جنگ داخلی سریلانکا جمعیت انسان‌ها و حیات‌وحش را پراکنده و حتی کاهش داده است بلکه ترومای آن هم‌چنان در انسان‌ها و خصوصا پرندگان بعد از گذشت سال‌ها دیده ‌می‌شود. این جنگ در سال 2009 پایان یافت.

چراکه در این مطالعه متوجه شدند که FID پرندگان در مناطق سابق جنگی 25 درصد بیشتر از FID همان گونه در مناطق دیگر است. تخریب زیستگاه، آلودگی صوتی، ترک قلمرو، کمبود غذا، افزایش پروازهای استقامتی برای فرار از مناطق گوشه‌ای از اتفاقاتی است که به پرندگان و دیگر موجودات زنده وارد می‌شود.

از طرفی پرندگان بزرگ جثه که در طول جنگ بیشتر شکار می‌شدند یا به دلیل بزرگ بودن لانه‌ها، تخم‌های بیشتری توسط سربازها دزدیده می‌شد و کم‌تر جایی برای پنهان شدن داشتند، آسیب‌های طولانی‌تری را نسبت به پرندگان کوچک جثه تجربه می‌کنند.

نتیجه دیگر از این مطالعه این است که در بسیاری از مناطق آسیب‌هایی به حیات‌وحش وارد می‌شود که اگر برای جبران آن برنامه مدیریت شده پیاده نشود، سال‌ها شاهد اثرات منفی آن خواهیم بود.

کلام آخر

جنگ نه برای ما انسان‌ها و نه برای زمین اتفاق مثبتی نیست. اثرات ناشی از جنگ برای تمام عمر در قلب و روح زمین و موجودات آن می‌ماند. امید دارم روزی را که در روی زمین تمام اسلحه‌ها زنگ زده بشوند و آسمان به جای گلوله پر باشد از پرواز پرندگان. روزی زمین چهره صلح را خواهد دید.

دیگر منابع:

 

نکات عکاسی از پرندگان

پرندگان داری تنوع بسیاری در جهان هستند. آن‌ها رفتارهای جالب و گاه پروبالی رنگین دارند که این زیبایی باعث شده است تا همیشه انسان را شیفته خود کرده و تبدیل به سوژه‌‌ای جذاب برای هنرمندان شوند. در یک نگاه عکاسی از پرندگان می‌تواند شامل عکس‌هایی از تمام گونه‌های پرنده به نظر برسد. اما آنچه که در دنیا شناخته شده و مطرح است تعریف خاصی دارد.

 


نگارنده مقاله: یاسمین یوسفی

«تمام مطالب منتشر شده در وبلاگ آوای بوم نشان دهنده نظرات نویسنده مطلب بوده و لزوما دیدگاه‌های انجمن را منعکس نمی‌کند.»


هنر عکاسی از پرندگان یا پرنده‌گرافی یکی از شاخه‌های عکاسی حیات وحش محسوب می‌شود. طبق این تعریف عکس‌هایی که از گونه‌های اهلی، خانگی(پِت) و در اسارت همچنین پرندگان در باغ‌های پرندگان گرفته می‌شود در این ژانر جایگاهی ندارند. در واقع عکاسی از پرندگان وحشی به مستندسازی آن گونه در زیستگاه طبیعی‌اش می‌پردازد.

 

Everglades National Park,Florida.By: Jared Ranahan

 

هدف از عکاسی پرندگان چیست؟

امروزه عکاسی به عنوان یک ابزار به کمک علوم مختلف آمده است. پژوهشگران گاهی برای ثبت رفتار یک گونه، شناسایی بهتر و گاهی شمارش گونه‌ها از عکاسی بهره می‌برند. عکاسی می‌تواند یک تفریح آمیخته با هنر و حتی یک شغل محسوب گردد. اما باید بدانید عکاسی از حیات وحش و پرندگان یک فعالیت پر هزینه و البته جذاب در تمام دنیا و به خصوص در ایران محسوب می‌شود. به‌ دلیل پرهزینه و تقریبا ناشناخته بودن این فعالیت در کشور ما، عکاسی از گونه‌های حیات وحش تنها با عشق و علاقه دنبال شده و به عنوان یک شغل به آن پرداخته نمی‌شود.

 

تفاوت پرنده‌نگری با عکاسی از پرندگان چیست؟

اگر بگوییم اغلب پرنده‌گراف‌ها در ایران فعالیت خود را با پرنده‌نگری آغاز کرده‌اند چندان بیراه نگفته‌ایم. ما در پرنده‌نگری می‌آموزیم که چطور پرندگان را در محیط‌های طبیعی پیدا کرده از شناسایی، دیدن رفتار و شنیدن صدای آن‌ها لذت ببریم. همه ما می‌دانیم برخی پرندگان بسیار پر جنب و جوش هستند. دوربین عکاسی در پرنده‌نگری به ما کمک می‌کند تا با یک ثبت خوب بتوانیم گونه را به راحتی شناسایی کرده و همچنین تصاویر خوبی را از سفرمان به یادگار داشته باشیم.

 

پرنده‌نگری، پیش‌آگاهی مناسب برای عکاسی از پرندگان

احتمالا این پرسش به‌وجود آمده است که اگر پرنده‌گرافی همان عکاسی از پرندگان در محیط طبیعی است و یک پرنده‌نگر هم با دارا بودن دانش عکاسی می‌تواند عکس‌های با کیفیت بگیرد پس تفاوت این دو در چیست؟

شاید این تفاوت برای افرادی که هیچکدام از دو فعالیت را تجربه نکرده‌اند چندان ملموس نباشد. در عکاسی از پرندگان شما به تمام آنچه در پرنده‌نگری آموخته‌اید نیاز دارید. تمام دوستانی که وارد حیطه عکاسی حرفه‌ای از پرندگان می‌شوند به‌ تدریج متوجه می‌شوند که از پرنده‌نگری به خصوص در جمع‌های دوستانه و گروهی فاصله گرفته‌اند. عکاسان پرندگان برای گرفتن تصاویر از یک گونه در حالات خاص علاوه بر مهارت عکاسی مجبور به مطالعه بیشتر در خصوص رفتار و استفاده از ترفندهای خاص جلب گونه‌ها خواهند بود. برای دستیابی به این هدف سفرهای گروهی به دلیل دایره ترس بالای پرندگان چندان نتیجه بخش نخواهند بود. بنابراین افراد معمولا به تنهایی یا در گروه‌های دو یا سه نفری به فعالیت می‌پردازند. در این فعالیت ممکن است برخلاف پرنده‌نگری تمام زمان به جای دیدن چندین گونه پرنده به دیدن یک گونه هدف محدود شود. به‌ همین دلیل سفرهای با هدف پرنده‌نگری و عکاسی را در زمان‌های جداگانه برنامه‌ریزی می‌کنند تا هر دو فعالیت را به صورت تخصصی توامان داشته باشند و از هر دو لذت ببرند.

اخلاق در عکاسی پرندگان

مانند هر کاری، داشتن اخلاق در عکاسی پرندگان هم دارای اهمیت است. تقریبا کلیه کدهای اخلاقی در پرنده‌نگری در عکاسی از پرندگان نیز کاربرد دارد. این قوانین نانوشته را می‌توان در دو دسته احترام به طبیعت و احترام به سایر عکاسان تقسیم بندی نمود. جا‌به‌جا نکردن پوشش آشیانه برای عکاسی از تخم‌ها، عدم پخش صدای پرندگان در حریم آشیانه‌‌ها، رعایت اصول نزدیک شدن به پرندگان، اجتناب از ترساندن پرندگان برای گرفتن عکس‌ در حالت پرواز، رعایت اصول در استفاده از فلاش برای پرندگان شبگرد، عدم اشتراک‌گذاری موقعیت دقیق آشیانه‌ها در فضای مجازی و به‌ صورت عمومی و … از جمله کدهای اخلاقی در عکاسی از پرندگان هستند.

چطور از پرندگان عکاسی کنیم؟

تهیه تجهیزات مناسب

هر نوع فعالیتی ابزار مخصوص به خود را دارد که با مشورت اساتید این فن می‌توانید با دوربین و لنزهای موجود در بازار آشنا شوید. پس از تهیه تجهیزات مناسب، داشتن دانش در خصوص تجهیزاتتان و روش استفاده از آن‌ها ضروری است.

رفتار پرندگان را بشناسید

اما مهم‌ترین نکته پس از رعایت اصول اخلاقی و رعایت حریم طبیعت در عکاسی از پرندگان، تلاش برای آموختن علم رفتار یا رفتارشناسی حیات‌وحش است. اینکه یک گونه از چه چیزهایی تغذیه می‌کند، چه رفتارهایی در برابر دیگر موجودات در زیستگاه انجام می‌دهد، چه زمانی و کجا برای آب خوردن به اطراف چشمه می‌آید، چطور می‌نشیند و یا چه زمانی به پرواز درمی‌آید، همه این‌ها با آشنایی با رفتار گونه‌ها قابل پیش‌بینی خواهد بود. آشنایی با رفتار هر گونه کاری بسیار زمان‌بر است. اما این دانش باارزش امکان گرفتن عکسهایی متمایز را فراهم می‌آورد.

با چه پرندگانی عکاسی را آغاز کنیم

برای شروع بهتر است از پرندگانی عکاسی کنید که ترس کمتری از انسان دارند. پس از کسب تجربه و مهارت کافی می‌توانید به عکاسی از سایر پرندگان رفته و دیگر گونه‌ها را تجربه کنید.

به پرندگان نزدیک شوید اما نه بیش از حد!

اغلب عکاسان کم‌تجربه تصور می‌کنند برای گرفتن عکس‌هایی با وضوح و جزئیات زیاد، باید به پرندگان بسیار نزدیک شوند. این تصور تا حدی درست است اما کامل نیست. پرندگان دایره ترس متفاوتی دارند. آن‌ها فقط به شما تا مرز محدودی اجازه نزدیک شدن می‌دهند و پس از آن پرواز کرده و محل را ترک می‌کنند. واضح است تصویری که در چنین شرایطی گرفته می‌شود نه‌تنها مطلوب نیست بلکه وجود ترس در پرنده شما را از مشاهده و ثبت رفتارهای طبیعی آن گونه محروم می‌کند.

عکاسی می‌تواند معضلی برای حیات وحش باشد

تجربه نگارنده از عکاسی در پارک‌های شهری و متاسفانه مشاهده تلاش بی‌نتیجه و تعقیب بیش از حد پرندگان توسط برخی افراد نشان می‌دهد که پرندگان به مرور از لوازم عکاسی ترسیده و به مرزهای دایره ترس‌شان افزوده می‌شود. این مهم نه تنها در مورد حیات وحش شهری وجود دارد بلکه متاسفانه در محیط‌های طبیعی نیز مشاهده شده است.

پوشش مناسب عکاسی از پرندگان

پوشیدن لباس‌های هم‌رنگ محیط می‌توانید کمتر جلب توجه کرده و به شما کمک کند تا بدون ترساندن پرندگان به آن‌ها نزدیک شوید. تور استتار، انواع کومه‌های دست‌ساز و چادرهای عکاسی مخصوص از جمله وسایلی هستند که عکاس در موقعیت‌های متفاوت برای مخفی شدن از دید حیات وحش و امکان مشاهده رفتارهای طبیعی آن‌ها استفاده می‌کند.

اجتناب از سروصدا

ایجاد سروصدا می‌تواند باعث ترساندن پرندگان شده و شما را از رسیدن به موفقیت باز دارد. حتما قبل از عکاسی تلفن همراه خود را روی حالت بی‌صدا قرار دهید.

یک عکاس حرفه‌ای چطور به پرندگان نزدیک می‌شود؟

همراه شدن با یک عکاس باتجربه در فراگیری ترفندهای خاص کمک بسیار بزرگی به ما خواهد کرد. عکاسان با تسلطی که بر رفتار گونه‌های مختلف دارند محدوده ترس هر گونه را به خوبی می‌شناسند و از آن تجاوز نمی‌کنند. آن‌ها با بهره‌گیری از ترفند‌هایی نظیر فنون بهره‌بری از کومه، استتار و اختفا، شیوه‌های پِرچ گذاری و … باعث می‌شوند که پرنده با احساس امنیت به عکاس نزدیک‌تر شود.

نمونه کومه ثابت عکاسی

اجازه دهید پرندگان به شما نزدیک شوند!

درست است! از یک جایی به بعد این پرنده است که باید در مکان پیش‌بینی شده عکاس فرود آید. با وجود اینکه تعقیب پرندگان وسوسه انگیز است، اما آنها با این کار از ما دور می‌شوند. تعقیب پرندگان اغلب منجر به ثبت عکس‌هایی از گونه می‌شود که در حال چرخیدن یا خم شدن به سمت خود هستند، یا حتی بدتر از آن، در حین فرار و پشتشان به دوربین است. با مطالعه رفتار و زیستگاه پیش از موعد، می توانید پیش‌بینی کنید که پرنده کجا فرود می‌آید، راه می رود یا پرواز می‌کند و از قبل خود را در آنجا قرار دهید تا پرنده به سمت شما بیاید و در نتیجه عکسی بسیار جذاب‌تر بگیرید.

ترفندهای جذب پرندگان

این ترفند‌ها برای هر گونه متفاوت است. گاهی یک عکاس با صرف زمان بسیار به آن دست یافته و شاید حتی منحصر به فرد باشد. این ترفندها ممکن است شامل استفاده از فیدر، ایجاد حوضچه‌های آب موقت و … باشد. از پِرچ‌ها یا نشیمن‌های مختلف در کنار عوامل جذب پرندگان استفاده می‌شود. پِرچ معمولا به نشیمن‌ و یا محل استقرار پرندگان گفته می‌شود که ممکن است یک شاخه در قطر مناسب و یا یک تپه کوچک آذین شده با گیاهان همان منطقه باشد.

استفاده از ساقه درخت مو به عنوان پرچ

 

جذب پرندگان و عکاسی از پرنده

استفاده از ساقه بید مشک و پرده رنگی جهت عکاسی از حیات وحش شهری در محدوده نصب فیدر

الفبای بسیاری از این شیوه‌ها در کتب عکاسی تخصصی حیات وحش به خصوص به زبان انگلیسی موجود و قابل الگو برداری است. عکاس باید توجه داشته باشد که اخلاقیات را در استفاده از این روش‌ها زیر پا نگذارد.

چه زمانی می‌توانیم از پرندگان عکاسی کنیم؟

تقریبا در تمام فصول می‌توان از پرندگان عکاسی کرد و هیچ منعی برای شما وجود ندارد. اما برخی از عکاسان ترجیح می‌دهند در فصل تابستان به خصوص اواسط فصل که پرندگان به دلیل پرریزی و تولک کامل احتمالا پرو بال آشفته و نه چندان جذاب دارند کمتر عکاسی کنند.

زمان نور مناسب را بشناسید

درست پس از طلوع و کمی قبل از غروب خورشید زمانی است که رنگ به بهترین شکل به نظر می‌رسد. سایه‌ها از سوژه‌ها دورتر هستند و پرندگان بیشترین فعالیت را در این زمان دارند. بنابراین بهترین عکس‌ها را می‌توانید در این زمان به ثبت برسانید. همیشه آسمان صاف و فاقد ابر نخواهد بود. شما می‌توانید عکاسی در هوای ابری و بارانی را نیز به عنوان یک چالش جذاب در عکاسی پرندگان تجربه کنید.

عکاسی در نور طلایی غروب

 

استفاده از سرعت شاتر بالا

پرندگان موجوداتی پرتحرک هستند برای اجتناب از تار شدن تصویر و دستیابی به جزئیات بیشتر در تمام نقاط بدن پرنده به خصوص جهت ثبت پرندگان در حالت پرواز مجبور به استفاده از سرعت‌های بالای شاتر هستیم.

دنیا را از نگاه پرندگان ببینید

سعی کنید دوربینتان را در راستای چشمان یک پرنده نگه دارید. به بیان دیگر eye level را رعایت کنید. برای اینکار ممکن است مجبور باشید روی زمین دراز بکشید و یا حتی از داخل آب عکاسی کنید. روی چشم‌های پرنده فوکوس کنید و سعی کنید جزئیات قابل قبولی را ثبت کنید.

اصالت و هویت عکس‌ها را حفظ کنیم

تمام هنرمندان حق دارند باتوجه به هدفی که دنبال می‌کنند سلیقه خود را نیز در عکس‌ها و تصاویر اعمال کنند. اما باید بدانیم سلیقه ما نباید در طبیعی بودن عکس‌ها به خصوص برای تصاویری که با هدف معرفی حیات وحش به عموم گرفته می‌شود دخیل شود. وجود المان‌های مصنوعی، گیاهان غیربومی به عنوان پِرچ و … هر چند عکس بسیار زیبایی را برای دید مخاطب کم‌تجربه ایجاد می‌کند، اما این تصویر از لحاظ عدم نمایش زیستگاه طبیعی گونه فاقد هویت خواهد بود و از تعریف عکاسی حیات‌وحش فاصله می‌گیرد.

 

بوکه و پس زمینه

پس زمینه خلوت و تمیز از دیگر عوامل کلیدی برای عکاسی موفق از پرندگان هستند. در بیشتر موارد، کنترل پس‌زمینه سخت خواهد بود. زیرا پرنده به شما اجازه راه رفتن و برنامه‌ریزی عکس را نمی‌دهد. اما هنوز هم می‌توانید چند کار را انجام دهید تا به نتیجه مطلوب برسید. باید مطمئن شوید که فاصله خوبی بین پرنده و اشیاء پشت آن وجود دارد. همچنین از دیافراگم مناسب در تنظیم دوربین استفاده کنید. هرچه فاصله بیشتر باشد، تاری پس‌زمینه بهتر است (اگرچه فاصله بین شما و پرنده در واقع مهم‌تر است). عکاسان با تکیه بر علم رفتار معمولا نشیمن یا پِرچ را به‌ گونه‌ای در محیط قرار می‌دهند که پس زمینه شلوغ مانعی برای تمرکز روی سوژه اصلی به وجود نیاورد و مخاطب پرنده را کاملا به عنوان موضوع اصلی و به راحتی مشاهده کند. اما این قانون به معنی عدم نمایش شاخصه‌های زیستگاه نیست بلکه عکاس با توجه به مهارت خود در ترکیب‌بندی می‌تواند زیستگاه را همراه با سوژه به بهترین نحو به تصویر بکشد.

کلام آخر

دنیای عکاسی از حیات وحش و پرندگان، دنیایی پهناور است که حرف برای گفتن بسیار دارد. در این مقاله سعی شد بسیار خلاصه و جامع در این مورد نگاشته شود. برای مطالعه بیشتر می‌توانید دو کتاب فارسی: فنون عکسبرداری از حیات‌وحش نوشته سید مهدی نبی‌یان و کتاب حیات‌وحش ایران، راهنمایی برای گردشگران و عکاسان اثر سید بابک موسوی را تهیه و مطالعه کنید.