دم جنبانک ابلق
دم جنبانک ابلق ، گنجشکسانی کوچک از خانواده دم جنبانکهاست. پرندهای آشنا که در بسیاری از مناطق ایران و حتی در شهرها مشاهده میشود. در این مطلب اطاعاتی در مورد تغذیه دم جنبانک، لانه سازی، شناسایی دم جنبانک و غیره گفته شدهاست. همراه ما باشید.
نگارنده مقاله: آیدا قندهاری
«تمام مطالب منتشر شده در وبلاگ آوای بوم نشان دهنده نظرات نویسنده مطلب بوده و لزوما دیدگاههای انجمن را منعکس نمیکند.»
شناسایی دم جنبانک
دم جنبانک ابلق گنجشکسانی کوچک از خانواده دم جنبانکهاست. تمام گونههای دم جنبانک بدنی لاغر، دم باریک، سر کشیده و پاهای نسبتا بلند دارند. دم جنبانک ابلق نیز جثهای بلند و کشیده با طولی بین ۱۶ تا ۱۹ سانتی متر دارد.
از خصوصیات بارز این پرنده میتوان به تکانها و بالا و پایین رفتن تقریباً مداوم دم اشاره کرد که هنوز دلیل آن به خوبی درک نشده است. اما به گفته محققان میتواند نشانهای از هوشیاری در برابر شکارچیان باشد.
دم جنبانک ابلق در بخش بالایی بدن پرهای سیاه ( در مادهها خاکستری پررنگ) دارد. در بخش پایینی بدنش پرهای سفید دارد و صورتش نیز سفید رنگ است. (دیگر زیر گونه های دم جنبانک دارای رنگهای متفاوتی در بال، پشت یا سر هستند).
این پرنده با توجه به پراکنش وسیعی که دارد، به زیرگونههای مختلفی تقسیم شده که هر کدام مشخصات ظاهری نسبتاً متفاوتی دارند. مثلاً در شمال شرقی ایران یعنی شمال خراسان، زیرگونهای از این پرنده و با نام White wagtail (Masked) مشاهده میشود که رنگبندی متفاوتی در ناحیه سر دارد.
وزن متوسط این پرنده ۲۵ گرم و حداکثر عمر این دم جنبانک در طبیعت حدود ۱۲ سال است.
دم جنبانک ابلق از فراوانترین نوع دم جنبانکهاست که به سهولت به وسیله طرح سیاه و سفید پر و بال، دم دراز و پاهای باریک شناخته میشود.
دم جنبانک ابلق
دم جنبانک ابلق (نقابدار)
تغذیه ی دم جنبانک ابلق
این پرنده زیبا در مناطق باز و نزدیک آب سکونت دارد و به این دلیل مناطق باز را انتخاب میکند که بتواند طعمه خود را مشاهده و دنبال کند.
دم جنبانک ابلق از حشرات و بی مهرگان کوچک تغذیه میکند. همچنین ترکیب دقیق رژیم غذایی آنها بسته به مکان، متفاوت است. اما حشرات زمینی و آبزی و سایر بیمهرگان کوچک بخش عمده رژیم غذایی آنها را تشکیل میدهند. انواع سوسک، سنجاقک، حلزونهای کوچک، عنکبوت، کرم، سخت پوستان تا حشرههایی که در لاشهی حیوانات هستند و همچنین مگسها از تنوع تغذیهای دم جنبانک ها محسوب میشوند. بچه ماهیهای کوچک نیز در جیرهی غذایی این پرنده وجود دارند.
زیستگاه دم جنبانک ابلق
دم جنبانک ها همیشه نزدیک به آب زندگی میکنند. این پرنده در انواع محیطها مانند کنار رودخانهها، علفزارها، دشتها و نواحی استپی، مناطق شهری و روستایی، پارکها و باغها یافت میشود.
این پرنده در برخی مناطق دنیا مانند روسیه، شمال اروپا و بخشی از آمریکای شمالی مهاجر تابستانه بوده و برای زادآوری به این مناطق مهاجرت میکند. با این حال برخی از جمعیتهای این پرنده، بصورت بومی و در طول سال در مناطقی مشخص زندگی میکنند.
پراکنش دم جنبانک ابلق
لانهسازی دم جنبانک ابلق
لانه دم جنبانک ابلق معمولا در یک شکاف ساخته میشود. آنها شکافی را انتخاب میکنند که نزدیک رودخانه و آب باشد. لانهسازی در مناطق شهری، در شکاف دیوارها، پلها و ساختمانها انجام میشود.
هر دو جنس نر و ماده مسئول ساختن لانه هستند. نر مسئول شروع لانهسازی و ماده برای تکمیل فرایند ساخت همکاری میکند. لانه آنها به اندازه یک فنجان است که از شاخهها، علف، انواع برگ درختان و سایر مواد گیاهی که توسط پرنده جمعآوری شده، ساخته میشود.
زادآوری دم جنبانک ابلق
دم جنبانک ها معمولاً تک همسر هستند. فصل تولید مثل برای اکثر آنها از فروردین تا ابتدای شهریور است. در هر بار تخمگذاری حدود ۳ تا ۸ تخم گذاشته که تعداد معمول آن ۴ تا ۶ تخم است. تخمها به رنگ کرمی مایل به فیروزهای هستند و تعداد زیادی لکههای کوچک قهوهای دارند. اندازه تخمها به طور متوسط ۱۵×۲۱ میلیمتر است.
پرنده نر و ماده، هر دو و به صورت نوبتی بر روی تخمها میخوابند. پرنده ماده معمولا این کار را در مدت طولانیتری انجام میدهد و در طول شب از تخمها نگهداری میکند. تخمها پس از ۱۲ روز (گاهی تا ۱۶ روز ) باز میشوند.
هر دو والد به جوجهها غذا میدهند و از آنها نگهداری میکنند تا زمانیکه بتوانند پرواز کنند و بپرند. جوجهها تا یک هفته دیگر بعد از خروج از لانه نیز توسط والدین تغذیه میشوند.
دم جنبانک ابلق در حال غذادهی به جوجه (یاسمین یوسفی)
وضعیت حفاظتی
وضعیت حفاظتی و جمعیت این پرنده از نظر اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، در سطح “کمترین نگرانی” قرار دارد.
دم جنبانک ابلق، بیقرار و با دمی جنبان و پروازی زیبا، در اکثر پارکها و حتی کوچههای خلوت در سطح شهر دیده میشود.
این پرنده در مناطق مختلف ایران اسامی متفاوتی دارد. برای مثال در اصفهان سقاچی و در برخی شهرهای جنوبی، گاچی خوانده میشود.
دم جنبانک ابلق در شهر و فرهنگ شما چه نامی دارد؟
سلام م این پرنده در گویش بختیاری در استان خوزستان و چهار محال و بختیاری به گاچارن یا همان گاو چران معروف است به این خاطر که اغلب به دنبال گله های گاو در چراگاه ها حرکت میکنند تا از حشرات روی بدن آنها تغذیه کنند . و به خاطر وزن زیاد گاوها به هنگام. راه رفتن خاک کمی جا بجا میشود و این پرندگان کرم های درون خاک را جستجو میکنند.
با تشکر
باسلام وتشکراززحمات نویسنده درانتخاب موضوع، خیلی مورداستفاده قرار گرفت نام این پرنده درگویش مازنی بخاطر اینکه دائما درکنارجوی اب است(او بلبل )یاهمان بلبل ابی است..
خیلی عالی احسنت برشما
در زبان عربی خوزستانی به این پرنده (زیطا)گفته میشود
سلام
در منطقه سیرجان به چقوت سیدو معروفه، یعنی گنجشک سید و براش احترام قائلن، و شکار و کشتن این پرنده به همراه پرستو رو عیب می دونن.
یه موضوع دیگه یه پرنده اینجا زندگی می کنه که اینجوری شنیدم نماد پرندگان ایرانه، یه موش کوچولو هم هست شبیه کانگورو میپره و اینطور که تحقیق کردم جزو کم یاب ترین موجودات زمینه ولی هیچ سازمانی اهمیت نمیده.
تو مازندارن دم لاکن یعنی دم تکان دهنده نامیده میشه
سلام بعضی جاها به پت پتی معروف است
سلام چند روز است جوجه دم جنبانک پیدا کرده ایم که پایش درقسمت زانو ورم کرده ونمیتواند روی پایش بایستد تکه های کوچک گوشت یا جگر مرغ بهش میدیم خیلی زیباست اما نمیدونم تا کی میتونیم نگهش داریم
ما تو اهواز به این پرنده میگیم ( زیتَک )..
بیشتر زمستانها پیداشون میشه ..
سلام
با تشکر از حسن انتخابتان
زیبا و دقیق بود
در مناطق شهر ششتمد سبزوار این پرنده (صاحب کچل ) )معروف است
تو مشهد،محله ته خیابون بهش سوسه لِنگ (soseleng) گفته میشود
سلام تو منطقه ما حبیب آباد اصفهان موقعی که زمین هامونو آبیاری می کنیم این پرنده زیبا پیداشون میشه برای همین اینجا بهش می گن اویارچی یا همان آبیار کوچک
سلام تو محل ما به این پرنده سی سلنگ میگویند
تو خونه مون میان لانه سازی میکنند
سلام
در بعضی جاهای بوشهری بهش میگن گاچی
با سلام و سپاس برای معرفی این گونه پرنده دوست داشتنی و زیبا که از قضا نسبت به سایر همنوعان خود بیشتر به انسان نزدیک می شود و ترس زیادی ندارد، در بخشهایی از شمال خراسان، در شهر درق و اطراف این منطقه به این پرنده صاحب کچول (Sahab Kochul) می گویند که مشابه لجه سبزواری است
در نیشابور به این پرنده (سَعبه) می گویند
سلام
منطقه ما یعنی عشایر ایل قشقایی استان فارس بهش میگن قویون قوشو چون فصل بهار بیشتر میان گوسفندان راه میره و پیدا میشه
من 2 ساله که دارمش.جوجه بود پیداش کردم بهش غذا دادم خودش دیگه نرفت.کلا توخونه ازاده ولی نمیره.زیباترین مخلوق خداست………….